Aşerme Yaşantı Ölçeği (AYÖ) Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması

Abstract

AmaçTütün kullanımı birçok sağlık sorununa yol açan, önlenebilir hastalık ve ölüm sebepleri arasında en önde gelen risk faktörlerinden birisidir. Son 15 yılda azalma olmasına rağmen Türkiye nüfusunun yaklaşık üçte biri halen tütün kullanmaktadır. Şiddetli madde kullanma isteği ve aşermesi (craving) ise sigara kullanıcılarında tedaviye uyumu zorlaştıran bir etkendir. Bu nedenle aşerme isteğinin saptanması önemlidir. Jon May ve ark. tarafından geliştirilmiş olan Craving Experience Questionnaire, uluslararası çalışmalarda kullanılmaktadır. Sigara aşerme isteği gücünü ve sıklığını birlikte ölçen, Türkçe'ye uyarlanmış herhangi bir ölçek bulunmamaktadır. Bu araştırmanın amacı; Craving Experience Questionnaire'ın (CEQ) Aşerme Yaşantı Ölçeği (AYÖ) adıyla Türkçe'ye uyarlanarak, sigara bağımlılığı olan hastalarda geçerlik ve güvenirliğinin araştırılmasıdır.YöntemBu çalışma metodolojik bir araştırmadır. Aşerme Yaşantı ölçeği çeviri ve tekrar çevirisi yapılarak Türkçe formu hazırlanmıştır. Geçerlik güvenirlik çalışması için DEÜTF ASM'ne başvuran ve sigara içen 752 kişi çalışmaya katılmıştır. Veri toplama araçları olarak, demografik veri formu, Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi (FNBT), Aşerme Yaşantı Ölçeği (AYÖ), Madde Aşerme Ölçeği (MAÖ) uygulanmış olup tekrar test değerlendirilmesi için 2-3 hafta sonra AYÖ ikinci kez uygulanmıştır. Ölçeğin güvenirliği iç tutarlılık ve test-tekrar test yöntemiyle; geçerliği ise yapı geçerliği ve ölçüt geçerliği ile sınanmıştır.BulgularAşerme Yaşantı Ölçeği, 11 maddelik iki alt ölçekten oluşmaktadır. Her bir madde 0-10 puan arasında değerlendirilir. Faktör analizi, her iki ölçek için de üç boyutlu yapıyı göstermiştir. Ölçeğin ölçüt geçerliği MAÖ - AYÖ-Güç, MAÖ - AYÖ-Sıklık, FNBT - AYÖ-Güç, FNBT - AYÖ-Sıklık korelasyonuyla değerlendirilmiştir. Ölçekler arasında zayıf düzeyde ve istatistiksel olarak anlamlı bir korelasyon bulunmuştur. Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı AYÖ-Güç için 0,89, AYÖ-Sıklık için 0,85 bulunmuştur. Test-tekrar test güvenirliğinde korelasyon katsayısı AYÖ-Güç için 0,89, AYÖ-Sıklık için 0,90 bulunmuştur.SonuçAYÖ Türkçe formu, sigara içen kişilerde aşermenin değerlendirilmesi için kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracıdır.

Aim Tobacco use is one of the leading risk factors among preventable diseases and deaths leading to many health problems. Despite the reduction throughout the last 15 years, about one-third of Turkey's population currently use tobacco products. Craving and the desire to use substances are effects that makes it harder for smokers to comply with treatment. For this reason, it is important to determine the desire for craving. The Craving Experience Questionnaire, developed by the Jon May et al, is used in international studies. There is no scale adapted to Turkish, which measures the both strength and frequency of craving. The aim of this study is to perform the adaption of Craving Experience Questionnaire (CEQ) to Turkish and assess the validity and reliability of patients with smoking dependence. MethodThis is a metadological study. The Turkish version is prepared by translating and re-translating The Craving Experience Questionnaire. For validity and reliability study, 752 persons who applied to Dokuz Eylül University Faculty of Medicine Primary Health Care Centers and smokers were admitted to the research. The demographic data form, The Fagerström Test for Nicotine Dependence (FTND), The Craving Experience Questionnaire (CEQ), The Substance Craving Scale (SCS) were administered as data collection tools. Reliability of the scale was assessed by internal consistency and test-retest method; validity is tested with construct validity and concurrent validity.ResultsThe Craving Experience Questionnaire consists of two subscales which both contains 11 items. Each item is evaluated between 0-10 points. Factor analysis showed three dimensions for both scales. The concurrent validity is evaluated by the correlations of SCS - CEQ-Strength, SCS - CEQ-Frequency, FTND - CEQ-Strength, FTND - CEQ-Frequency. A weak and statistically significant correlation was found between the scales. Cronbach alpha internal consistency coefficient was found to be 0.89 for CEQ-Strength and 0.85 for CEQ-Frequency. The test-retest reliability coefficient was 0.89 for CEQ-Strength and 0.90 for CEQ-Frequency.ConclusionTurkish version of the CEQ is a valid and reliable measurement tool that can be used to assess craving among smokers.