İletişimsel bir patoloji olarak yalan: Sosyal medya ve haber siteleri örneği

Abstract

Kavram alanı hayli geniş olan yalan ve türevleri, günümüzde medya alanında farklı şekillerde karşımıza çıkmaktadır. Medya çalışanları haber bulmak veya ilgi çekici haber içerikleri üretmek amacıyla yalanın medyatik türevleri dediğimiz; haberi çarpıtma, gizleme, örtmece, manipülasyon gibi birçok yönteme başvurarak gündemde kalıcı olacak içeriklerde haberler üretmektedirler. Medya çalışanları dışında sosyal medya kullanıcıları da dâhil olmak üzere birçok yalan haber üretilen mecra bulunmaktadır. Günümüzde özellikle sosyal medya kanallarının haber kaynağı olarak gösterilmesinin bir sonucu olarak, her internet kullanıcısı, yalan haberin kaynağı olabilmektedir. Bu tez çalışması iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde yalanın kavram alanı, ilk yalan ve anlamı, beyaz yalan, kara yalan gibi gözde yalan türleri, masallar, atasözleri, deyimler ve türküler üzerinden yalanın kültürel temelleri incelenmiştir. Tarihte söylenmiş büyük yalanlar ve sebep oldukları sonuçlar, yalanın psikolojik, dinsel ve siyasi alanlardaki işleyişi üzerinde durularak bu alanlarla ilgili örnekler verilmiştir.İkinci bölümde ise, iletişimsel bir patoloji olarak yalan konusu işlenirken öncelikle patolojik nitelikli yalancılıktan bahsedilmiştir. Yalanın medyatik türevleri hakkında detaylı bilgilendirmeler yapılarak, temelde alanyazın taraması ve içerik çözümlemesi yöntemine başvurulmuştur. Örneklem olarak ise kolayda örnekleme yöntemine başvurularak yalan içerikli haberlerin yer aldığı sosyal medya kanalları ve haber sitelerine odaklanılmıştır. Yalanın, haber siteleri üzerindeki örnekleri incelenirken özellikle özel yaşam, siyaset alanı, kamusal meseleler ile ilgili yalan haber içerikleri dikkate alınmıştır. Çalışmada yalan türleri ve yalanın medyatik türevleri arasında bağıntılar kurularak, yalanın medya içeriklerindeki yansımaları incelenmiştir. Yalanın medyadaki yansımaları dikkate alınırken de gündemi uzun süre meşgul eden yalan haber içerikleri; sosyal medya ve bazı haber siteleri üzerinden incelenmiştir. Çalışmada, yalan içerikli haberlerin imalı açısından sosyal medya içeriklerinin ve her internet kullanıcısının yalan haber içeriği üretebileceği varsayımı sınanmaya çalışılmıştır.

The lies and derivatives, which are quite broad in concept area, appear in different ways in the field of media today. In order to find news or produce interesting news content, media professionals produce news in content that will be permanent on the agenda by referring to various methods such as distorting, hiding, obscuring, manipulating the news. There are media outlets that produce many false news, including social media users, other than media workers. Today, especially as a result of showing social media channels as news sources, every internet user can be the source of false news. This thesis study consists of two parts. In the first part, the concept area of lie, the first lie and its meaning, white lie, black lie, fairy tales, proverbs, idioms and cultural foundations of lie are studied. The great lies and the results, which are told in the history, are given examples by focusing on the functioning of the lie in psychological, religious and political fields.In the second part, the subject of lying as a communicative pathology is first mentioned as a pathological lie. Detailed information about the mediatic variants of the lie is made and the methodology of scanning the literature and analysis of the content is applied. As a sample, we focused on social media channels and news sites where lie-related news is applied to the sampling method. While examining the examples of the lie on the news sites, the contents of the lie are taken into consideration, especially in relation to private life, politics, public issues. While the reflections of the lie in the media are taken into consideration, the content of the lie that kept the agenda busy for a long time is examined through the social media and some news sites. In this study, we try to test the assumption that social media content and every internet user can produce false news content in terms of false news.