Hazır giyim üretiminde iş etüdü

Abstract

100 BOLUM VI ÖZET Hammadde, işgücü, sermaye ve yönetimden oluşan Üretim faktörlerinin belirli şartlar -re yöntemlerle bir araya getirilmesiyle oluşan üretim; ekonominin can damarıdır. Verimlilik, fabrika, gereç, malzeme, işçilik, bilgi ve beceriler gibi eldeki kaynaklardan ne derece yararlanıldığını göstermektedir. Verimliliğin artırılması ise kaynakların daha etkili biçimde kullanılmasını gerektirmektedir. İş etüdü, gelişmeyi sağlamak amacıyla üretimi ekonomiklik ve etkenlik yönünden etkile yen tüm kaynakları geniş kapsam içinde inceleyen bir teknik olduğundan verimlilikle doğrudan ilgilidir. İş etüdü, iki tamamlayıcı teknik olan metot etüdü ve iş ölçümünden oluşmaktadır. Metot etüdü daha kolay ve etkili yöntemin geliştirilmesi uygulanması, maliyetlerinin düşürülmesini sağlamak için işin yapılışındaki mevcut ve önerilen yöntemin belirli bir sıra dahilinde kaydedildikten sonra eleştirilerek incelenmesidir. îş ölçümü ise, nitelikli bir işçinin belirli bir performans la işi yapması için gerekli zamanı saptamak amacıyla geliştirilmiştir. İş ölçümü tekniklerinden olan zaman etüdü en çok kullanılanlarındandır. Belirli koşullar altında yapılan belirli bir işin öğelerinin^kronometre ile zamanının kaydedilerek, derecesinin belirlenmesiyle oluşturulan verilerin çözümlenmesiyle«işin yapılabilmesi için gerekli standart zamanın saptanmasıdır.101 Hazır giyim endüstrisinin emek yoğun bir dal olması az yatıran gerektirmesi, ihracat olanaklarının bulunması ve ülkemizde gelişmiş bir dokuma sanayiinin bulunması nedeniyle oldukça önemli bir yer tutmaktadır. îş etüdü çalışmalarının bu alandaki verimliliği artacağı düşüncesiyle bu çalışmaya gerek görülmüştür. İş etüdü tekniklerinden olan iş akımı semasıyla; mevcut yöntem denenen yöntem karşılaştırılarak, etek dikimi konusunda zaman etüdü yapılarak etek dikimi için gerekli standart zamanları hesaplamak amacıyla; Ankara'da faaliyette bulunan hazır giyim atölyelerinden birinde 9 İŞÇİ örneklem grubuna seçilerek bu araştırma yapılmıştır. İşletmede öncelikle üretim yapısı ile ilgili olarak bir hafta gözlem yapılmıştır. Daha sonra tüm üretim yapısı hakkında bilgi vermesi amacıyla denenen yöntemi geliştirilecek olan i>£?/B model etek hakkında temel süreç şeması hazırlanmıştır. Temel süreç şeması 37işlem ve 1^ yokluma etkinliği olmak üzere 51 etkinlikten oluşmaktadır. Aynı eteğin mevcut yöntemle ilgili olarak dikim ünitesinin iş akımı şeması hazırlanmıştır. Her etkinlik soru formu yardımıyla tek tek incelenerek; ortadan kaldırılacak, değiştirilecek, yer değiştirilecek ya da birleştirilecek etkinlikler belirlenerek denenen yöntemin İş akamı şeması hazırlanmıştır* Böylece adı geçen etek dikiminde toplam 2.6 etkinlik ortadan kaldırılarak, ayal etek dikiminde zamandan ve emekten ekonomi sağlanmıştır. Zaman etüdü çalışması 6 etek modeli üzerinde yürütülmüş tür. Tapılan gözlem sonucu zaman etüdü formuna kaydedilen öğelerin daha sonra kronometre île tek tek zamanları okunarak kay-102 dedilmiştir. Aynı anda her öğe işyeri performansı ortalamasına uygun olarak derecelenmiştir. Etüt çalışması bittikten sonra her öğenin temel zamanı aşağıdaki formül yardımıyla hesaplanmıştır. Temel Zaman = Gözlenen zaman X Derece /Standart derece İş akimi şeması yardımıyla geliştirilen 525/5 model eteğin öğelerine uygun olarak etek dikimi ustabaşı yardımı ile uygulatılarak) bu eteğin de zaman etüdü yapılarak temel zamanları bulunmuştur. Daha sonra etüdü yapılan tüm eteklerin toplam temel zamanları aritmetik ortalama ile hesaplanarak dinlenme payları bulunarak, v her etek dikimi için gerekli standart zaman hesaplanmıştır. Buna göre iş yerinde uygulanan yöntemin standart zamanları saat dakikası türünden 205/A modelde 29,1; 23? model de 29,55i ^37 modelde 29,09; 375 modelde 38,25i 273 modelde 31, I'll 525/B model için 35,17 olmuştur. Önerilen yönteme göre ise 525/B model etek 28,30 dakika da dikilerek; bir etek dikimi için harcanan zaman 6,79 dakika azalarak zamandan ve emekten ekonomi sağlanmıştır. Etüdü yapılan eteklerin; model çeşitliliği göstermesi nedeniyle ortak öğelerinin oldukça az olduğu görülmüştür. Bu ortak öğelerin aritmetik ortalama kullanılarak toplam temel zamanı hesaplanmış ve her öğenin yapılması için gerekli standart zaman bulunmuştur. Öğelerin standart zamanının hesaplanması, daha omura yapılacak etüdlerde bu öğelerin etüde katılmasını önleyerek zamandan ve emekten ekonomi sağlanmasını kazandıracaktır.