Subakut/kronik bel ağrısında fitnes programının yaşam kalitesi üzerine etkisi

Abstract

ÖZET Endüstıiieşmiş ülkelerde bel ağrısı büyük bir sağlık problemidir ve popülasyonun % 60-80'ni yaşamları boyunca en az bir kere bel ağrısından yakınmaktadır. Bel ağrısı şikayetleri çoğu bireyde 6 haftalık sürede iyileşirken; %10-15'lik bir grupta ağrının artarak devam etmesi kişilerin fiziksel ve iş gücü kapasitelerini azaltır, günlük yaşam aktivitelerinde zorlanmalarına neden olur. Dolayısıyla yaşam kalitesi kavramı içinde yer alan fiziksel sağlık, ruh sağlığı, bağımsızlık düzeyi ve sosyal ilişkiler etkilenir. Bel ağrısının tedavisi cerrahi veya cerrahi olmayan yaklaşımları içermektedir. Konservatif tedavinin en önemli komponenti olan rehabilitasyon, hastanın son durumunun en iyi seviyeye ulaşması için gereklidir. Bu nedenle fonksiyonel restorasyon, aktiviteye dönüş ve bel ağnsının yineleme olasılığını azaltmak için hem primer hasarlı bölge hem de disfonksiyonlu sekonder bölgelerin rehabilitasyonu önem kazanmaktadır. Bel ağrısının önlenmesine yönelik gen transferlerinin denendiği günümüzde daha aktif rehabilitasyon yaklaşımlarına gerek duyulduğu yapılan çalışmalarda belirtilmektedir. Bu çalışma, lumbal disk hemisine bağlı subakut / kronik bel ağrısı tanısı almış ve egzersiz endikasyonu konularak Dokuz Eylül Üniversitesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Yüksekokulu'na sevk edilmiş hastalarda egzersizin fiziksel uygunluk ve yaşam kalitesi üzerine etkisini araştırmak amacıyla planlanmıştır. Ayrıca Yaşam Kalitesini Değerlenme Ölçeklerinden `Kısa Form 36 (SF 36)` ve `Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesini Değerlendirme Ölçeği Türkçe Versiyonu'nun (WHOQOL 100 TR)` benzer fonksiyonları değerlendiren alanları arasındaki ilişkiyi araştırmak hedeflenmiştir. Temmuz 2000 - Şubat 2001 tarihleri arasında 39 (27 kadın, 12 erkek) subakut/kronik bel ağrılı hasta, Dokuz Eylül Üniversitesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Yüksekokulu `Fitnes Ünitesinde` 3 gün/hafta sıklığında kuvvetlendirme, endurans, germe ve aerobik egzersizleri içeren ortalama bir saatlik tedavi programına 6 hafta süreyle alınmışlardır.Sağlıkla İlgili Fitnes Test Bataryası, SF 36 ve WHOQOL-100 TR Yaşam Kalitesini Değerlendirme Ölçeği, Ağrıya Bağlı Yetersizlik Skalası ve Oswestry Bel Ağn Skalası; tedavi öncesi / tedavi sonrası yapılan değerlendirmelerde kullanılmıştır. Değerlendirmeler sonucu elde edilen veriler eşleştirilmiş t testi (Paired Samples t Test) ve Pearson korelasyon testi ile karşılaştırılmıştır. İstatistiksel anlamlılık için p<0.05 değeri kabul edilmiştir. İstatistiksel yöntem sonuçlarına göre Ağrıya Bağlı Yetersizlik Skalası ve Oswestry Bel Ağrısı Skalası puanında (Günlük yaşam aktivitelerinde ağrının azaldığı ve fonksiyonel kapasitenin arttığı yönünde) anlamlı azalma görülmüştür (p<0.05). Sağlıkla ilgili fitnes test bataryasında değerlendirilen muskuloskeletal ve motor uygunluk parametrelerinden tümünde kuvvetin, enduransın ve esnekliğin arttığı yönünde istatistiksel açıdan anlamlı değişiklikler belirlenmiştir (p<0.05). Yaşam kalitesini değerlendirme anketlerinden SF 36'nın 8 alt bölümü ve WHOQOL 100 TR yaşam kalitesi değerlendirme anketinin alt bölümlerinden, kişisel inançlar ve sosyal baskı alanları haricinde ki diğer 6 alanın tedavi sonrası puanlarında yaşam kalitesinin iyileşmesine dair anlamlı artışlar bulunmuştur (p<0.05). SF 36 ve WHOQOL-100 TR Yaşam Kalitesini Değerlendirme Ölçeğinin benzer fonksiyonları değerlendiren alt bölümlerinden Sağlığın Genel Algılanması (SF 36) ve Genel Sağlık-Yaşam Kalitesi (WHOQOL 100 TR) ile Fiziksel Fonksiyon (SF 36) ve Bağımsızlık Düzeyi (WHOQOL 100 TR) alanları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir (p<0.05). Sonuç olarak, konservatif tedavi yaklaşımlarının aktif kısmını oluşturan egzersiz programlan ile subakut / kronik bel ağrılı hastalar da yaşam kalitesi artmakta ve sağlıkla ilgili fiziksel uygunluk parametrelerinde olumlu kazanımlar elde edilebilmektedir. Anahtar Kelimeler: Bel Ağnsı, Egzersiz, Yaşam Kalitesi

SUMMARY Low back pain is major health problem in industrialized countries. 60-80 % of general population suffers at least one time in their life from low back pain. Most of the patients recover within 6 weeks, whereas minorities of 10 -15 % have disabilities according to the chronicle of the problem. If the pain persists, physical and work related capacity decreases and daily living activities get more difficult. So, concept of quality of life including physical health, mental health, independence level and social relation is affected negatively. There are a two kind of medical treatment of low back pain. It's surgical or conservative. Rehabilitation is the most important part of conservative therapy and necessary for optimum outcome measures. Rehabilitation of both primarily and secondary affected area can prevent recurrence and facilitate return to normal daily activities. In recent research, it is emphasized that low back pain can be treated easily with active rehabilitation program. The aim of this study was to determine effect of fitness program on quality of life and physical fitness in subacute / chronic low back pain. In addition, relation between Short Form 36 and WHO Quality of Life scale was investigated. The study included 39 patients who were sent from neurosurgery clinics with exercise indication to Fitness department of School of Physical Therapy and Rehabilitation in Dokuz Eylul University, between 2000 July and 2001 February. They were given exercise programs 3 times a week for 6 weeks. The quality of life was evaluated by interview using SF 36 health survey and WHOQOL 100 TR. Pain Disability Index and Oswestry Disability Index assessed pain intensity and effects of pain in daily living activity. TMlYÜKStKÖCRJETİM KURULU UiOBSOKAKTASVOK ME&MMData were analyzed with paired t test and Pearson correlation test (SPSS 8.0 for Windows). After the fitness program, Pain Disability and Oswestry Disability Index score decreased significantly (p<0.05). The changes of data of musculoskeletal and motor fitness parameters, which were parts of the Health-Related Fitness Test Battery, were statistically significant (p<0.05). All parts of the Medical Outcomes Study Short Form Health Survey (SF 36) scores increased significantly (p<0.05). 6 parts of Turkish version of WHO Quality of Life Scale scores increased significantly, except personal belief and social constraint parts (p<0.05). A positive significant correlation between the parts of general health and quality of life SF 36 and WHOQOL 100 TR has been found (PO.05). It is concluded that fitness program improves both clinical symptoms and quality of life of the patients. Key Words: Low Back Pain, Exercise, Quality of Life