Türk resminde soyut yapısalcı anlayışta öncü bir tavır Adnan Çoker

Abstract

ÖZET Çağdaş Türk Resmi içerisinde Adnan Çöker kimliği, başlangıçtan bugüne, soyut resim anlayışına sadık, etkin bir varlık olarak algılanmıştır. Akademi eğitimi esnasında klasik resim ölçütlerine bağlı çalışan Çöker; aynı zamanda başarılı kübist örnekler vermiş, D.G.S.A.'ni bitirmesinden sonra 1960'Iı yılların ortalarına değin soyut dışavurumcu tarzda çalışmalarını sürdürmüştür. Sanatçımn bu yaklaşımdan yapısal resme geçiş dönemi, 1968'de başlayıp 1969'da noktalanmıştır. Bu arada soyut dışavurumculuğun çizgi ve pentür anlayışını denetim altına almak amacıyla resmine geometrik ve renksel (siyah) sınırlamalar getirir. Bu süreçte bireysel dışavurumdan arındırılmış dış espas, süregelen dışavurum ile bir araya gelir. Burada resimsel kurgu ussallığı ve tinselliği bir arada tutan kaotik bir duruma dönüşür. Bundan sonra yapısal araştırma doğrultusunda bilinçli olarak çevresindeki formlara başvurur. Kendi geleneksel kalıtımlarım estetik ve ideolojik dayanaklarla özgün bir bakışla yorumlar. Bu özgünlüğün bir nedeni Türk - İslam yapı sanatlarında öngörülen `sonsuzluk` prensibinin resminde mutlak simetri şeklinde sonuç buldurmasıdır. Osmanlı mimarisinde gittikçe belirginleşmeye başlayan sadelik- amtsallık ve simetri Adnan Çoker'in sanatında plastik bir dönüşüme uğrayarak resmin ana sorunsalı haUne gelir. Mimaride kullanılan elemanlar, işlevlerinin yanı sıra yüklendikleri yeni anlamları ifade ederler. Bunlar çoğu zaman gizildir ve bir takım bilimsel ilkeler doğrultusunda belirir. Sanatçı, benzer bir anlayışın resimsel karşılığını bulmakla ilgilidir. Bunu yaparken bir yandan kültürel mirası değerlendirir bir yandan da evrensel anlamlara ulaşmaya çalışır. Duygusallıktan çok `us`a yakın olan bu anlayış, bilimselliğe atıflı yöntemlerle gerçek niteliklerine kavuşur. IV

ABSTRACT In contemporary Turkish Art, the character of Adnan Coker has always showed an effective and faithful existence in the abstract art understanding from the beginning to the end. While he was studying in his academic education, he not only studied classical art but also has given successful cubist samples. After he had graduated from D.G.S.A. He worked as an abstract expressionist until the the mid 1960s. The artist's transition period from this statement to the constructivist art started in 1968 and ended in 1969. In order to take the abstract expressionist's line and texture under control, he made geometric and colorful (black) restrictions. In this period, external space which was purified from individulal expressionism comes together with the continual expressionism. Here, pictural fiction turns to a chaotic situation which puts spiritualism and rationalism together. After that; according to the constructional research, he consciously resorts to the forms around him. He comments on his traditional inheritances with aesthetic and ideological supports in a different originality. One of the reasons of this originality is `the eternal principle` suggested in Turkish - Islam Construction Arts that results in the art of absolute symmetry. Simplicity - Monumentalism - and symmetry which start to the become clear in Otoman architecture turn into the main problematic of art in the artist Adnan Çöker after having a pictural transformation. The members used in architecture express their functions along with their assumed meanings. These are usually potential and become clear according to scientific principles. The artist is interested in finding the pictural equivalent of similar understanding. While doing this, he also evaluates cultural heritage. Moreover, he strives to reach universal meanings. This understanding that is remote from sensimentalism and nearer to reason (mind) results in methods nearer to scientism. V