1990`dan günümüze Türk televizyonlarında Irak Savaşı`nın estetik ve ideolojik sunumu

Abstract

ÖZET Televizyon, hareketli görüntülerin elektrik sinyalleriyle uzaklara taşınması ilkesine dayanan bir kitle iletişim aracıdır. Önce bir teknik buluş olarak ortaya çıkmış, 1950'lerden itibaren, bir kitle iletişim aracı olmanın ötesine geçerek evlerin baş köşesine yerleşmiş, adeta bir aile bireyi olmuştur. Teknik özellikleri bir yana televizyon, toplumda gördüğü ilgi ve geniş kitlelere kolay ve ucuz bir seslenme yöntemi olmasından dolayı propaganda etkinlikleriyle toplumu etkileme çabalarının konusu olmuştur. Bu bakımdan çeşitli ideolojik işlevlerle donanan televizyon, bunları başta kendi varlığı ve içinde varolabildiği sistemin varlığı adma, sürdürme görevini üstlenmiştir. Öte yandan geçen süreçte yaratıcılıkta sınır tanımayan bu cihazın estetik yönü tartışılmaya açılmış, kendine özgü anlatım biçimleri ortaya koyması bakımından sanatsal özelliklerinin varlığı kabul görmeye başlamıştır. Türkiye'de 1968'de başlayan televizyon yayıncılığı ise, özel televizyonların kuruluşuna dek TRT'ce sürdürülmüş, bu tekel Star l'in yurtdışından yaptığı yasadışı yayınlarla sona ermiştir, tlgili yasa ise 1994'te çıkarılabilmiştir. Savaş, insanoğlunun kendi basma sardığı en büyük felakettir. Nedenleri uzun tartışmalara konu olmuş ancak bir türlü son bulmamıştır. Kitle iletişim araçlarının, özellikle televizyonun savaşı sunumunda, bir propaganda aracı gibi taraflara hizmet ettiği yolunda iddialar söz konusudur. Bu çalışmada Türkiye'de durumun hangi boyutta olduğunun araştırılması amacıyla haber ağırlıklı yayın yapan NTV kanalı örneklem olarak seçilmiş, savaşla ilgili programları incelenerek televizyonun savaş dönemlerindeki yayınlarının boyutu irdelenmiştir. NTV'nin kendi programlarında neredeyse tarafsız ve savaş karşıtı bir tutum izlediği, ancak BBC'ye ait belgeselin savaşm gerekliliğini vurgulama çabası içinde olduğu sonucuna varılmıştır. Toplumların televizyona zaten yoğun olan ilgisinin bağımlılık derecesine ulaştığı savaş dönemlerinde yayınların önemi artmaktadır. Zira televizyon her ne kadar etkileri sınırlı olduğu kabul edilmiş olsa da savaş kışkıştıcılığı ya da aklaması yerine barış yanlısı mesajlar verme gücüne sahiptir. VI

ABSTRACT Television, is an instrument of mass communication which is based on the principle of carrying the moving images to long distance by the help of electric signals. First of all, it was discovered as a technological invention, but after the 1950's, being surpassed, took its place at the center of the home like a member of a family. Beyond its technical and communicational properties, television became the topic of the efforts of effecting the society by propagandist actions due to the interest it gains from the public and because it is an easy and cheap way of calling out large amount of people. Therefore television which had equipped with various ideological functions, took on the mission of carry on for its presence and presence of the system that it can exist in. On the other hand, the esthetical side of this device, which does not obey any limits in creativity during the time passed, has been opened in discussion. And owing to its special ways of expression, its artistic presence has been started to be accepted. In Turkey, the television broadcasting -started in 1968- has been executed by TRT as a monopoly till the foundation of private television channels. This monopoly was came to an end by the illegal broadcast of Star 1 television from abroad. The arrangement of this situation in a legal platform has been realized in 1994. War, is the most serious disaster that human beings befall to themselves. Its reasons have been the subject of long discussions but never came to an end. There are assertions that the instruments of mass communication, especially television, serve just as a means of propaganda to the sides during the presentation of the war. In this point of view, in this study intends to find out the picture of the situation in Turkey, NTV channel which has been broadcasting news mostly, was chosen as a sample. And by examining its programmes related with war, the condition of the broadcast during the war had been studied. It has been resulted in that NTV has followed a nearly neutral and anti-warrior attitude in its programmes, but the documentary that had been bought from BBC, was trying to emphasize the necessity of the war. During the war, mass public interest reaches at a level of dependency and the importance of the broadcasting increases. Consequently television -however much it is agreed to have limited effects- has the power to give peaceful messages instead of provocation or justification of war. vu