Karaciğer ve böbrek transplantasyonu sonrası immünosüpresif tedaviye uyum ve etkileyen faktörler

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı, karaciğer ve böbrek transplantasyonu alıcılarında transplantasyon sonrası immünosüpresif tedaviye uyumu ve etkileyen faktörleri incelemektir.Yöntem: Tanımlayıcı, karşılaştırmalı, korelasyonel ve kesitsel bir çalışmadır. Araştırmaya Şubat-Temmuz 2015 tarihleri arasında Ege Üniversitesi Hastanesi'nde karaciğer ya da böbrek transplantasyonu yapılmış 310 hasta dahil edilmiştir. Veriler sosyodemografik ve klinik özellikler formu, SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeği ve İmmünosüpresif Tedaviye Uyum Ölçeği ile toplanmıştır. Verilerin analizinde Mann Whitney U, Fisher ve Ki-Kare testi kullanılmıştır. Uyumu etkileyen faktörler tekli lojistik regresyon analizi ile incelenmiştir.Bulgular: İmmünosüpresif tedaviye uyumlu ve uyumsuz organ nakli alıcıları arasında yaş, nakilden sonra geçen süre, kullanılan toplam ilaç sayısı, ilaç kullanımına ilişkin eğitim alma durumu ve mental özet sağlık skoru açısından anlamlı bir fark bulunmuştur. İmmünosüpresif tedaviye uyumlu ve uyumsuz organ nakli alıcıları arasında cinsiyet, eğitim durumu, medeni durum, sağlık güvencesi, ekonomik durum, çalışma durumu, donör tipi, organ nakli tipi, kullanılan immünosüpresif tedavi ve fiziksel özet sağlık skoru açısından anlamlı bir fark bulunmamıştır.Sonuç ve Öneriler: Uyumlu organ nakli alıcılarının uyumsuz alıcılara göre yaşlarının yüksek olduğu, nakilden sonra geçen sürelerinin kısa olduğu, kullandıkları toplam ilaç sayısının fazla olduğu, ilaç kullanımına ilişkin eğitim alma oranlarının yüksek olduğu ve mental özet sağlık skorlarının yüksek olduğu bulunmuştur. Hemşirelerin düzenli bir şekilde, geçerli ve güvenilir bir ölçek olan İmmünosüpresif Tedaviye Uyum Ölçeği'ni kullanarak organ nakli alıcılarının uyum düzeyini değerlendirmeleri ve uyumu etkileyen faktörleri belirleyerek etkili girişimlerde bulunmaları önerilmektedir.Anahtar Kelimeler: Karaciğer ve Böbrek Nakli, İmmünosüpresif Tedavi, İTUÖ, Uyum

Aim: The aim of this study was to examine liver and kidney transplant receivers's adherence to immunosuppressant treatment and factors that affect adherence after transplantation.Method: This is a descriptive, comparative, correlational and cross-sectional study consists of 310 patients who had gone kidney or liver transplant surgery between February and July 2015 in the Ege University Hospital. Data were collected by the sociodemographic and clinic characteristic form, SF-36 Quality of Life Scale and Immunosuppressant Therapy Adherence Scale. In the analysis of the data Mann Whitney U, Fisher and Ki-Kare Test were used. The factors affecting the adherence were examined with single logistic regression analysis.Findings: A significant difference was found in terms of age, time after the transplantation, total number of drug use, the training situation related to drug use and summary of mental health score between adherent and nonadherent organ transplant receivers. A nonsignificant difference was found in terms of gender, education level, marriage status, health insurance, economic freedom, employment status, donor type, organ transplant type, the immunosuppressant treatment and summary of physical health score between adherent and nonadherent organ transplant receivers.Conclusion and Recommendations: Adherent organ transplant receivers have the higher age, the shorter time after the transplantation, the more total number of drug use, the higher the training rate related to drug use and the higher summary of mental health score according to nonadherent receivers was found. The nurses are suggested regularly evaluation the organ transplant receivers's adherence level by use Immunosuppressive Therapy Adherence Scale which have validity and reliability and they affective intervention by determine factors that affect adherence.Key Words: Liver and Kidney Transplantation, Immunosuppressant Therapy, ITAS, Adherence