`Catch-up Growth` döneminde vücut kompozisyonundaki değişikliklerle serum leptin düzeylerinin değişiminin incelenmesi

Abstract

ÖZET `CATCH-UP GROWTH` DÖNEMİNDE VÜCUT KOMPOZİSYONUNDAKİ DE?İŞİKLİKLERLE SERUM LEPTİN DÜZEYLERİNİN DE?İŞİMİNİN İNCELENMESİ AMAÇ: Çalışmamızda hafif ve orta malnutrisyonu olan 1-9 yaş arası çocuklarda serum leptin düzeyinin belirlenmesi ve uygun diyet tedavisi verildikten sonra serum leptin düzeyindeki değişiklikler ve ek olarak `catch-up growth` döneminde vücut kompozisyonundaki değişikliklerle serum leptin düzeylerinin değişimi arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. HASTALAR VE YÖNTEM: Hafif ve orta derecede malnutrisyonu nutrisyonel alım eksikliğine bağlı olan, yaşları 1-9 yaş (ortalama 5 ± 2.4 yaş) arasında 21 'i kız, 9'u erkek 30 hasta çalışmaya alındı. Kontrol grubunu antropometrik değerlendirmeleri normal olup nutrisyonel alım eksikliği saptanan sağlıklı, yaşları 1-9 yaş (ortalama 4.2 ±2.1 yaş) arasında olan 31 'i kız, 20'si erkek 51 çocuk oluşturdu. Hasta ve kontrol grubu olgularının ilk değerlendirmelerinde antropometrik ölçümleri yapıldı, üç günlük diyet öyküleri alındı, kalori ve protein alımları hesaplandı ve bazal serum leptin düzeyi için kan örneği alındı. Kontrol grubu olguları bu çalışma kapsamı içinde sadece bir kez değerlendirildi. Hasta grubundaki çocuklar ise uygun nutrisyonel destek tedavisi başlandıktan sonra aylık kontrollere çağrıldı ve antropometrik ölçümleri tekrarlanarak üç günlük kalori-protein alımları hesaplandı. `Catch-up growth` hastaların izlemde boya göre ağırlıklarının standarda göre % 90 ve üzerine çıkması olarak değerlendirildi. Hastalardan 1,3. ve 6. ayda serum leptin düzeyi için kan örneği alındı. BULGULAR: Hasta grubu olgularının TSF, MAC, vücut ağırlığı % std., boy % std., boya göre ağırlık % std., BMI % std., TSF % std. ve AMA % std. ortalamaları kontrol grubu olgularına göre anlamlı düşük bulundu (p<0.05). Hem hasta hem de kontrol grubunda kalori alımı kalori gereksinimininden anlamlı olarak az saptandı. Ancak hasta grubunda kalori açığı kontrol grubuna göre daha yüksekti ve aradaki fark istatistiksel olarak anlamlı izlendi (p=0.009). Hasta grubundaki olguların bazal serum leptin düzeyleri 2.9 ± 2.4 ng/mL, kontrol grubundakilerin 4.9 ±3.1 ng/mL saptandı. Hasta grubu olgularının serum leptin düzeyleri kontrol grubu olgularına göre anlamlı ıolarak düşük bulundu (p=0.002). Hem hasta hem de kontrol grubunda kız ve erkek çocuklar arasında serum leptin düzeylerinde farklılık izlenmedi (p>0.05). Hasta ve kontrol grubu olguları üç yaş grubuna bölünerek incelendiğinde hasta grubundaki kız çocuklarında 6-9 yaş grubunun serum leptin düzeyi 1 yaş - 3 yaş 11 ay yaş grubundan anlamlı olarak yüksek bulundu (p=0.041), diğer yaş gruplarında bu farklılık gözlenmedi (p>0.05). Hasta grubunda bazal serum leptin düzeyi ile boya göre ağırlık % std. arasında pozitif ilişki saptandı (r=0.392, p=0.032), TSF, MAC, vücut ağırlığı % std., boy %std., TSF % std., BMI % std., AMA % std., kalori ve protein alımı, kalori açığı ile serum leptin düzeyleri arasında ilişki bulunmadı. Kontrol grubu olgularında serum leptin düzeyi vücut ağırlığı % std. (r=0.292, p=0.038), boya göre ağırlık % std. (r=0.433, p=0.01) ve BMI % std. ile (r=0.317, p=0.024) pozitif ilişkili izlendi. Hasta ve kontrol grubu olgularının birlikte değerlendirilmesiyle yapılan regresyon analizinde serum leptin düzeyi üzerine farklılık yaratan nutrisyonel parametrenin BMI % std. olduğu saptandı (t=2.524, p=0.014). Nutrisyonel destek tedavisi verilen 30 olgunun 22'si `catch-up growth` yaptı. `Catch-up growth` yapan olguların bazal serum leptin düzeyleri 3.3 ± 2.7 ng/mL, `catch-up growth` yaptıkları ayda 6.7 ± 4 ng/mL saptandı ve bu artış anlamlı bulundu (p<0.0001). `Catch-up growth` yapmayan olgularda ise bazalde serum leptin düzeyi 1.8 ± 0.7 ng/mL, 6.aydaki serum leptin düzeyi 1.8 ± 1 ng/mL saptandı ve iki değer arasında fark izlenmedi (p>0.05). `Catch-up growth` yapan ve yapmayan olguların bazal serum leptin düzeyleri arasında fark bulunmadı (p>0.05). `Catch-up growth` yapan ve yapmayan olguların tedavi öncesinde aldıkları kalori arasında anlamlı fark yokken (p>0.05) `catch-up growth` yapan grupta tedavi öncesindeki kalori alımına göre `catch-up growth` ayındaki kalori alımında anlamlı artış saptandı (p<0.001). Kalori alımında anlamlı artış `catch-up growth` yapmayan olgularda da tedavi öncesi ve 6 aylık izlemlerindeki ortalama kalori alımları arasında mevcuttu (p=0.012). Ancak `catch-up growth` yapanların `catch-up growth` ayındaki kalori alımları `catch-up growth` yapmayanların 6 aylık izlemlerindeki ortalama kalori alımlarından anlamlı olarak yüksek bulundu (p=0.001). `Catch-up growth` yapan olguların `catch-up growth` ayındaki serum leptin düzeyi ile TSF % std. değerleri arasında pozitif ilişki saptandı (r=0.488, p=0.021). Bu ilişki `catch-up growth` yapmayan olgularda yoktu. Kontrol grubu olguları arasından antropometrik değerleri `catch-up growth` yapan gruba benzer bir grup oluşturulduğunda, `catch-up growth` yapan olguların `catch-up growth` yaptıkları aydaki kalori ve protein alımlarının kontrol grubu olgularına göre 2yüksek olduğu bulundu (p<0.001). Bu seçilmiş kontrol grubunun serum leptin düzeyi `catch-up growth` yapan olguların serum leptin düzeyinden anlamlı olarak düşük izlendi (p=0.001). SONUÇ: Hafif ve orta derecede malnutrisyonu olan çocuklarda serum leptin düzeyi sağlıklı kontrollere göre anlamlı düşüklük göstermiştir. Hafif ve orta derecede malnutrisyonu olan çocuklarda serum leptin düzeyleri ile boya göre ağırlık % std. arasında pozitif ilişki saptanmıştır. Hastalarda `catch-up growth` ile serum leptin düzeyinin anlamlı artış gösterdiği ve `catch-up growth` zamanındaki serum leptin düzeyi ile TSF % std. değerinin pozitif ilişkili olduğu bulunmuştur. `Catch-up growth` yapmayan olgularda ve kontrol grubu olgularında serum leptin düzeyi ile TSF % std. arasında ilişki saptanmaması TSF % std.'ın `catch-up growth`'un erken bir belirleyicisi olabileceğini düşündürmüştür. `Catch-up growth` yapan ve yapmayan olgularda nutrisyonel destek tedavisi öncesi serum leptin düzeylerinde fark olmaması, tedavi öncesi serum leptin düzeyinin hafıf-orta malnutrisyonlu çocuklarda tedaviye yanıt hakkında fikir vermeyeceği şeklinde yorumlanmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Hafif/orta malnutrisyon, leptin, catch-up growth.

SUMMARY EVALUATION OF ALTERATIONS OF SERUM LEPTIN CONCENTRATIONS AND BODY COMPOSITION DURING CATCH-UP GROWTH AIM: In this study, leptin concentrations were determined in children with mild to moderate malnutrition aged 1 - 9 years, and alterations of leptin concentrations with appropiate nutritional support were investigated. Additionally, relationship between alterations of body composition and leptin concentrations were evaluated during catch-up growth. SUBJECTS AND METHODS: Thirty otherwise healthy outpatients with mild to moderate malnutrition secondary to inadequate energy intake (mean age 5 ± 2.4 years; range 1 - 9 years; male/female ratio: 9/21) were enrolled in the study. Healthy children who had normal anthropometric data in spite of inadequate energy intake (mean age 4.2 ±2.1 years; range 1-9 years; male/female ratio: 20/31) constituted the control group. At the beginning of the study anthropometric values were obtained, energy and protein intake for three days were recorded, blood samples for basal serum leptin concentrations were drawn from each patient and controls. Patients in the control group were evaluated once, at the beginning of the study. After recommending appropiate nutritional support, the patients (n=30) were followed monthly in outpatient clinics. The anthropometric data, energy and protein intake for the last three days prior to the date of follow-up were recorded each month. When a patient's weight for height value reached to % 90 of standard (50 percentile for a child with same gender and age), he/or she was considered as `going trough catch up growth`. Blood samples were obtained from each patient at 1-, 3rd and 6th month of follow-up for assessment of serum leptin concentrations. RESULTS: There were significant differences in TSF, MAC, body weight % std., body height % std., weigth for height % std., BMI % std., TSF % std., AMA % std. between two groups. In patient group, these values were less than control group (p<0.05). However, calculated energy deficit in the patient group was significantly less than control group (p=0.009). Basal mean serum leptin concentrations for the patient group was 2.9 ± 2.4 ng/mL, whereas, in the control group it was 4.9 ±3.1ng/mL (p=0.002). According to age and gender, the patient and control groups were divided into six subgroups. Among the female patients, the mean leptin concentration of the 6 - 9 year old group was higher than 1 - 3 year 1 1 month old group (p=0.041). On the other hand, there was no difference for mean leptin concentrations between other subgroups (p>0.05). There was a positive correlation between basal serum leptin concentrations and weight for height % std. in the patient group (r=0.392, p=0.032). Similary, no correlations were found between serum leptin concentrations versus TSF, MAC, body weight % std., body height % std., TSF % std., BMI % std., AMA % std., energy-protein intake and energy deficiency. However, there was positive correlations between serum leptin concentrations versus body height % std. (r=0.292, p=0.038), weight for height % std. (r=0.433, p=0.01) and BMI % std. (r=0.317, p=0.024) in controls. By regression analysis, BMI % std. was found to be the most effective nutritional parameter affecting serum leptin concentration (t=2.524, p=0.014). Twenty-two of thirty patients who were given appropiate nutritional support showed catch-up growth. Mean basal serum leptin concentrations for the patient group with catch-up growth was 3.3 ± 2.7 ng/mL. At the time of catch-up growth, mean serum leptin concentration was 6.7 ± 4 ng/mL. This increase was found to be statistically significant (p<0.001). The mean basal serum leptin concentration of the patients who did not show catch-up growth (n=8) was 1.8 ± 0.7 ng/mL. At sixth month of follow-up mean serum leptin concentration was 1.8 ± 1 ng/mL. There was no difference between two values (p>0.05). The mean basal serum leptin concentration of patients who showed catch-up growth (n=22) was similar with the ones who did not (n=8) (p>0.05). Between these groups there was no difference in energy intake before nutritional support was recommended (p>0.05). However, in the group with catch-up growth, the energy intake was significantly higher at the time of catch-up growth as compared with the time before the nutritional support was given (p<0.001). This increased energy intake was also present in the group who did not show catch-up growth (p=0.012). However, the energy intake of the catch-up growth group at the time of catch-up growth was higher than the group who did not show catch-up growth at six months follow-up (p=0.001). There was a positive correlation between serum leptin concentrations and TSF % std. value at the time of catch-up growth (r=0.488, p=0.021). This correlation was not found in the group who did not show catch-up growth. To make a better comparison, a new anthropometric data- matched control group (n=20) was constituted by selecting children from the main 5 IX. YÜKSnCÖCRlTtM KUMDU».OK0MAKTAIYQN ~*control group (n=51). The mean energy and protein intake of the patients with catch up growth at the time of catch-up growth was found to be higher than tiie new control group (p<0.001). Similary, mean serum leptin concentration was higher in patients with catch-up growth at the time of catch-up growth than the data-matched controls (p=0.001). CONCLUSION: Mean serum leptin concentration of mild to moderate malnourished children was lower than healthy controls. There was a positive correlation between serum leptin concentrations and weight for height % std. in mild to moderate malnourished children. We found that there might be an association between increased serum leptin concentrations and catch-up growth. Additionally, there was a positive correlation between serum leptin and TSF % std. value at the time of catch up growth. Moreover, absence of a relationship between serum leptin concentrations and TSF % std. in the group of patients who did not show catch-up growth suggests that, TSF % std. might be an early marker for catch-up growth. The fact that there was no difference in the basal serum leptin concentrations of the group of patients who showed catch-up growth and who did not, suggests that, one can not predict the outcome of nutritional support of children with mild to moderate malnutrition based on serum leptin concentrations prior to the therapy. KEY WORDS: Mild/moderate malnutrition, leptin, catch-up growth.