Transferrin-demir doygunluğu % 45`in üzerinde olan bireylerde hemokromatoz riskini belirlemek üzere HFE geninde C282Y ve H63D mutasyonlarının taranması

Abstract

ÖZET TRANSFERRİN-DEMİR DOYGUNLUĞU % 45 İN ÜZERİNDE OLAN BİREYLERDE HEMOKROMATOZ RİSKİNİ BELİRLEMEK ÜZERE HFE GENİNDE C282Y VE H63D MUTASYONLARININ TARANMASI Taylan DEMİRCİ Kalıtsal Hemokromatoz-KH (Hereditary Hemochromatosis-HH), gastro intestinal mukoza hücreleri tarafından normalden fazla miktarda demir emilimi sonucu karaciğer, pankreas, kalp, eklemler ve testislerde artan miktarda demir depolanması ile kendini karekterize eden otozomal resesif genetik bir hastalıktır. KH hastalığına neden olan mutasyonların populasyonda görülme frekansı yaklaşık 1/200 ile 1/400 dür. Hetorozigot taşıyıcılığı % 11 dir. HFE geninde C282Y veya H63D mutasyonları toplam olarak KH hastalarının yaklaşık % 90 nından bulunmaktadır. 730 bireyin serum demir konsantrasyon ve toplam demir bağlanma kapasitesi ölçümleri yapıldı. Transferrin-demir doygunluğu % 45 in üzerinde bulunan 126 birey olgu grubu ve transferrin doygunluğu % 45 in altında olan 34 birey de kontrol grubunu oluşturdu. Her iki grubun bireylerinden DNA elde edildi ve HFE geninde 2 inci ve 4 üncü eksonlarında ilgili bölgeler PCR ile çoğaltıldı. PCR ürünlerine Rsal ve Bell kesim enzimleri uygulanarak C282Y ve H63D mutasyon taraması yapıldı. Olgu grubunun % 3.2 inde heterozigot C282Y mutasyonu (C282Y/Normal), % 9.5 inde homozigot H63D mutasyonu ve % 28.6 sında heterozigot H63D mutasyonu (H63D/Normal ) bulundu. Buna karşın kontrol grubunda C282Y mutasyonu gözlenmezken, homozigot H63D mutasyonu % 5.9, heterozigot H63D mutasyonu (H63D/Normal) % 23.5 oranında gözlendi. Bu sonuçlara göre çalışma grubunda C282Y mutasyon frekansı % 1.6 ve H63D mutasyon frekansı % 24 bulundu. Sonuç olarak, HH riski ile ilgili olan C282Y ve H63D mutasyonları ilk defa Türkiyede tarandı. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Uygulama Araştırma Hastanesinde Tıbbi Biyoloji ve Genetik Anabilim Dalında uluslararası standartlarda KH hastalığına neden olan C282Y ve H63D mutasyonlarına ait veri elde edildi ve kliniğe hizmet verecek duruma getirildi ANAHTAR KELİMELER Kalıtsal Hemokromatoz, Transferrin Doygunluğu, HFE geni. C282Y ve H63D mutasyonları.

ABSTRACT SCREENING THE MUTATIONS C282Y AND H63D OF HFE GENE IN ORDER TO DETERMINE THE RISK OF HEMOCHROMATOSIS AMONG INDIVIDIUALS WITH TRANSFERRIN SATURATION LEVEL MORE THAN 45 %. Taylan DEMİRCİ Hereditary Hemochromatosis (HH) is a genetic disease, which is inhereted in an autozomal recessive manner and characterized by inappropriately high absorption of iron by the gastrointestinal mucosa, resulting in excess storage of iron, particulary in the liver, skin, pancrease, heart, joints, and testes. The HH frequency is about 1/200 to 1/400 in Caucasian population. The mutations C282Y and H63D in the HFE gene is related about 90 % to the HH disease. The serum iron concentration and total iron binding capacity of 730 individuals were measured. The working groups consist of 126 individuals as suspected HH patients having transferrin saturation higher than 45 % and 34 individuals as control having transferrin saturation lower than 45 %. DNA were extracted seperatly from both groups and amplified by PCR to detect C282Y and H63D mutations in exon 2 and exon 4 of HFE gene. The frequency in the suspeceted HH individuals and control groups for heterozygote C282Y mutations (C282Y/Wild) was 3.2 and 0, homozygote H63D mutation was 9.5 % and % 5.9, heterozygote H63D mutation (H63D/Wild) was 28.6 % and 23.5 % respectively. According to these results the frequency of C282Y was 1.6 % and the frequency of H63D was 24 % in all allele of suspected HH individuals. In conclusion, C282Y and H63D mutations which are related to risk of HH disease, were screened for the first time in Turkey. Moreover the method of screening of C282Y and H63D mutations were set up in the laboratory of Medical Biology and genetics, School of Medicine of Dokuz Eylül University according to international standards. KEY WORDS Hereditary Hemochromatosis, Transferrin Saturation, HFE gene, C282Y mutations, H63D mutations,