Ev tekstilinde renk olgusu

Abstract

YEM N METNYüksek lisans tezi olarak sunduğum ?Ev Tekstilinde Renk Olgusu? adlıçalışmanın, tarafımdan, bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir yardımabaşvurmaksızın yazıldığını ve yararlandığım eserlerin bibliyografyada gösterilenlerdenoluştuğunu, bunlara atıf yapılarak yararlanılmış olduğunu belirtir ve bunu onurumladoğrularım.Dilek YURT30/10/ 2006iiiTUTANAKDokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü'nün â¦â¦/â¦â¦/â¦â¦ tarihve â¦â¦â¦ sayılı toplantısında oluşturulan jüri, Lisansüstü ÖğretimYönetmeliği'nin â¦â¦â¦â¦ maddesine göreâ¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦ Anasanat Dalı Yüksek Lisansöğrencisi.â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦...â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦'nunâ¦.â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦ konulu teziincelenmiş ve aday ....../â¦â¦/â¦â¦ tarihinde, saat â¦â¦â¦.' da jüri önünde tezsavunmasına alınmıştır.Adayın kişisel çalışmaya dayanan tezini savunmasından sonra ..â¦â¦â¦dakikalık süre içinde gerek tez konusu, gerekse tezin dayanağı olan anabilimdallarından jüri üyelerine sorulan sorulara verdiği cevaplar değerlendirilerek tezinâ¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦ olduğuna oy â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦ ile karar verildi.BAŞKANÜYE ÜYEivYÜKSEK ÖĞRET M KURULU DOKÜMANTASYON MERKEZTEZ VER FORMUTez No : Konu Kodu : Üniv. Kodu :⢠Not: Bu bölüm merkezimiz tarafından doldurulacaktır__________________________________________________________________Tez YazarınınSoyadı : YURT Adı : DilekTezin Türkçe Adı : ? Ev Tekstilinde Renk Olgusu ?Tezin Yabancı Dildeki Adı : ?Color Case In Home Textiles?Tezin YapıldığıÜniversite : D.E.Ü. Enstitü : Güzel Sanatlar Yıl : 2006Diğer Kuruluşlar :Tezin Türü :Yüksek Lisans : Dili: TürkçeDoktora : Sayfa Sayısı: 62Tıpta Uzmanlık : Referans Sayısı: 59Sanatta Yeterlilik :Tez DanışmanınınÜnvanı: Yrd. Doç. Adı: Cemal Soyadı: MEYDANTürkçe Anahtar Kelimeler : ngilizce Anahtar Kelimeler :1) Ev tekstili 1) Home textile2) Renk 2) Color3) ç mekân 3) Interior site4) Tasarım 4) Design5) Eğilim 5) TrendTarih: 30/10/2006mza:Tezimin Erişim Sayfasında Yayınlanmasını stiyorum Evet HayırvÖZETRenk çok eski zamanlardan beri insanların önemle üzerinde durduğu birkonudur. Renk bilimsel olarak ışığın dalga boyunun göz yolu ile beyindeuyandırdığı his olarak tanımlanabilir.Renk, çeşitli meslek gruplarında çok değişik amaçlarla araştırılmıştır.Psikologlar, renklerin insan ruhu üzerinde ne gibi reaksiyon oluşturduğunuaraştırırken, fizikçiler de onu ışık olarak ele almışlar ve kanunlarınıincelemişlerdir. Renk ressamlar için önemli bir ifade aracı olduğu gibi, mimar,dekoratör, tasarımcı ve bütün süsleme sanatları ile uğraşan diğer sanatkârlar içinde ihmal edilemeyecek kadar önemli bir unsur olmuştur.Tekstil tasarımında renk, bütünlüğü sağlayan, duyulara hitap eden ve ençok dikkat çeken bir eleman olmuştur. Rengin farklı uygulamaları, bir kumaştasarımını çekici ya da itici; sıcak ya da soğuk, dinlendirici ya da rahatsız edici,uyumlu ya da uyumsuz bir hale getirebilir.Sıcak renklerin, mekânın küçük ve sıcak, ses düzeyinin yüksek, dokununyumuşak olarak algılanmasını sağladıkları sonucuna varılmıştır. Soğuk renklerise sıcak renklerin tam tersi, dikkat ve yoğunlaşma gerektiren işler için uygungörülmektedir.Ev tekstillerinde renk seçimini belirleyen başlıca faktörler; aile tercihleri,odanın yönü, odanın fiziksel karakteristiği, bitişik odalarda kullanılan renkler,dekorasyon teması, vb. olarak sınıflandırılmıştır.Tekstilde renk anlayışı, özellikle insanın rengi algılamasına ve bu rengininsan üzerindeki psikolojik etkilerine bağlıdır. Bu yüzden ev tekstillerinde kişiyehuzur veren, aynı zamanda renk düzeni açısından mekândaki diğer objelerleuyumlu olan renkler seçilmelidir. Renk, küçük bir detay değil; aksine en baştabilinmesi gereken zorunlu bir faktördür.viABSTRACTColour is as old as the history of humanity itself. Scientifically, colour canbe defined as the feeling which results from the impact of light on the eye, asdetermined by the length of wavelength.Colour has always been a field of fascination for many diciplines -psychologists have searched the effect of colour on the human psyche whereasphysics scientists delve into its principles, regarding it as a form of light. Forartists, colour is a way of expression. Likewise, architects, decorators and peoplewho work with handicrafts all regard colour as an indispensable element.For textile design, colour provides a holistic feeling, appeals to feelingsand also is the least costly item on the bill. Different interpretations of colour canrender the same space attractive or repulsive, warm or cold, relaxing ordisturbing and harmonious or off-tune.Textile design, the colour of choice is determined by preferences of thefamily, positioning of the room or space, physical conditions of the space,colours used in adjacent rooms and the theme of the decoration.Perception of colour in textile is related to our personal perception as wellas the psychological impact of the colour on us. For this reason, relaxing,soothing and harmonious colours should be utilised for home textiles. Colour isnever a minor detail-on the contrary, it is an indispensable factor which shouldbe determined at the very beginning.viiÇ NDEK LEREV TEKST L NDE RENK OLGUSUYEM N METN iiiTUTANAK ivY.Ö.K DÖKÜMANTASYON MERKEZ TEZ VER FORMU vÖZET viABSTRACT viiÇ NDEK LER viiiRES MLER L STES xiÖNSÖZ xiiGRŞ xivB R NC BÖLÜMEV TEKST L N N TAR HSEL GEL Ş M , TEKN K VE ESTET K ÖZELL KLER1.1 EV TEKST L N N TAR HSEL GEL Ş M 11.1.1. lk Çağlardan Sanayi Devrimine 11.1.2. Sanayi Devriminden Günümüze 91.2. EV TEKST L ÜRÜNLER N N TEKN K ÖZELL KLER 131.2.1. Ev Tekstili Ürünlerinde Aranan Genel Özellikler 131.2.2. Ev Tekstili Ürünlerinin Fiziksel Özellikleri 141.2.3. Kullanım Yerlerine Göre Ev Tekstili Ürün GruplarıVe Kumaş Özellikleri 161.2.3.1 Oturma Gruplarıyla lgili Tekstil Ürünleri 161.2.3.1.1. Sabit Döşenmiş Koltuk Kumaşları 161.2.3.1.2. Portatif Örtü Kumaşları 171.2.3.2. Pencere Tekstilleri 171.2.3.2.1 Stor Perdeler 19viii1.2.3.2.2. Tül Perdeler 191.2.3.2.3. Kalın Perdeler 201.2.3.3. Yatak Odası Tekstil Ürünleri 211.2.3.3.1. Nevresim Takımları 211.2.3.3.2. Yatak Örtüleri ve Yorganlar 211.2.3.3.3. Battaniyeler 221.2.3.4. Banyo Tekstil Ürünleri 231.2.3.4.1. Havlular Ve Bornozlar 231.2.3.4.2. Klozet Takımları 241.2.3.5. Mutfak Tekstil Ürünleri 241.3 EV TEKST L ÜRÜNLER N N ESTET K ÖZELL KLER 251.3.1. Kumaş Dokusu 251.3.2. Kumaş Deseni 26II. BÖLÜMEV TEKST L NDE RENK OLGUSU2.1. RENK OLGUSU 272.1.1. Renk Kavramı 272.1.2. Renk Modelleri 282.1.3. Rengin Fiziksel Özellikleri 292.1.4. Rengin Boyutları 302.1.5. Işığın Renksel Niteliği 312.2. KUMAŞ VE RENK L ŞK S 322.2.1. Kumaşta Renk Ve Doku lişkisi 322.2.2. Kumaşta Renk Ve Işık lişkisi 332.3. KUMAŞTA RENK SEÇ M N ETK LEYEN FAKTÖRLER 34ix2.4. EV TEKST L ÜRÜNLER NDE RENK SEÇ M N BEL RLEYENFAKTÖRLER 342.5. EV TEKST L ÜRÜNLER N N RENK ÖZELL KLER 362.5.1.Perde 362.5.2. Döşemelik Kumaşlar 382.5.3. Yatak Odası Tekstil Ürünleri 392.5.4. Mutfak Tekstil Ürünleri 412.5.5. Banyo Tekstil Ürünleri 412.5.6. Halı 432.6. 2006- 2007 EV TEKST L MODA EĞ L MLER 43SONUÇ 52KAYNAKÇA 57ÖZGEÇM Ş 61xRES MLER L STESResim 1: Rönesans Dönemine Ait Halı ÖrnekleriResim 2: Kanepe ÖrneğiResim 3: Katlamalı Perde ÖrnekleriResim 4: Perde ÇeşitleriResim 5: Perde ÇeşitleriResim 6: Yatak Örtüsü ÖrneğiResim 7: Havlu ÇeşitleriResim 8: Havlu ÇeşitleriResim 9: Farklı Dokulardaki Kumaş ÖrnekleriResim 10: Yan Direkt AydınlatmaResim 11: Perde ÇeşitleriResim 12: Yatak ÖrtüsüResim 13: Havlu ÖrneğiResim 14: Emotion In WoodResim 15: Emotion In Wood PantonesiResim 16: Reflection MetalResim 17: Reflection Metal PantonesiResim 18: Dynamic In PlasticResim 19: Dynamic In Plastic PantonesiResim 20: Elegance In TextileResim 21: Elegance In Textile PantonesiResim 22: Heimtextil Fuarının Dış GörünümüxiÖNSÖZRenk, insan yaşamında görme, koklama, tatma, duyma ve dokunma gibi pekçok duyunun uyarılmasında oynadığı rol ile ortaya çıkar. Renk, bilinçli, yarı bilinçli vebilinçsiz olarak insan davranışlarına entegre olan bir deneyimdir. nsanın renklere olantepkisi hem duyusal hem de biyolojiktir.Renklerin insanlar üzerinde yarattığı çeşitli etkilerden yüzyıllardır faydalanıldığıbilinmektedir. Özellikle doğu kültürlerinde rengin tedavi edici özelliğinden bileyararlanılmıştır. nsanoğlu asırlar boyunca renklere ilgi duymuş ve renklerle yaşadıklarımekânları süslemeye çalışmışlardır. Mekânlardaki renk seçimi insanın rengialgılamasına ve bu rengin o insan üzerindeki psikolojik etkilerine bağlı olarakdeğişmektedir. ç dekorasyonda kullanılan renkler ve renk olgusu bu nedenle çokönemlidir. Mekânda kullanılacak olan renkler kişiye hem huzur verecek hem de uyumluortamlar oluşmasını sağlayacaktır. Bu nedenle ev tekstilinde renk olgusu kişininyaşantısını psikolojik olarak da etkilemektedir. Renk, en başta küçük bir detay değil;aksine bilinmesi gereken zorunlu bir faktör olduğundan dolayı ev tekstillerinde çokönemli bir yer tutmaktadır.Ev tekstilinde renk olgusu başlıklı yüksek lisan tezimde, bu konuya duyduğumilgi renklerin psikolojik olarak insanları etkilemesi ve yaşantımızla doğrudan ilişkiliolmasından dolayıdır. Özgün desen tasarımlarında, rengin ön planda tutulması dakonuya duyduğum ilginin bir başka nedenini oluşturmuştur.Bu çalışmamda, yerli, yabancı çok geniş bir literatür taramasıyla birlikte;renklerin ev tekstilindeki dağılımını, iç mekan içerisinde estetik olarak vurgulanmasınıön planda tuttum.Çalışmamda engin tecrübelerinden yaralanmama fırsat veren ve yüksek lisanstezimin hazırlanmasında desteğini esirgemeyen tez danışmanım Sayın Yrd. Doç.Cemal Meydan'a, kaynak bulmamda bana yardımcı olan Sayın Yrd. Doç. FüsunÖzpulat' a, her konuda bilgi ve tecrübelerinden yararlandığım Dokuz Eylül ÜniversitesiGüzel Sanatlar Fakültesi Tekstil Ana Sanat Dalı öğretim görevlilerine ve bölüm başkanıxiiSayın Prof. Dr. Suhandan Özay Demirkan'a teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca, yükseklisans tezimin hazırlanması boyunca katkılarından dolayı Marmara Üniversitesi letişimFakültesinden Ebru Oktay'a, Renklerin fizyolojisi ve beyindeki algı- fonksiyonlarıkonusunda bilgilerinden yararlandığım Beyin Cerrahisi Uzmanı eşim Dr. Alaattin Yurt'ave daima yanımda olan ve desteklerini esirgemeyen aileme teşekkür ederim.Dilek YURTZM R - 2006xiiiGRŞEv Tekstilleri terimi perdeden döşemeliğe, havludan çarşafa, yatak örtüsündenyastık kılıflarına kadar uzanan geniş bir yelpazeyi kapsamaktadır. Ev tekstilleri terimiyeri bir kavram gibi ortaya atılsa da, aslında ev içi tekstilleri şeklinde ilk dönemlerindenitibaren kullanılmaktadır.Ev tekstillerinin gelişim süreci tarihsel boyutta ele alınıp incelendiğinde, diğertekstil ürünleri ile özellikle de giysilik kumaşlarla hammadde, üretim teknolojileri, desenözellikleri açısından paralel bir çizgi takip ettiği gözlenir.Ev tekstili, insanoğlunun kendini soğuktan, sıcaktan ve diğer doğa olaylarındankoruma gereksinimi ile birlikte, var oluşunun ilk günlerinden başlayarak güncelliğinikorumuştur. nsanlar yüzyıllardır, günlük yaşamlarının hemen hemen her alanında evtekstil ürünlerini kullanmaktadırlar.Ev tekstillerinin gelişimi bugün de devam eden bir süreç içindedir. Hem teknikhem de estetik yenilikler günün değişen koşulları doğrultusunda devam etmektedir.Tarihsel sürece bakıldığında buluş anlamında tekstille ilgili neredeyse bütün icatlaryapılmıştır. Yakın tarihte ve günümüzde yapılan sadece var olanın çağa uygun olarakve modanın zorlayıcı etkileriyle yenilenmesi ve geliştirilmesi şeklindedir. Günümüzdetekstil alanında yapılan gelişmelerin tümünde teknik estetiğe, estetik de tekniğe hizmetetmektedir.Ev tekstili ürünlerinde kullanılan kumaşların planlanmasında estetik ve fizikselözelliklerin dengelenmesi gerekir. Kumaşların fiziksel özellikleri, hem lif ve ipliközelliklerinden hem de kumaş yapısından etkilenen kimyasal özelliklerinden farklı niteliksergileyen bir dizi özelliktir.Kumaşların kullanımındaki fiziksel özellikleri kadar görünüm özellikleri deönemlidir. Kumaşlar, giysi ya da ev tekstili ürünü olarak kişinin ve toplumun beğenisinesunulmuş ürünlerdir. Ev tekstili ürünlerinin estetik özelliklerini oluşturan unsurlar: kumaşdokusu, kumaş deseni ve kumaş rengi olarak sınıflandırılmıştır.xivRenk bilimsel olarak ışığın dalga uzunluğuna göre gözümüz yolu ile bizdeuyandırdığı his olarak tanımlanabilir. Renk, çeşitli meslek gruplarında çok değişikamaçlarla araştırılmaktadır. Psikologlar, renklerin insan ruhu üzerinde ne gibi reaksiyonoluşturduğunu araştırırken, fizikçiler de onu ışık olarak ele alır ve kanunlarını inceler.Renk, ressamlar için önemli bir ifade aracı olduğu gibi, mimar, dekoratörler, tasarımcılarve bütün süsleme sanatları ile uğraşan diğer sanatkârlar için de ihmal edilemeyecekkadar önemli bir elemandır.Renkler, toplamsal ve çıkarımsal renk sistemleri olarak iki ayrı prensibe dayanır.Toplamsal ile kastedilen değişik ışık frekanslarının birleşerek gözümüze ulaşmasıdır.Doğada ışığı sadece nesnelerden yansıdığı şekliyle gördüğümüzden pratik olarakgözlenmesi güçtür, ancak değişik renkteki ışık kaynaklarını bir duvar üzerine yansıtarakveya bilgisayar monitörlerinde olduğu gibi aynı noktadan değişik frekansta ayrı ışıklaryayarak gözlemlenebilir. Çıkarımsal sistemler ise ışık frekanslarının aynı andatoplanarak değil, birbirlerini engellemesi, filtre ettiği olaylarda gözlemlenir.Göz tarafından algılanan ışık, retinada sinirsel sinyallere dönüştürülüp buradanoptik sinir aracılığıyla beyne iletilir. Göz üç temel birleştirici renk olan kırmızı, yeşil,maviye tepki verir ve beyin diğer renkleri bu üç rengin farklı kombinasyonları olarakalgılar.Ev tekstillerinde rengin değerlendirilmesi kişisel bir olgu olup farklı beğeni, tercihve moda eğilimleriyle belirlenen özellikler taşımaktadır. Kumaşların renk tayinindeki enbelirleyici faktörler, kullanılan renk miktarı, kullanılan renklerin oranı ve diğer renklerleolan ilişkisidir. Renk belirleme veya değerlendirme, kişiye göre farklı olabildiği gibi dokukombinasyonu ile doğrudan ilişkili de olabilir. Renk, kumaş satın alırken ilk ve son unsurolma özelliğini taşır. Kumaş seçiminde yapılacak en iyi şey rengin kullanılacak mekândadeğerlendirilmesidir.Ev tekstili ürünlerinde renk seçimini belirleyen başlıca faktörler: aile tercihleri,yaş, odanın yönü, odanın fiziksel özelliği, bitişik odalarda kullanılan renkler, mobilyalar,dekorasyon teması vb. olarak sınıflandırılmıştır.xvTezin I. Bölümünde ev tekstilinin ilk çağlardan günümüze kadar olan tarihselgelişimi hakkında genel bilgiler verilmiştir. Ev tekstili ürünlerinin fiziksel ve tekniközellikleri anlatılmıştır. Ev tekstili ürünleri kullanım yerlerine göre sınıflandırılmış ve herbir ürün grubunun kumaş özellikleri incelenmiştir. Birinci bölümün sonunda ise ev tekstiliürünlerinde kullanılan kumaşlardaki estetik faktörler anlatılmıştır.Tezin II. Bölümünde renk kavramının tanımı yapılmış, renk modelleri ve renginboyutları konusunda bilgiler verilmiştir. Kumaşın renkle olan ilişkisi ele alınmış, bukapsamda kumaşta renk-doku ilişkisi ve renk ışık ilişkisi ile ayrıntılı bilgi verilmiştir.Ayrıca bu bölümde ev tekstil ürünlerinde renk seçimini belirleyen faktörler anlatılmıştır.Ev tekstili ürünlerinin renksel özellikleri tüm ürün gruplarında ayrı ayrı irdelenmiştir.kinci bölümün sonunda ise 2006-2007 ev tekstili trendleri hakkında bilgi verilmiştir.xvi

YEM N METNYüksek lisans tezi olarak sunduğum ?Ev Tekstilinde Renk Olgusu? adlıçalışmanın, tarafımdan, bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir yardımabaşvurmaksızın yazıldığını ve yararlandığım eserlerin bibliyografyada gösterilenlerdenoluştuğunu, bunlara atıf yapılarak yararlanılmış olduğunu belirtir ve bunu onurumladoğrularım.Dilek YURT30/10/ 2006iiiTUTANAKDokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü?nün â¦â¦/â¦â¦/â¦â¦ tarihve â¦â¦â¦ sayılı toplantısında oluşturulan jüri, Lisansüstü ÖğretimYönetmeliği?nin â¦â¦â¦â¦ maddesine göreâ¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦ Anasanat Dalı Yüksek Lisansöğrencisi.â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦...â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦?nunâ¦.â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦ konulu teziincelenmiş ve aday ....../â¦â¦/â¦â¦ tarihinde, saat â¦â¦â¦.? da jüri önünde tezsavunmasına alınmıştır.Adayın kişisel çalışmaya dayanan tezini savunmasından sonra ..â¦â¦â¦dakikalık süre içinde gerek tez konusu, gerekse tezin dayanağı olan anabilimdallarından jüri üyelerine sorulan sorulara verdiği cevaplar değerlendirilerek tezinâ¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦ olduğuna oy â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦â¦ ile karar verildi.BAŞKANÜYE ÜYEivYÜKSEK ÖĞRET M KURULU DOKÜMANTASYON MERKEZTEZ VER FORMUTez No : Konu Kodu : Üniv. Kodu :⢠Not: Bu bölüm merkezimiz tarafından doldurulacaktır__________________________________________________________________Tez YazarınınSoyadı : YURT Adı : DilekTezin Türkçe Adı : ? Ev Tekstilinde Renk Olgusu ?Tezin Yabancı Dildeki Adı : ?Color Case In Home Textiles?Tezin YapıldığıÜniversite : D.E.Ü. Enstitü : Güzel Sanatlar Yıl : 2006Diğer Kuruluşlar :Tezin Türü :Yüksek Lisans : Dili: TürkçeDoktora : Sayfa Sayısı: 62Tıpta Uzmanlık : Referans Sayısı: 59Sanatta Yeterlilik :Tez DanışmanınınÜnvanı: Yrd. Doç. Adı: Cemal Soyadı: MEYDANTürkçe Anahtar Kelimeler : ngilizce Anahtar Kelimeler :1) Ev tekstili 1) Home textile2) Renk 2) Color3) ç mekân 3) Interior site4) Tasarım 4) Design5) Eğilim 5) TrendTarih: 30/10/2006mza:Tezimin Erişim Sayfasında Yayınlanmasını stiyorum Evet HayırvÖZETRenk çok eski zamanlardan beri insanların önemle üzerinde durduğu birkonudur. Renk bilimsel olarak ışığın dalga boyunun göz yolu ile beyindeuyandırdığı his olarak tanımlanabilir.Renk, çeşitli meslek gruplarında çok değişik amaçlarla araştırılmıştır.Psikologlar, renklerin insan ruhu üzerinde ne gibi reaksiyon oluşturduğunuaraştırırken, fizikçiler de onu ışık olarak ele almışlar ve kanunlarınıincelemişlerdir. Renk ressamlar için önemli bir ifade aracı olduğu gibi, mimar,dekoratör, tasarımcı ve bütün süsleme sanatları ile uğraşan diğer sanatkârlar içinde ihmal edilemeyecek kadar önemli bir unsur olmuştur.Tekstil tasarımında renk, bütünlüğü sağlayan, duyulara hitap eden ve ençok dikkat çeken bir eleman olmuştur. Rengin farklı uygulamaları, bir kumaştasarımını çekici ya da itici; sıcak ya da soğuk, dinlendirici ya da rahatsız edici,uyumlu ya da uyumsuz bir hale getirebilir.Sıcak renklerin, mekânın küçük ve sıcak, ses düzeyinin yüksek, dokununyumuşak olarak algılanmasını sağladıkları sonucuna varılmıştır. Soğuk renklerise sıcak renklerin tam tersi, dikkat ve yoğunlaşma gerektiren işler için uygungörülmektedir.Ev tekstillerinde renk seçimini belirleyen başlıca faktörler; aile tercihleri,odanın yönü, odanın fiziksel karakteristiği, bitişik odalarda kullanılan renkler,dekorasyon teması, vb. olarak sınıflandırılmıştır.Tekstilde renk anlayışı, özellikle insanın rengi algılamasına ve bu rengininsan üzerindeki psikolojik etkilerine bağlıdır. Bu yüzden ev tekstillerinde kişiyehuzur veren, aynı zamanda renk düzeni açısından mekândaki diğer objelerleuyumlu olan renkler seçilmelidir. Renk, küçük bir detay değil; aksine en baştabilinmesi gereken zorunlu bir faktördür.viABSTRACTColour is as old as the history of humanity itself. Scientifically, colour canbe defined as the feeling which results from the impact of light on the eye, asdetermined by the length of wavelength.Colour has always been a field of fascination for many diciplines -psychologists have searched the effect of colour on the human psyche whereasphysics scientists delve into its principles, regarding it as a form of light. Forartists, colour is a way of expression. Likewise, architects, decorators and peoplewho work with handicrafts all regard colour as an indispensable element.For textile design, colour provides a holistic feeling, appeals to feelingsand also is the least costly item on the bill. Different interpretations of colour canrender the same space attractive or repulsive, warm or cold, relaxing ordisturbing and harmonious or off-tune.Textile design, the colour of choice is determined by preferences of thefamily, positioning of the room or space, physical conditions of the space,colours used in adjacent rooms and the theme of the decoration.Perception of colour in textile is related to our personal perception as wellas the psychological impact of the colour on us. For this reason, relaxing,soothing and harmonious colours should be utilised for home textiles. Colour isnever a minor detail-on the contrary, it is an indispensable factor which shouldbe determined at the very beginning.viiÇ NDEK LEREV TEKST L NDE RENK OLGUSUYEM N METN iiiTUTANAK ivY.Ö.K DÖKÜMANTASYON MERKEZ TEZ VER FORMU vÖZET viABSTRACT viiÇ NDEK LER viiiRES MLER L STES xiÖNSÖZ xiiGRŞ xivB R NC BÖLÜMEV TEKST L N N TAR HSEL GEL Ş M , TEKN K VE ESTET K ÖZELL KLER1.1 EV TEKST L N N TAR HSEL GEL Ş M 11.1.1. lk Çağlardan Sanayi Devrimine 11.1.2. Sanayi Devriminden Günümüze 91.2. EV TEKST L ÜRÜNLER N N TEKN K ÖZELL KLER 131.2.1. Ev Tekstili Ürünlerinde Aranan Genel Özellikler 131.2.2. Ev Tekstili Ürünlerinin Fiziksel Özellikleri 141.2.3. Kullanım Yerlerine Göre Ev Tekstili Ürün GruplarıVe Kumaş Özellikleri 161.2.3.1 Oturma Gruplarıyla lgili Tekstil Ürünleri 161.2.3.1.1. Sabit Döşenmiş Koltuk Kumaşları 161.2.3.1.2. Portatif Örtü Kumaşları 171.2.3.2. Pencere Tekstilleri 171.2.3.2.1 Stor Perdeler 19viii1.2.3.2.2. Tül Perdeler 191.2.3.2.3. Kalın Perdeler 201.2.3.3. Yatak Odası Tekstil Ürünleri 211.2.3.3.1. Nevresim Takımları 211.2.3.3.2. Yatak Örtüleri ve Yorganlar 211.2.3.3.3. Battaniyeler 221.2.3.4. Banyo Tekstil Ürünleri 231.2.3.4.1. Havlular Ve Bornozlar 231.2.3.4.2. Klozet Takımları 241.2.3.5. Mutfak Tekstil Ürünleri 241.3 EV TEKST L ÜRÜNLER N N ESTET K ÖZELL KLER 251.3.1. Kumaş Dokusu 251.3.2. Kumaş Deseni 26II. BÖLÜMEV TEKST L NDE RENK OLGUSU2.1. RENK OLGUSU 272.1.1. Renk Kavramı 272.1.2. Renk Modelleri 282.1.3. Rengin Fiziksel Özellikleri 292.1.4. Rengin Boyutları 302.1.5. Işığın Renksel Niteliği 312.2. KUMAŞ VE RENK L ŞK S 322.2.1. Kumaşta Renk Ve Doku lişkisi 322.2.2. Kumaşta Renk Ve Işık lişkisi 332.3. KUMAŞTA RENK SEÇ M N ETK LEYEN FAKTÖRLER 34ix2.4. EV TEKST L ÜRÜNLER NDE RENK SEÇ M N BEL RLEYENFAKTÖRLER 342.5. EV TEKST L ÜRÜNLER N N RENK ÖZELL KLER 362.5.1.Perde 362.5.2. Döşemelik Kumaşlar 382.5.3. Yatak Odası Tekstil Ürünleri 392.5.4. Mutfak Tekstil Ürünleri 412.5.5. Banyo Tekstil Ürünleri 412.5.6. Halı 432.6. 2006- 2007 EV TEKST L MODA EĞ L MLER 43SONUÇ 52KAYNAKÇA 57ÖZGEÇM Ş 61xRES MLER L STESResim 1: Rönesans Dönemine Ait Halı ÖrnekleriResim 2: Kanepe ÖrneğiResim 3: Katlamalı Perde ÖrnekleriResim 4: Perde ÇeşitleriResim 5: Perde ÇeşitleriResim 6: Yatak Örtüsü ÖrneğiResim 7: Havlu ÇeşitleriResim 8: Havlu ÇeşitleriResim 9: Farklı Dokulardaki Kumaş ÖrnekleriResim 10: Yan Direkt AydınlatmaResim 11: Perde ÇeşitleriResim 12: Yatak ÖrtüsüResim 13: Havlu ÖrneğiResim 14: Emotion In WoodResim 15: Emotion In Wood PantonesiResim 16: Reflection MetalResim 17: Reflection Metal PantonesiResim 18: Dynamic In PlasticResim 19: Dynamic In Plastic PantonesiResim 20: Elegance In TextileResim 21: Elegance In Textile PantonesiResim 22: Heimtextil Fuarının Dış GörünümüxiÖNSÖZRenk, insan yaşamında görme, koklama, tatma, duyma ve dokunma gibi pekçok duyunun uyarılmasında oynadığı rol ile ortaya çıkar. Renk, bilinçli, yarı bilinçli vebilinçsiz olarak insan davranışlarına entegre olan bir deneyimdir. nsanın renklere olantepkisi hem duyusal hem de biyolojiktir.Renklerin insanlar üzerinde yarattığı çeşitli etkilerden yüzyıllardır faydalanıldığıbilinmektedir. Özellikle doğu kültürlerinde rengin tedavi edici özelliğinden bileyararlanılmıştır. nsanoğlu asırlar boyunca renklere ilgi duymuş ve renklerle yaşadıklarımekânları süslemeye çalışmışlardır. Mekânlardaki renk seçimi insanın rengialgılamasına ve bu rengin o insan üzerindeki psikolojik etkilerine bağlı olarakdeğişmektedir. ç dekorasyonda kullanılan renkler ve renk olgusu bu nedenle çokönemlidir. Mekânda kullanılacak olan renkler kişiye hem huzur verecek hem de uyumluortamlar oluşmasını sağlayacaktır. Bu nedenle ev tekstilinde renk olgusu kişininyaşantısını psikolojik olarak da etkilemektedir. Renk, en başta küçük bir detay değil;aksine bilinmesi gereken zorunlu bir faktör olduğundan dolayı ev tekstillerinde çokönemli bir yer tutmaktadır.Ev tekstilinde renk olgusu başlıklı yüksek lisan tezimde, bu konuya duyduğumilgi renklerin psikolojik olarak insanları etkilemesi ve yaşantımızla doğrudan ilişkiliolmasından dolayıdır. Özgün desen tasarımlarında, rengin ön planda tutulması dakonuya duyduğum ilginin bir başka nedenini oluşturmuştur.Bu çalışmamda, yerli, yabancı çok geniş bir literatür taramasıyla birlikte;renklerin ev tekstilindeki dağılımını, iç mekan içerisinde estetik olarak vurgulanmasınıön planda tuttum.Çalışmamda engin tecrübelerinden yaralanmama fırsat veren ve yüksek lisanstezimin hazırlanmasında desteğini esirgemeyen tez danışmanım Sayın Yrd. Doç.Cemal Meydan?a, kaynak bulmamda bana yardımcı olan Sayın Yrd. Doç. FüsunÖzpulat? a, her konuda bilgi ve tecrübelerinden yararlandığım Dokuz Eylül ÜniversitesiGüzel Sanatlar Fakültesi Tekstil Ana Sanat Dalı öğretim görevlilerine ve bölüm başkanıxiiSayın Prof. Dr. Suhandan Özay Demirkan?a teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca, yükseklisans tezimin hazırlanması boyunca katkılarından dolayı Marmara Üniversitesi letişimFakültesinden Ebru Oktay?a, Renklerin fizyolojisi ve beyindeki algı- fonksiyonlarıkonusunda bilgilerinden yararlandığım Beyin Cerrahisi Uzmanı eşim Dr. Alaattin Yurt?ave daima yanımda olan ve desteklerini esirgemeyen aileme teşekkür ederim.Dilek YURTZM R - 2006xiiiGRŞEv Tekstilleri terimi perdeden döşemeliğe, havludan çarşafa, yatak örtüsündenyastık kılıflarına kadar uzanan geniş bir yelpazeyi kapsamaktadır. Ev tekstilleri terimiyeri bir kavram gibi ortaya atılsa da, aslında ev içi tekstilleri şeklinde ilk dönemlerindenitibaren kullanılmaktadır.Ev tekstillerinin gelişim süreci tarihsel boyutta ele alınıp incelendiğinde, diğertekstil ürünleri ile özellikle de giysilik kumaşlarla hammadde, üretim teknolojileri, desenözellikleri açısından paralel bir çizgi takip ettiği gözlenir.Ev tekstili, insanoğlunun kendini soğuktan, sıcaktan ve diğer doğa olaylarındankoruma gereksinimi ile birlikte, var oluşunun ilk günlerinden başlayarak güncelliğinikorumuştur. nsanlar yüzyıllardır, günlük yaşamlarının hemen hemen her alanında evtekstil ürünlerini kullanmaktadırlar.Ev tekstillerinin gelişimi bugün de devam eden bir süreç içindedir. Hem teknikhem de estetik yenilikler günün değişen koşulları doğrultusunda devam etmektedir.Tarihsel sürece bakıldığında buluş anlamında tekstille ilgili neredeyse bütün icatlaryapılmıştır. Yakın tarihte ve günümüzde yapılan sadece var olanın çağa uygun olarakve modanın zorlayıcı etkileriyle yenilenmesi ve geliştirilmesi şeklindedir. Günümüzdetekstil alanında yapılan gelişmelerin tümünde teknik estetiğe, estetik de tekniğe hizmetetmektedir.Ev tekstili ürünlerinde kullanılan kumaşların planlanmasında estetik ve fizikselözelliklerin dengelenmesi gerekir. Kumaşların fiziksel özellikleri, hem lif ve ipliközelliklerinden hem de kumaş yapısından etkilenen kimyasal özelliklerinden farklı niteliksergileyen bir dizi özelliktir.Kumaşların kullanımındaki fiziksel özellikleri kadar görünüm özellikleri deönemlidir. Kumaşlar, giysi ya da ev tekstili ürünü olarak kişinin ve toplumun beğenisinesunulmuş ürünlerdir. Ev tekstili ürünlerinin estetik özelliklerini oluşturan unsurlar: kumaşdokusu, kumaş deseni ve kumaş rengi olarak sınıflandırılmıştır.xivRenk bilimsel olarak ışığın dalga uzunluğuna göre gözümüz yolu ile bizdeuyandırdığı his olarak tanımlanabilir. Renk, çeşitli meslek gruplarında çok değişikamaçlarla araştırılmaktadır. Psikologlar, renklerin insan ruhu üzerinde ne gibi reaksiyonoluşturduğunu araştırırken, fizikçiler de onu ışık olarak ele alır ve kanunlarını inceler.Renk, ressamlar için önemli bir ifade aracı olduğu gibi, mimar, dekoratörler, tasarımcılarve bütün süsleme sanatları ile uğraşan diğer sanatkârlar için de ihmal edilemeyecekkadar önemli bir elemandır.Renkler, toplamsal ve çıkarımsal renk sistemleri olarak iki ayrı prensibe dayanır.Toplamsal ile kastedilen değişik ışık frekanslarının birleşerek gözümüze ulaşmasıdır.Doğada ışığı sadece nesnelerden yansıdığı şekliyle gördüğümüzden pratik olarakgözlenmesi güçtür, ancak değişik renkteki ışık kaynaklarını bir duvar üzerine yansıtarakveya bilgisayar monitörlerinde olduğu gibi aynı noktadan değişik frekansta ayrı ışıklaryayarak gözlemlenebilir. Çıkarımsal sistemler ise ışık frekanslarının aynı andatoplanarak değil, birbirlerini engellemesi, filtre ettiği olaylarda gözlemlenir.Göz tarafından algılanan ışık, retinada sinirsel sinyallere dönüştürülüp buradanoptik sinir aracılığıyla beyne iletilir. Göz üç temel birleştirici renk olan kırmızı, yeşil,maviye tepki verir ve beyin diğer renkleri bu üç rengin farklı kombinasyonları olarakalgılar.Ev tekstillerinde rengin değerlendirilmesi kişisel bir olgu olup farklı beğeni, tercihve moda eğilimleriyle belirlenen özellikler taşımaktadır. Kumaşların renk tayinindeki enbelirleyici faktörler, kullanılan renk miktarı, kullanılan renklerin oranı ve diğer renklerleolan ilişkisidir. Renk belirleme veya değerlendirme, kişiye göre farklı olabildiği gibi dokukombinasyonu ile doğrudan ilişkili de olabilir. Renk, kumaş satın alırken ilk ve son unsurolma özelliğini taşır. Kumaş seçiminde yapılacak en iyi şey rengin kullanılacak mekândadeğerlendirilmesidir.Ev tekstili ürünlerinde renk seçimini belirleyen başlıca faktörler: aile tercihleri,yaş, odanın yönü, odanın fiziksel özelliği, bitişik odalarda kullanılan renkler, mobilyalar,dekorasyon teması vb. olarak sınıflandırılmıştır.xvTezin I. Bölümünde ev tekstilinin ilk çağlardan günümüze kadar olan tarihselgelişimi hakkında genel bilgiler verilmiştir. Ev tekstili ürünlerinin fiziksel ve tekniközellikleri anlatılmıştır. Ev tekstili ürünleri kullanım yerlerine göre sınıflandırılmış ve herbir ürün grubunun kumaş özellikleri incelenmiştir. Birinci bölümün sonunda ise ev tekstiliürünlerinde kullanılan kumaşlardaki estetik faktörler anlatılmıştır.Tezin II. Bölümünde renk kavramının tanımı yapılmış, renk modelleri ve renginboyutları konusunda bilgiler verilmiştir. Kumaşın renkle olan ilişkisi ele alınmış, bukapsamda kumaşta renk-doku ilişkisi ve renk ışık ilişkisi ile ayrıntılı bilgi verilmiştir.Ayrıca bu bölümde ev tekstil ürünlerinde renk seçimini belirleyen faktörler anlatılmıştır.Ev tekstili ürünlerinin renksel özellikleri tüm ürün gruplarında ayrı ayrı irdelenmiştir.kinci bölümün sonunda ise 2006-2007 ev tekstili trendleri hakkında bilgi verilmiştir.xvi