Zonguldak Ana Sağlık Merkezi`ne başvuran gebe kadınların beslenme durumu

Abstract

-67- 7. ÖZET Gebe kadınların beslenme durumları ve alışkanlıklarını ortaya koymak amacıyla yapılan bu çalışma 100 gebe kadın üzerinde Zonguldak Ana Sağlık Merkezinde yürütülmüştür. Araştırma verileri gebelerin beslenme uygula- amalarıyla ilgili bilgiler içeren anket ve besin tüketim formuyla toplanmıştır. Besin tüketim formu üç gün süreyle uygulanmıştır ayrıca Ana Sağlık Merkezinde gebelerin boy ve ağırlık ölçümleri alınmıştır. Araştırmaya katılan gebe kadınların çoğunluğunun eğitim düzeyi düşüktür. Gebelerin büyük bir kısmı ev kadimdir. Gebelik sayısı 1-3 arasında olanların oranı fazladır. Gebelerin çoğunluğu uygun gebelik yaşında bulunmaktadır. İki ve daha fazla gebe olan kadınların son iki gebelik arası 24 aydan fazla olanların oranı yüksektir. Düşük ve ölü doğum oranına az rastlanılmıştır. Sigara tüketmeyenlerin oranı fazla iken sigara içen gebelerin gebelik sonrası tüketim miktarı azalmıştır. Gebelik öncesi kilosu ideal ağırlıkta bulunanların oranı çoğunluğu teşkil ederken, şişman olan kadınların oranı da önemli görülmüştür. Gebelik sırasında kilo artışı fazla olan gebelerin oranı yüksek bulunmuştur (% 69). Gebelik nedeniyle ek besin tüketimi yapanların oranı fazla (% 87) bulunmuştur. Süt ve ürünleri grubuna yeterli ek yapanların oranı, yeter siz ek yapanlara oranla düşük görülmüştür. Et ve ürünlerinin tüketilme sıklığı gebelerin çoğunluğu tarafından haftada 1-2 kez olarak belirlenmiştir. Gebelerin büyük bir bölümü günde bir adet yumurta tüketmektedir (% 61). Sebze ve meyve tüketiminin sık yapılması gebeler için yararlı görülürken, tahıl grubuna yapılan ek fâzla bulunmuştur. Gebelik döneminde-68- beslenmeyi önemli bulan gebelerin oranı fazladır. Gebelik döneminde yararlı görülen besinler olarak süt ve ürünleri, et ve ürünleri, sebze ve meyve grubu gösterilmiştir. Deneklere göre sakıncalı olan ve almaktan kaçındıkları besinler ise hamur işi-tatlılar, yağlı -kızartma, baharatlı ve tuzlu gıdalardır. Araştırmada en çok tüketimi yapılan içeceğin çay olduğu görülmüştür. Meyve suyu tüketimi ise düşüktür. Gebe kadınların bir kısmı herhangi bir bilgi kaynağına başvurmadan beslendiklerini (% 25) belirtirken, radyo-televizyon gazeteden bilgi edinenlerin oranı önemli görülmüştür. Ayrıca bilgi edinmeyenlerin çoğunluğunu ilkokul mezunları oluşturmaktadır. Araştırmada gebelerin geneli sağlıklı olduklarını belirtirken, sağlık problemleri olan gebelerin çoğunluğu kansızlık (% 24), bacak- bel-sırt- ağrıları (% 20) olduğunu bildirmişlerdir. Sağlık problemleri olan gebelerin çoğunluğunun beslenmelerinde değişiklik yapmadıkları görülmüştür. Kansızlık sorunu önemli görüldüğü için gebelere kansız olan gebe kadının hangi besinleri tüketmesi gerektiği sorulduğunda, dalak-ciğer gibi kan yapıcı (% 33) besinler öncelikle cevap olarak verilmiştir, bunun yanında sebze-meyve süt ve grubunu belirtenlerin oranı da yüzde içinde önemli bulunmuştur. Gebelerin çoğunluğunun kansızlığa iyi gelen be sinleri bilmesine rağmen demir tüketim ortalaması düşük görülmüştür (17,0 mg). Gebe kadınların enerji, protein, A ve C vitamini tüketim miktarları yüksek bulunurken, kalsiyum tüketim oranının düşük olduğuna rastlanılmıştır. A vitaminin tüketim düzeyinin yüksek oranda çıkması diyetteki beta kroten oranının fazlalığından kaynaklanabileceği düşünülmüştür. Et ve ürünlerinin, tahılların, sebze ve meyvelerin tüketim miktarları yüksek bulunmuştur. Gebelerin enerji tüketim düzeyleri, gelir durumlarıyla karşılaştırıldığında aradaki oranlar anlamlı görülmemiştir. Aşırı enerji tüketimi olanların çoğunluğunda kilo artışının fazla olduğu belirlenmiştir.-69- Enerjinin karşılanma yüzdesinde protein tüketiminin önemli olabileceği düşünülerek karşılaştırıldığında, aşırı protein tüketenlerin çoğunluğunun enerji tüketim düzeyleri de fazla bulunmuştur. Süt grubunun tüketilme şıklığıyla kalsiyum tüketim düzeyleri arasında çapraz dağılım yapıldığında süt grubunu yetersiz tüketenlerin çoğunluğunun, düşük oranda kalsiyum aldığı görülmüştür. Gebelerin gelir düzeyindeki artma ile besin miktarları arasında artış izlenmiş fakat önemli görülmemiştir. Fakat gelir düzeyinin yüksek olduğu gruplarda (300.001-400.000 ve üstü) et ve ürünlerinin, süt-yoğurt ve meyve tüketimlerinin oranı yüksek bulunurken, kurubaklagil tüketim miktarında düşüş görülmüştür. Gebelerin beslenmesiyle ilgili vermiş oldukları cevaplar ile uygu lama arasında farklara rastlanılmıştır. Sonuçta bilginin olduğu halde uygulamanın genelde yanlış olduğu görülmüştür.