Geçmişten günümüze `soytarılık` kavramının tiyatroda yansıması

Abstract

Soytarılık mantığı, içinde barındırdığı ?nüktedan olma? özelliğiyle,bilinen her kültürde, her dönemde var olmuştur. Bir başka deyişle soytarılıkuygarlıkla aynı yaştadır. Bu antik sanat, içinde hepimizin bulunduğu insanlığaseslenir. Toplumun ve sistemin dayatmalarına karşın ?kişiliğinizi koruyun vegeliştirin? der.`Utopia`nın yazarı Sir Thomas More'dan `en akıllı, en alim insanlarınsoytarıları ile arkadaş olduklarını` öğreniriz. Renaissance'da İtalyan prenslerişöhret sahibi soytarılarıyla iftihar eder, soytarılarını ?hediye paketi? misali?kibarlığını? göstermek için komşu şatolara gönderir, prensin soytarısı o komşuaileyi hem eğlendirir, hem de alttan alta prensin mesajını zekice bu aileyesezdirirdi (örneğin komşu ailenin kızını beğendiğini sezdirmesi gibi). Soytarılar,şiirden, müzikten, tiyatrodan anlar. Soytarıların çoğu yer ve gök bilimleriyle içlidışlıydı. XV. yüzyılın başında Meksika'da imparator Montezuma'nın sarayındasoytarılar felsefi konuşmalarla komiklik yaratırlardı. Mısır'da firavunlarınmezarlarındaki resimlerden anladığımıza göre, firavunların soytarılığını yapancüceleri vardı. Tarih kitapları XIII. Charles döneminde Fransa'yı imparatorundeğil, soytarısı Marais'nin yönettiğini yazar. XVI. yüzyılda soytarılar tiyatrosahnelerinde yer almaya, güldürerek düşündürme, eğlendirerek ?gözleri açma?işini gerçek efendileri olan halkla paylaşmaya başlıyorlar. Soytarıların tarihinebaktığımızda kadın soytarılara da rastlarız. XVI. yüzyılın başında İtalya'dasoytarılık eden Giovanna Matta ve Caterina Matta çok ünlüdür. Osmanlıİmparatorluğu'nda ise soytarı bulundurma geleneği Sultan II. Beyazıtdöneminde başlar, Tanzimat dönemiyle sona erer.XX. yüzyıla geldiğimizde modern soytarılarla karşılaşıyoruz. CharlieChaplin, Lorel-Hardy, Marcel Marceau gibi? Soytarılar her dönemvarolmuşlardır ve içinde bulundukları toplumsal yapıya göre biçimdeğiştirmişlerdir. Bu da zaten doğanın yasasıdır. Soytarılar; ezilmişlersınıfından gelir; sınıf atlamaz, ait oldukları sınıfın gözüyle dünya işleriniyorumlar, efendilerinin gözünü açarlar. Bugün de soytarılar aynı şeyi yapıyorçünkü soytarılık bir ruh halidir. Soytarılık kendi gerçek kişiliğimizi bulmamızdabize yardımcı olan bir düşünce yöntemidir.

The comic spirit of clown has kept it?s existance by the sence ofhumour and witticism in the every well-known culture. Clowning andcivilization are at the same age. This ancient art calls everyman to behuman.Clowning teach us to protect our selfconfidients againist to systemand public.Thomas More ?Most enteligant and smartest people?s most sincerlyfriends were usualy the clowns.? says in ?Utopia?. The İtalian Princes wereproud of owning a clown in their palaces in the Renaissance. Whenever theywant to be polite to their friends or neighbours, they used to send theme ,their clowns , `as a gift? for couple of hours to make them happy and joyfull.Clowns had a ability about music,poem and theatre. Also they interested inastrology and geology. Clowns were having conversition about philosophy atthe begining of XV. century in Mexico Emperior Montezuma?s palace. InEgypt, Pharaoh?s had a clowns that we are able to know by the Picture ofEgypt Pharaoh?s graves. They used to had a dwarf clowns. The HistorianBooks writes that in France, control was not on the XIII.Charles but on hisclown Marais. İn XVI. century,Clowns gets on the stage and clowns truemaster?s of public ,make laugh and beware of high class.We can see awoman clowns in the History of Clowning. Giovanna Matta ve CaterinaMatta were famous clowns in İtaly at XVI. Century. İn Ottoman Emperior,?To own a clown in palace? luxcury had started with Sultan II. Beyazıd andthis custom has lost by 1900.When we look up to XX. century we see clowns like Charlie Chaplin,Laurel and Hardy, Marciel Marceau... The Clowns are changing as far asthe World system changes. Clowns never belonged to high class. They wereand are always belong to ordinary classes. As a result; clowns, try to help usto find our own clowns. ?To find out your clown? means; help yourself tofind yourself.