Diyarbakır ilinde nüfus hareketleri

Abstract

Diyarbakır ili Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Yukarı Dicle Bölümü'nde yer almaktadır. İl doğuda Batman, Muş, güneyde Mardin, batıda Urfa, Adıyaman, Malatya, kuzeyde Elazığ ve Bingöl illeri ile komşudur. Diyarbakır ilinde yüzey şekilleri oldukça sadedir. Ilıman karasal iklim egemendir. Bitki örtüsü bozkırdır. Diyarbakır, sosyoekonomik açıdan orta derecede gelişmiş bir ildir. Çalışmada Diyarbakır ilinin nüfus gelişimi, cumhuriyet öncesi ve cumhuriyet sonrası olarak iki başlıkta incelenmiştir. Çalışmaya cumhuriyet öncesi hariç, toplam 18 sayım döneminin nüfusları dâhil edilmiştir. Cumhuriyet öncesi dönemde (XVI, XVII, XVIII ve XIX. yüzyıllar) nüfusun 20 bin ile 55 bin arasında olduğu tahmin edilmektedir. Cumhuriyet sonrası ilk nüfus sayımında il nüfusu 194183 olarak tespit edilmiştir. 1927'den sonraki sayım dönemlerinde Diyarbakır nüfusunda genel anlamda bir artış olmuştur. 2018'de il nüfusu 1732396 kişi olmuştur. Çalışmada Diyarbakır ilinde yaşanan nüfusun dönemsel gelişimi ve değişimi üzerinde durulmuş, ilin sosyoekonomik yapısını yansıtan eğitim, yaş, cinsiyet yapısı ve istihdam durumu gibi özellikler anlatılmıştır. Daha sonra ilde yıllara göre yaşanan göçler ele alınmıştır. Diyarbakır ilindeki göç hareketinde alınan göçün tüm sayım yıllarında genel anlamda verilen göçten fazla olduğu tespit edilmiştir. Diyarbakır ilinde yaşanan göç hareketlerinin sayım yılları arasındaki miktar ve oranlarının 1980 yılından 2017 yılına doğru genel bir azalma eğilimine girdiği gözlemlenmiştir. İl nüfusu içinde yaşanan göç olayları ve bu göç olaylarının cinsiyet, eğitim ve yaş yapısı istatistiklerle ortaya konulmuştur. Bu bulgulara ulaşmak için Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE), 2005 sonrasında ise DİE'nin yerine kurulan Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) hazırlamış ve yayımlamış olduğu veriler kullanılarak amaca uygun olarak tablo, şekil ve haritalara aktarılarak analizlerden yararlanılmıştır. Bu şekilde elde edilen tüm veriler dağılış, nedensellik, etkileşim yaklaşımları dikkate alınarak coğrafi bakış açısıyla yorumlanmaya çalışılmıştır.

Diyarbakır is located in the upperside Dicle, Southeastern Anatolian Region. It's neighbour with Batman and Muş from the east; Mardin from the south; Urfa, Adıyaman, Malatya from the west; Bingöl from the north. Diyarbakır has straight surface shapes. The city has continental climate. It has steppe vegetation. The city is moderately developed in terms of socioeconomy.In this thesis, the population development of Diyarbakır is analyzed in two topics: Pre-Republic Term and After Republic Term. In this thesis 18 census period (excluding the Pre-Republic Term) included. In Pre-Republic Term (16th, 17th,18th and 19th centuries) the population was approximately between 20 thousands and 55 thousands. In the first after the Republic the population of the city was 194.183. After the census in 1927 the population of the city increased all tht time. The population of Diyarbakır was 1.732.936 in 2018. In this thesis the periodical development and change of the population living in Diyarbakır is explained. Education, age, gender structure, and employment status affecting the socioeconomic sturcture of Diyarbakır are explained. After that, immigration in the province through the years explained. After then, immigrantion in the province by years were observed. Immigrantion that allow is Diyarbakır are higher than immigrantions that give in all of census years. The number and rates of migration movements in Diyarbakır between the years of census get into roll-of rate from 1980 of 2017. To reach these evdences the datas that State Institute of Dtatistics (DİE), after 2005 the insitution that found instead of DİE Turkish Statistical Institute prepared and published has been used and transferred to charts, maps and shapes in purpose. In this way all of the datas are reviewedin cause and effect relation.