Çalışanlarda ve işsizlerde yaşam kalitesine etki eden etmenler ve yaşam kalitesi düzeylerinin karşılaştırılması

Abstract

ÖZET Bu çalışmada işsizlerin ve sanayi çalışanlarının yaşam kaliteleri kesitsel olarak değerlendirilmiştir. Yaşam kalitesi ölçeği olarak kısa form (short form 36 - SF 36) kullanılmıştır. Yaşam kalitesi düzeylerine etki eden işsizlik ve çalışma yaşamı ile ilgili değişkenler irdelenmiş; çalışanların ve işsizlerin yaşam kalitesi düzeyleri karşılaştırılmıştır. Çalışma İzmir İş ve İşçi Bulma Kurumu'na başvuran işsizlerde ve kağıt iş kolunda yer alan bir fabrikada yapılmıştır. Çalışma anketi eksiksiz dolduran ve 201 i işsiz ve 144 ü çalışan olmak üzere toplam 345 kişi ile tamamlanmıştır. Çalışmaya katılanların en genci 17 en yaşlısı 59 ve yaş ortalaması 28.9 dur. Çalışmaya katılanların çoğunluğu erkek ve mavi yakalılardan oluşmaktadır. İşsizlerde 6 aydan uzun süredir iş arayanların mental sağlık durumu (MSD) özet değer ortalamaları, 6 aydan kısa süredir iş arayanlardan anlamlı düzeyde düşüktür. Ancak son iki yılda işsiz geçirilen toplam süreye göre MSD ortalamaları arasında fark yoktur. Çalışanlarda iş arayanların MSD ortalamaları, aramayanlara göre anlamlı düzeyde düşük saptanmıştır. İşsizlerin fiziksel sağlık durumu (FSD) özet değer ortalamaları çalışanlardan anlamlı düzeyde yüksektir. MSD açısından çalışanlar ve işsizler arasında fark saptanmamıştır. FSD için oluşturulan çok değişkenli analizlerde cins, evlilik durumu, alkol kullanma durumu ve iş durumu FSD ile ilişkili bulunmuştur. Modele göre kadın olmak, evli olmak, alkol kullanmak ve çalışıyor olmak FSD nu olumsuz yönde etkilemektedir. MSD için oluşturulan son modelde evlilik durumu, alkol kullanma durumu ve geçim durumu ile ilgili görüş değişkenleri yer almıştır. MSD evli olanlarda, alkol kullananlarda düşük, rahat geçindiğini ifade edenlerde yüksektir. Sonuç olarak uzun süreli işsizlik mental sağlığı olumsuz yönde etkilemektedir. Çalışanlarda iş arayanların, aramayanlara göre daha düşük MSD ortalamaları almaları işsiz kalmanın ötesinde `iş aramanın` mental sağlığı olumsuz etkilediğini düşündürmektedir. İşsizlerin FSD ortalamaları çalışanlardan yüksektir. Bu bulgu çalışmaya katılan işsizlerin sağlıklarını daha iyi gösterme eğiliminde olduklarını düşündürmektedir. Bu bulgular çalışma koşulları, işsizlik, sağlığın birlikte değerlendirilmesi gerektiğini göstermektedir. İstihdam biçimlerinin sağlık etkilerinin incelenmesi işsizlik, çalışma yaşamı ve sağlık ilişkisinde önemli ipuçları sağlayacaktır. Anahtar sözcükler: Çalışma yaşamı, işsizlik, yaşam kalitesi VIII

ABSTRACT In this study quality of life (QOL) of industry workers and unemployed were examined in a cross- sectional setting. Short form 36 (SF 36) was used as QOL outcome. The study covered unemployed individuals who applied to Izmir Employment Office between 3-7 April 2000 and all the workers working in a paper processing plant. The study was completed with a total of 345 people of whom 201 were unemployed and 144 were workers. The age of the study group was between 17 and 59 years and the mean age was 28.9. The majority of the study group were male (83.5 %) and in blue collar occupational classes. The mental component scale (MCS) mean scores of the unemployed who have been seeking a job for than 6 months were significantly lower than those of the ones who have been seeking a job for than 6 months. On the other hand regarding the total amount of unemployed period in the previous two years physical component scale (PCS) and MCS mean scores did not differ. Among the workers, seeking a job caused a significant decrease in the MCS mean scores. PCS mean scores in unemployed were found significantly higher than workers. There was no difference in MCS with regard to employment status. In the multiple regression model, gender, marital status, alcohol consumption and employment status turned out to be related with PCS. According to the constructed model being female, married, using alcohol, and working have influenced PCS adversely. As for the MCS the same multiple regression model was applied and marital status, alcohol consumption, and subjective financial strain took place in the final model. The MCS scores were lower in the married, alcohol users, and higher in `living comfortable` group. As a result, long standing unemployment adversely affected mental health. Those who search for a job in the working group had lower MCS mean scores, which indicates that the negative influence on mental health is mainly due to `seeking a job` even further than being unemployed. Unemployed made higher PCS scores than workers. This finding indicated that the unemployed may tend to rate their physical health better than their actual situation. Working conditions, unemployment, and health should be examined together. The studies regarding on health effects of types of employment might be fruitful in debates on unemployment, working life and health. Key words: Working life, unemployment, quality of life. ?mCL ¥ttSMKÖCRETOl EMffJh