Ebû İshâk es-Saʻlebî`nin el-Keşf ve`l-beyân adlı eserinde Esbâb-ı Nüzûl

Abstract

Bu çalışmada; h. V. asırda yaşamış Ebû İshâk es-Saʻlebî 'nin `el-Keşf ve'l-Beyân` adı ile bilinen eserinde esbâb-ı nüzûle yaklaşımı ele alınmaktadır. Bunun neticesinde Ebû İshâk es-Saʻlebî 'yi daha yakından tanımak için yaşamış olduğu dönemden tarihi bilgiler vererek çalışmaya başlanılmıştır. Daha sonra müfessirin hayatı, meşgul olduğu ilimler, hocaları, talebeleri, eserleri ve tefsir ilmindeki yeri belirtilmiştir. Çalışmamızın ilerleyen bölümlerinde esbâb-ı nüzûlün tanımı, esbâb-ı nüzûlü bilmenin yolu, esbâb-ı nüzûlü bilmenin önemi izah edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada, eserdeki esbâb-ı nüzûl rivâyetleri geniş bir tasnife tabi tutulmuştur. Söz konusu rivâyetlerin eserdeki takdim şekli, takdiminde kullanılan ifadeler, bu hususta Saʻlebî 'nin kaynakları ve rivâyetler hakkındaki değerlendirmeleri incelenmeye çalışılmıştır.Yapılan çalışma sonucunda; Saʻlebî 'nin yaşamış olduğu asırda mezhep çatışmalarının olduğu, birçok ırkın bir arada yaşadığı ve birbirlerinden etkilendiği görülmektedir. Ve bu dönemin sonucunda ortaya çıkan el-Keşf ve'l-Beyân tefsirinde ne kadar rivâyet usûlü dikkate alınarak te'lif edilmişse de dirâyet yönünün de ihmal edilmediği tespit edilmiştir. Saʻlebî esbâb-ı nüzûl konusuna büyük önem vermiş, tespit ettiği yüzlerce esbâb-ı nüzûl haberlerini bazen senedle bazen de ilk râvi veya kaynağını vererek naklettiği görülmektedir. Diğer yönden müfessir, sahabe, tâbiîn ve tebeu't-tâbiînden de çoğu kere senedsiz esbâb-ı nüzûl haberleri vermiştir.

In this study, his approach to esbâb-ı nüzûle in work known as `el-Keşf ve'l-Beyân` of Ebû Ishâk es-Saʻlebî, who lived in the hijri 15th century, has been analysed. As a result of this, to get to know Ebû Ishâk es-Saʻlebî better, the study has started by giving historical information about the period in which he lived. Later on; the life, teachers, students, works of glossator, sciences he has been working on as well as his place in exegetics have been indicated. In the following chapters of our study, the definition of esbâb-ı nüzûl, the way to knowing esbâb-ı nüzûl, the importance of knowing esbâb-ı nüzûl was tried to be explained. In the study, esbâb-ı nüzûl rumours in the work were subjected to a wide classification. The form of presentation of the aforementioned rumours in the work, the expressions used in the presentation, in this connection the sources and the evaluations of Saʻlebî about the rumours are tried to be examined.As a result of the study; it is seen that in the century in which Saʻlebî has lived, there are sectarian conflicts, many races live together and they are influenced by each other. Although the exegesis of the el-Keşf ve'l-Beyân that emerged at the end of this period has been described by taking the narration method into consideratin, it has been determined that the direction of acumen is not neglected. Saʻlebî gave great importance to the issue of esbâb-ı nüzûl stories, which Saʻlebî has detected, sometimes muniment and sometimes with first transferor or source. On the other hand, müfessir many times gave the undocumented the esbâb-ı nüzûl news from the companions of prophet Muhammad, tâbiîn ve tebeu't-tâbiînden.Saʻlebî gave great importance to the issue of esbâb-ı nüzûl stories, which Saʻlebî has detected, sometimes muniment and sometimes with first transferor or source. On the other hand, müfessir many times gave the undocumented the esbâb-ı nüzûl news from the companions of prophet Muhammad, tâbiîn ve tebeu't-tâbiînden.Key Words: Saʻlebî, el-Keşf ve'l-Beyân, esbâb-ı nüzûl, narration, exegesis.