Dokuma yapıların görsel ve fiziksel özelliklerinin oluşumunu sağlayan faktörlerin tasarım açısından incelenmesi

Abstract

ÖZET Ağızlık açılması, atkı atımı ve atkının sıkıştırılması esasına dayalı bir üretim şekline sahip normal dokuma yapıları, sınıflandırmada yaşanacak karışıklıklardan dolayı döner gücü sistemli, ilmeli, işlemeli dokuma yapılardan ayırarak incelemek gerekmektedir. Normal dokuma yapılarda malzeme olarak iplik ya da iplik yerine kullanılabilecek herşey, teknik olarak dokuma tekniği, yapı olarak atkı ve çözgülerin dik açıyla iç içe bağlantılarıyla elde edilen dokuma örgüleri kullanılmaktadır. Bu yapıları görsel ve fiziksel açıdan etkileyen faktörler belirlenirken, kullanıcıların işleve dayalı ihtiyaçları ve beğenileri dikkate alındığında, üretim ve tasarımla ilgili olmak üzere iki ayrı uğraşının iç içe geçmiş durumda olduğu görülmektedir. Malzeme, örgü, teknik, sıklık, renk, bitim işlemleri gibi daha çok bir üretim süreci sonunda ortaya konabilecek faktörler, tasarım kavramının ortaya koyduğu koşulların da katkısıyla kullanılabilir, görsel beğenileri tatmin eden bir ürün meydana getirmektedir. Örtünme ve korunma ihtiyacını karşılamak gibi birincil amaca hizmet etmek için üretilmeye başlayan dokuma yapılar, aynı zamanda beğenileri tatmin etmek gibi bir ikincil amaca da hizmet etmektedir. Hatta çağımızda, moda gibi psikolojik, sosyokültürel, ekonomik bağlantıları olan kavramlar nedeniyle tüm tekstil üretim alanları gibi dokuma üretimi de öncelikli olarak ikincil amaca hizmet eder duruma gelmiştir. Buna bağlı olarak dokuma tasarımı, özellikle Avrupa'da yaşanan Endüstri Devrimi'yle birlikte tüm tasarım alanları gibi tasarlama yöntemlerine önem verilen ciddi bir uğraş haline gelme sürecine girmiştir. Bu süreç, Bauhaus Okulu'nun tüm tasarım alanları için ortaya koyduğu temel tasarım kavramlarının kullanılmaya başlamasıyla, metodik bir yöntem üzerinde devam etmiştir. Tüm tasarım alanları için ortak veya benzer olan tasarım öge ve ilkelerinin kullanıldığı tasarlama süreci, tasarımı matematiği olan kesin bir yöntem olarak sunmaktan uzaktadır. Tasarım öge ve ilkeleri, ortak bir tasarım vıdilinin varlığında, her tasarımcının içsel yaratıcılığını kullanabileceği ve yaratıcılığı için destek alabileceği bir ortam oluşturmaktadır. Buna bağlı olarak dokuma tasarımı, diğer tasarım alanlarının kullandığı temel tasarım yöntemleriyle hareket eden, kendi belirleyici niteliklerini sağlayan malzeme, teknik ve yapı özelliklerini kullanarak tüm üretim ve tasarım faktörlerinin rehberliğinde kendini sınırlamaktan uzakta, bu faktörlerin akılcı bir şekilde kullanımıyla yaratıcı çözümlerini artırabilen, sanatsal ya da kullanıma yönelik amaçlarla gerçekleştirilebilen geniş bir tasarım alanı olarak ortaya çıkmaktadır. VII

ABSTRACT It is necessarry to study normal woven structures which are of a production form based on shedding motion, picking motion and beating-up by distuinguishing them from leno system, looped weaving and emroidered weaving processes, due to confusions likely to emerge in classification. In normal woven structures, threads or anything to replace them, as material, technically weaving technique and weaving raport obtained by interior to interior junctions of perpendicular warps and wefts are used. It follows from tastes and utilitarian needs of users in determining the factors effecting these structures visually and phsically that two different businesses are intertwined related output and design Factors which could mostly be put forth at the end of a production process such as material, knitting, technique, frequency, colour and finishing proceses can be used with contribution in designing concept as well and create a product able to satisfy visual tastes. Woven materials produced primarily to meet requirements of covering and protection also serve a secondary purpose of satisfying human tastes. In addition, weaving production tends to serve this secondary aim such as ocurs in almost all industries, depending on concepts, like fashion, related to psychological, socio-cultural and economic aspects. Weaving designing has therefore been apt tp become a serious business which pays attention to designing methodologies like in other related fields, accomponied by the Industrial Revolution experienced particularly in Europe.This process continued ona methodical basis after fundamental designing principles that Bauhaus school determined for all the fields concerned. Designing aspects and principles constitute an environment where any designers could employ their own inner creativeness and obtain a support for it, thanks to a unique existence of a common designing language. VIIIIn this connection, weaving designing appears as a vast designing field which moves through basic methods used by other related branches, increases creative solutions using all cut put and designing factors rationally without limiting itself under their very leadership by means of material, technique and structural aspects providing its own determining qualities ans is realised for artistic and/or utilitarian purposes. IX