Etem Ruhi Ünger koleksiyonundaki süslemeli çalgılarda desen özellikleri ve yeni uygulamalar

Abstract

ÖZET Çalgı Yapımcılığı ile birebir ilişkili olan Çalgı Süslemeciliği'nde, Türk süsleme motifleri kullanılmaktadır. Bazı motiflerin geçmişten günümüze aktarılmasında, konuya vakıf olmayan yapımcılar nedeni ile süsleme örneklerinin zaman içinde yozlaşmış olduğunu görmekteyiz. Süsleme sanatlarımızdan olan Çalgı Süslemeciliği'ni araştırdığımızda, çok az yazılı kaynağa ulaşılmıştır. Bu alanın geri planda bırakılması ve öneminin anlaşılmaması, kültür değerlerimizden birinin kaybolmaya yüz tutmasına neden olmaktadır. Çalgılar daha çok özel koleksiyonlarda bulunmakta ancak, gerekli koruma altına alınamamaktadır. Bu yüzden zamanla deforme olup yok olmaktadır. Bu tez çalışması iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Çalgı Süslemeciliği'nde kullanılan malzeme, alet, teknik ve süsleme unsurları yer almaktadır. Çalgı yapımcılığının da işlendiği bu bölümde anlatılanlar ikinci bölüme temel oluşturacak niteliktedir. Tez başlığı adı altında incelenen ikinci bölümde, Etem Ruhi ÜNGÖR'ün hayatı, çalgı koleksiyonu anlatılmış ve koleksiyonda yer alan çalgılar incelenmiştir. Çalgıları ve süslemelerini görsel olarak tanıtmak için genel ve detay fotoğrafları verilmiştir. Ele alman çalgılarda desen özellikleri, süslemelerdeki uygulama teknikleri ve üslupları yorumlanmış, bu bilgiler ışığında desen çizimleri yapılmıştır. Yeni uygulamalar kısmında ise alınan eğitim doğrultusunda yeni tasarımlar oluşturulmuştur. Bu bölümde, yapılan tasarımların çalgılara uygulanmış fotoğraflarına da yer verilmiştir. VI

ABSTRACT Design Characteristics in Musical Instruments with Embellishment in the Collection of Etem Ruhi ÜNGÖR and New Applications Turkish embellishment patterns have been used in musical instrument embellishment which is directly related to musical instrument making. During the transfer of some patterns from past to today, it has been seen that embellishment patterns have degenerated in time because of makers who are not competent in the subject matter. Very little written material was obtained during our investigation for instrument embellishment which is one of our embellishment arts. The fact that this subject matter has been neglected and that its importance has not been understood causes one of our cultural values to start getting lost. Musical instruments usually exist in special collections, but they cannot be protected properly. Therefore, they disappear through time as a result of deformation. This thesis consists of two parts. In the first part, materials, tools, techniques, and embellishment types used in instrument embellishment have been studied. Explanations made in this part, in which instrument making was also dealt with, forms a basis for the second part. In the second part, the life and musical instrument collection of Etem Ruhi Üngör were dealt with and instruments in the collection were studied. For visual description of the instruments and their embellishments, general and detail photographs were given. Design characteristics, application techniques and styles in embellishments in the instruments studied were interpreted and design drawings were made in the light of this knowledge. vnIn the part on new applications, new designs based on our education were formed. Furthermore, photographs showing applications of the new designs on the instruments were also presented. vm