Ankara ilinde nazar ve nazarlıklar

Abstract

Bu bölümde sırasıyla, önceki bölümlerin kısa bir özeti, bulgulara dayalı olarak elde edilen sonuçlar ve bu sonuçlardan kaynaklanarak oluşturulan öneriler verilmiştir. Özet Nazar inancının halk yaşamında köklü bir yeri vardır. Halk tüm yeni dini inançlara rağmen eskiye bağlıdır. Geleneğe, göreneğe bağlılık halk yaşamında zaman, zaman mutlak tanrı inancından daha etkin olmuştur. Nazar inancının Türkiye'de pek yaygın olduğu ve gün lük yaşamın her anma girdiğini kanıtlayacak gelenekler var dm?. Bun ları şöyle sıralıyabiliriz. Çocuklara ve güzel olan, beğenilen her- şeye bakarken, `maşallah` v.b. sözler söylenmesi, nazarlık, taşımak yemek yerken etrafta olan herkesi yemek yemeğe davet ederek yiyecek lere kötü bakışların sinip vücuda girmesini önlemek v.b. nazar inan cı çeşitli olaylarla alanını genişleterek yeni değerlere de yol aç maktadır. Halkın arasında yaygın olan bu inanışlar, akılsa! düşüncenin karşıtı olarak dikkati çekmekle beraber bu inanışlar halkımızın dü şüncesini biçimlendiren tutum ve davranışlarını etkileyen toplumsal gerçeklerdir. Halk arasında çok taraftar bulan nazardan korunmak için çeşit li önleyici ve tedavi edici işlemler yapılmaktadır. Bu işlemlerin en çok kullanılanı ise nazarlıklardır. Türkler en iyi koruyucu olarak mavi boncuğu seçmişlerdir.Na- zarlıklardaki çeşitli cisimlerin kullanılması zamanla çoğalmış ve yaj gınlaşmıştır. 87JXQ- Günümüzdeki bilim teknik ve teknolojideki gelişmelere rağmen inanç, boşinanç ve batıl itikat denilen nazar ve korunma yöntemi olan nazarlıklar halen kullanılmaktadır. Nazarlıklarda şekil kullan ma ve materyal yönünden farklılıklar olup olmadığı incelenmiştir. Araştırımda, `Ankara yöresinde nazar ve nazarlıklar` konusu incelenmiştir. Araştırmanın genel amacı altında yanıtlanacak sox`ular ortaya konularak, bu.sorular üzerinde çalışılmıştır. Araştırım betimleme yöntemi ile yapılmış. Evreni, Ankara ili sinix'larmdaki aileler oluşturmaktadır, örn eki em olarakta, Ankara ilindeki 6 bölgeden aileler seçilmiştir (13kz. Tablo 6. s. 41). Veri toplama, literatür taraması, anket ve nazarlık örnekle rinden oluşan gözlem formlarıyla elde edilmiştir. Lit arat Ur d en elde edinilen bilgiler amaçlar doğrultusunda hazırlanmıştır. Anket ile toplanan verilerin frekansları ve yüzdeleri hesaplanarak tablolar haline Getirilmiştir. Nazarlık örnekleri ile ilgili gözlem formları hazırlanarak, Ankara Etnografya müzesindeki, nazarlık satan dükkan- lardaki, kollekciy oncular nüce t uygulanan »ilelerdil& nazarlıklar, incelenmiş fotoğrafları çekilmiş ve aranılan sorulara cevaplar alı narak bilgiler düzenlenmiştir. Elde edinilen bulgular ve cevaplana cak sorular d o£r/ıl tuşunda yoruma 'gidilmiştir. Araştırmadaki cevaplanacak sorularla ilgili aşağıdaki sonuçla ra varılmıştır. Kazar inancı ile ilgili olarak; nazarın halk arasındaki inanç ların içeririnde en yaygın olan inanç olduğu, kişilerin hislerinin ve duygu, düşüncelerinin yansıması olduğu, özellikle çocuklara ve be ğenilen h erseye nazarın dendiği ortaya çıkmaktadır. Nazardan korunma yöntemleri; nazar değmeden önce ve nazar.değdikten. «sonra kullanılan yöntemler olarak iki gruba ayrılmaktadır. Kazar değmeden önce yapılanlar} nazarlık taşımak, muska, taşımak, kötü dilli, gözlü kişilerden uzak durmak, hocaya okutmak, tütsülemek v.b. nazar değdik-89 ten sonra alınan önlemler ise; kurşun dökme, hocaya okutma, muska, tuz patlatma ve t üts elemedir. Bu yöntemleri çoğunlukla hocalar, ocak lar yapmakta, bazılarını bilen herkes yapabilmektedir. Nazardan korunmak için kullanılan nesnelere nazarlık denmekte dir. Nazarlık olarak en çok kullanılan ve yaygın olan göz boncuğudur, Türkler eskiden beri hayvanlarda, çocuklarda göz boncuğu kullanraışlaa dır. Nazarlıkların yakaya, omuza takılarak, beşiğe boyuna, ev ve dükkanlara asılarak kullanılmaktadır. Nazarlıkları takarkende bir tö renin yapılmadığı ve takma sürelerinin olmadığı ortaya çıkmaktadır. Nazar ile ilgili ilginç olaylar araştırmada anketi cevaplayan kişiler tarafından anlatılmıştır (Bkz. bulgular s.`Şfe.îo). Eski nazarlıklarla günümüzdeki nazarlıklar arasında kullanma yönünden bir farklılık yoktur. Materyaller yönünde de farklılıklar vardır. Geleneklerimizde önemli bir yer tutan nazarlıklar günümüzde önemini sürdürmektedir. Ortaya konulan sonuca göre; probleme çözüm getirici bazı öne riler geliştirilerek araştırma rapor haline getirilmiştir. Sonuç Araştırman amaçlarından, ortaya koyduğu bulgular ve bunlardan ortaya çıkan yorumlardan yararlanılarak şu sonuca varılmaktadır. 1- Literatür taramasından ve anket sonuçlarından anlaşıldığı na göre; toplum içindeki kötü niyetli kimselerin, keskin gözlü, ve kuvvetli dilli olanları baktıklar ive methettikleri canlıların hasta lanarak ölmelerine, cansız varlıkların yanıp yıkılıp yokolmalarma sebop olmaktadırlar. Bu olayada nazar değme, göz değme, kemgöze uğra ma denmektedir. Toplumda kırılan, dökülen, cansız varlıklarla ve has talanan ölen canlı varlıkların karşılaştıkları bu olaylar nazar değ- mes ine bağlanmakt adır.