Üstün yetenekli öğrencilerin yetenek, ilgi ve meslek değer algıları ile rehberlik hizmetleri

Abstract

BÖLÜM V ÖZET, YARGI ve ÖNERİLER ÖZET Bu araştırmanın amacı, Fen Lisesi I. ve III. sınıf öğrencilerinin algılanmış, yete nek, ilgi ve değer algı düzeylerini, bu algıların cinsiyet, sınıf seviyesi ve akademik basan puanlarına göre değişip değişmediğini ortaya çıkarmaktır. Araştırma Ankara Fen Lisesi öğrencileri üzerinde yapılmıştır. Araştırma örnekle-- mini oluşturan öğrencilerin 72'si Lise I., 52'si ise Lise III. sınıfta öğrenim görmektedir, anılan örneklem grubunun 29'u kız, 100 tanesi ise erkektir. Araştırmada bilgi toplama aracı olarak Kuzgun (1988) tarafından geliştirilen KDE kullanılmıştır. Envanterde sözel, sayısal ve şekil-uzay ilişkileri yetenek alanları, temel bilim, sosyal bilim, canlı varlık, mekanik, ikna, ticaret, iş ayrıntıları, edebiyat, güzel sanatlar, müzik ve sosyal yardım ilgi alanları ile yeteneği kullanma, yaratıcılık, yarış ma, işbirliği, değişiklik, düzenli yaşam, liderlik, kazanç ve ün sahibi olma değer alan larına yer verilmiştir. Öğrencilerin sınıf seviyesi ve akademik başarı puanlarının tesbitinde okul kayıtlarından yararlanılmıştır. KDE'nin öğrencilere uygulanmasından sonra veriler elle ve hesap makinesi kulla nılarak işlenmiştir. Kullanılan istatistik işlemler; frekans dağılımı, yüzdelikler, arit metik ortalama, standart sapma, (t) testi ve Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısıdır. îlk olarak öğrencilerin, algılanmış yetenek, ilgi ve değer algı puanlan düzey ola rak, alt, orta ve üst olarak üç gruba ayrılmıştır. Buna göre öğrencilerin algılanmış yete nek, ilgi ve değer algı düzeyleri şu şekildedir: a) Yetenek algı düzeyleri, yetenek alanında en fazla öğrencinin kendilerini üst düzeyde algıladıkları yetenek alanı yüzde 78.3'le sayısal yetenek, onu takiben yüzde 65.8'le sözel yetenek ve yüzde 45 ile şekil-uzay ilişkileri gelmektedir. b) İlgi alanları arasında en fazla öğrencinin kendilerini üst düzeyde algıladıkları ilgi alanlarının başında yüzde 65 ile temel bilim ilgisi, onu takiben yüzde 41 'le ikna ve yüzde 35.6 ile mekanik gelmektedir. îlgi alanları arasında en fazla öğrencinin kendi lerini alt düzeyde algıladıkları ilgi alanlarının başında yüzde 52.7 ile ticaret, yüzde 43.4 7980 ile müzik ve yüzde 41.8 ile güzel sanatlar ilgi alanlarının geldiği görülmüştür. c) Değer alanları arasında en fazla öğrencinin kendilerini üst düzeyde algıla dıkları değer alanlarının başında yüzde 66.6 ile yeteneği kullanma, onu takiben yüzde 59.6 ile yaratıcılık ve yüzde 54.2 ile yarışma gelmektedir. Değer alanları arasında en fazla öğrencinin kendilerini alt düzeyde algıladıkları değer alanları yüzde 20.1 'le kazanç, yüzde 17.8 ile ün sahibi olma ve yüzde 11.6 ile düzenli yaşam değer alanı gelmektedir. Daha sonra kız ve erkek öğrencilerin algılanmış yetenek, ilgi ve değer algı puan ortalama, standart sapma ve (t) değerleri bulunarak gruplar arası karşılaştırmalar yapıl mıştır. Buna göre: Sözel yetenek alanında kız öğrenciler, sayısal yetenek alanında ise erkek öğren ciler kendilerini üst düzeyde algılarken, şekil-uzay ilişkileri yetenek algı puan ortala maları arasında ise 0.05 düzeyinde anlamlı bir fark görülmemiştir. ilgi alanlarından; temel bilim ve canlı varlık alanlarında erkek öğrencilerin kendi lerini kız öğrencilerden daha üst düzeyde algıladıkları görülmüştür. îkna, iş ayrıntıları, edebiyat, güzel sanatlar ve sosyal yardım ilgi alanlarında ise kız öğrencilerinin kendi lerini erkek öğrencilere oranla daha üst düzeyde algıladıkları görülmüştür. Anılan bu düzey 0.05 düzeyinde anlamlı kabul edilmektedir. Kız ve erkek öğrencilerin algılanmış ilgi alan puan puan ortalamalarının değişmediği ilgi alanları ise, sosyal bilim, mekanik, ticaret- ve müziktir. Bu ilgi alanlarına ait puan ortalamaları arasında 0.05 düzeyinde anlamlı ilişki görülmemiştir. Değer alanlarına ait algı puan ortalamaları arasında cinsiyete göre anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Yani cinsiyet faktörü Fen Lisesi öğrencilerinin değer algılan üzerinde 0.05 düzeyinde anlamlı kabul edilecek etki yapmamıştır. Benzeri analizler; öğrencilerin sınıf seviyeleri dikkate alınarak yapıldığında, öğrencilerin algılanmış sözel, sayısal ve şekil-uzay ilişkileri yetenek algı puan ortala malarının sınıf seviyesine göre değişmediği görülmüştür. İlgi alanlarına ait algılardan, temel bilim, mekanik canlı varlık ve sosyal yardım ilgi alanlarında sınıflar arası farklar olduğu görülmüştür, anılan ilgi alanlarında lise I. sınıf Öğrencileri kendilerini Lise III. sınıf öğrencilerinden daha üst düzeyde algılamıştır. Diğer ilgi alanlarına ait puan ortalamaları arasında sınıf seviyesine göre 0.05 düzeyinde anlamlı farklılık görülmemiştir. Değer alanlarına ait puan ortalamalarında ise yarışma, düzenli yaşam ve liderlik değer alanlarında lise I. sınıf öğrencileri kendilerini Lise İÜ. sınıf öğrencilerinden daha üst düzeyde algılamıştır. Bu düzey 0.05 düzeyinde anlamlı kabul edilmektedir. Ye-81 teneği kullanma, yaratıcılık, işbirliği, değişiklik, kazanç ve ün sahibi olma değer alanlarına ait, puan ortalamaları arasında ise sınıf seviyesine göre anlamlı farklılık bu lunmamıştır, yani sınıf seviyesinin bu değer alanlarına ait algıları etkilemediği görül müştür. Daha sonra da öğrencilerin, algılanmış yetenek, ilgi ve değer algı puanları ile aka demik başarı puanlan arasındaki ilişkiye bakılmıştır: Öğrencilerin akademik başarı puanı düştükçe yetenek ve ilgi alan algı puanları nın da düştüğü, buna karşılık değer alan puanlarının düşmediği görülmüştür. Bu durumun şans faktöründen gelip gelmediğine bakmak için öğrencilerin algılanmış yetenek, ilgi ve değer algı puanları ile akademik basan puanlan arasındaki korelasyon katsayıları bulunmuştur. Buna göre: Akademik başarı puanı on olan öğrencilerin algılanmış yetenek, ilgi ve değer algı puanları ile akademik başarı puanları arasında 0.05 düzeyinde anlamlı bir ilişki görülmemiştir. Anılan bu değişkenler arasındaki korelasyon katsayıları 0.54 (sözel yetenek) ile 0.01 (yeteneği kullanma) arasında değişmektedir. Akademik basan puanı dokuz olan öğrencilerin algılanmış yetenek, ilgi ve değer alan puanları ile akademik basan puanlan arasında 0.05 düzeyinde anlamlı bir ilişki görülmemiştir. Anılan bu değişkenler arasındaki korelasyon katsayıları - 0.22 (sözel) ile 0.01 (canlı varlık) arasında değişmektedir. Akademik basan puanı sekiz olan öğrencilerin, algılanmış yetenek, ilgi ve değer algı puanlan ile bu basan puanlan arasındaki ilişkiler 0.05 düzeyinde anlamlı bulun mamıştır. Yetenek, ilgi ve değer algı puanlan ile basan durumu (8 olma) arasında bulu nan en yüksek korelasyon 0.21 ile (sosyal yardım), en düşük olanlar ise - 0.01 (sayısal), - 0.01 (mekanik), 0.01 (ticaret), - 0.01 (yeteneği kullanma) ve - 0.01 (ün sahibi olma) dır. Akademik başarı puanı yedi olan öğrencilerin, algılanmış yetenek, ilgi ve değer algı puanlan ile akademik basan puanlan arasında hesaplanan korelasyonlardan 0.63 (iş ayrıntıları ilgi), 0.50 (yaratıcılık) ve 0.47'lik (ün sahibi olma) korelasyon katsayıları 0.05 düzeyinde anlamlı bulunmuştur. Diğer yetenek ilgi ve değer algı puanlarına ait korelasyonlar 0.05 düzeyinde anlamlı bulunmamıştır. Bu verilere göre denilebilir ki akademik başarı puanı on, dokuz ve sekiz olan öğrencilerin bu puanlan ile algılanmış, yetenek, ilgi ve değer algı puanları arasında 0.05 düzeyinde anlamlı bir ilişki yoktur, yani öğrenci KDE'nin yetenek, ilgi ve değer alanlarına ait sorulan cevaplarken akademik başarı puanını dayanak almamıştır, ancak akademik basan puanı yedi olan öğrenciler iş ayrıntıları, yaratıcılık ve yarışma değer alanlarına ait soruları cevaplarken akademik başarı puanlarını dayanak noktası82 almışlardır çünkü elde edilen korelasyonlar 0.05 düzeyinde anlamlı bir ilişkinin olduğunu göstermektedir.