Türk gölge oyununda gerçeküstü motiflerin incelenmesi

Abstract

ÖZET Geleneksel Türk Tiyatrosu'nun en renkli ve en zengin türü olan Karagöz, yüzyıllar boyunca konuları, oyun kişileri ve müziği ile geniş bir kitleyi etkilemiştir. Karagöz oyunu, diğer geleneksel tüyatro türlerimiz olan Meddah ve Ortaoyunundan farklı bir anlatım şekli içerir. Karagöz'ü özel kılan en önemli şey `Hayal Perdesizdir. Çünkü somut dünya ve soyut imgelemler hayal perdesinde şekillenir. Bu bakımdan Karagöz oyununda kullanılan doğaüstü motifler, özel bir nitelik kazanır. Konularını gerçek hayattan alan alan Karagöz'de aşk hikayeleri, işsizlik, fakirlik, balık tutmak ya da alış veriş yapmak gibi günlük yaşantımızdan izler taşıyan olaylara yer verilirken, zaman zaman bu olaylar; gerçek dünya, cin, peri, zebani, cadı gibi doğaüstü kişilikler ile konuşan hayvanlar ve ejderhalardan oluşan mitolojik yaratıklar gibi motiflerle işlenerek anlatılır. Bu tezin amacı, `Türk Gölge Oyunu Karagöz`de kullanılan doğaüstü motifleri incelemek; hangi oyunlarda ne şekilde ele alındığını ortaya çıkarmaktır. Karagöz, bugün kullanılan birçok doğaüstü motifi bundan yüzyıllar önce `Hayal Perdesi`ne yansıtmıştır. Bu özelliği ile Karagöz'ün dünyası, geçmişle günümüz arasında önemli bir köprü oluşturur. v

ABSTRACT Traditional Turkish Theatre's one of the most colourful and reachfull species `Karagöz`, affected so many peoples world wide. The most powerful! affect came from Karagöz play's; subjects, music and the humour of the play characters. Karagöz plays are different from our traditional plays Meddah and Ortaoyunu. `Dream Curtain'' is the key word for the Karagöz. Because, the dream curtain which means in Karagöz; the world we live in and the world of the imaginations. From this point of view, using supernatural motifs in Karagöz plays are became quality important. Karagöz plays are taken own subjects from real life. This subjects could be a love story, joblessness, destitution, fishing or shopping. In other words this subjects are choosen from our lives. Every so often in Karagöz plays, we can see the supernatural existences. Which is the supernatural powers in Karagöz plays could be a genie, a fairy, a hellhaund or a witch. Sometimes the mythological creatures can be part of the Karagöz plays like a dragon. All these supernatural motifs are using in Karagöz plays so well. This thesis aims to carry out researching the supernatural motifs in Traditional Shadow Play Karagöz and try to show; how and where all these motifs are using in this plays. In brief, Karagöz plays are reflected the supernatural motifs, from their dream curtain. If all these motifs are using today's modern art like theatre and cinema it means Karagöz is the bridge from today and the past. VI