Türkiye`de tütün ve alkol harcamalarına etki eden faktörlerin ekonometrik analizi

Abstract

Bu çalışma, Türkiye'de hane halklarının tütün ve alkol ürünlerine yaptığı harcamaları etkileyen faktörlerin tespit edilmesini konu edinmiştir. Bu amaç doğrultusunda, çalışmada Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan 2016 Hane Halkı Bütçe Anketi'nden elde edilen yatay kesit veriler kullanılmıştır. Araştırmada tütün ve alkol harcamalarından oluşan iki bağımlı değişken ve sansürlü verilerin söz konusu olması sebebiyle İki Değişkenli Tobit Model kullanılması uygun görülmüştür. Yapılan analizlere göre hane reisinin yaşının, hem alkol hem de tütün harcamalarını ters yönlü etkilediği tespit edilmiştir. Hane reisinin eğitim durumunun, alkol harcamalarını aynı yönlü etkilerken, tütün harcamalarını ters yönlü etkilediği tespit edilmiştir. Reisi erkek olan hanelerin, reisi kadın olan hanelere göre daha fazla tütün ve alkol harcaması yaptığı tespit edilmiştir. Ayrıca hanede yaşayan fert sayısının alkol harcamalarını ters yönlü, tütün harcamalarını ise aynı yönlü etkilediği tespit edilmiştir. Hane halkının sahip olduğu teknolojik alet sayısının hem alkol harcamalarını, hem de tütün harcamalarını aynı yönlü etkilediği tespit edilmiştir.

This study aims to determine the factors affecting the amount the households in Turkey spend on alcohol and tobacco. For that purpose, cross-section data derived from the 2016 household budget survey conducted by Turkish Statistical Institute (TURKSTAT) is processed in this study. Bivariate Tobit Model is considered to be appropriate to use in the study as there are two dependent variables consisting of tobacco and alcohol spending, and some censored data. The analyses conducted point that age of head of the household affects the spending on alcohol and tobacco negatively. While educational background of the head of the household affects the alcohol spending positively, it affects tobacco spending negatively. It is determined that the households with a male head spend more money on alcohol and tobacco compared to the households with a female head. Moreover, it is figured out that the number of the individuals in the household affect alcohol spending negatively while affecting tobacco spending positively. It demonstrates that the technological devices the household possess affect both alcohol spending and tobacco spending positively.