Toplu iş sözleşmesinin hükümsüzlüğü

Abstract

Bütün hukuki işlemlerde olduğu gibi toplu iş sözleşmesinin de hukuk düzeninin temel kurallarına uygun olması gerekir. Aksi takdirde sözleşme, yok sayılabileceği gibi, butlan yada iptal müeyyidesi nedeniyle ortadan kaldırılabilecektir. Ehliyetsizlik, şekil noksanlığı ve normatif kısmın bulunmaması, toplu iş sözleşmesinin yok sayılmasına neden olur. Yok hükmündeki bir toplu iş sözleşmesinden hak ve borçlar doğmaz. Buna rağmen, işveren, bilerek işçilere tek yanlı bazı menfaatler sağlarsa, diğer şartların da varlığı halinde bir işyeri uygulamasından bahsedilebilir. Sözleşmenin hukuka, genel ahlak ve adaba, kamu düzenine aykırı olması, toplu sözleşmede teklik prensibine aykırılık, imkansızlık, sözleşmenin Kanunda öngörülen kapsam ve düzey dışında yapılması gibi haller, toplu iş sözleşmesinin tamamen ya da kısmen hükümsüzlüğüne yol açabilir. Muvazaa, medeni hukukta bir hükümsüzlük nedeni olarak kabul edilmekle beraber toplu iş sözleşmesinin özellikle kamu hukuku karakteri taşıyan nitelikleri nedeniyle bir hükümsüzlük nedeni olarak toplu iş sözleşmesi hukukunda yer almamalıdır. Toplu iş sözleşmesinde kısmi geçersizlik de ortaya çıkabilir. Bu durumda sözleşmeyi yapanların batıl bölüm olmaksızın o sözleşmeyi yapıp yapmayacakları üzerinde durulmaması gerekir. Butlan nedeniyle hükümsüzlüğe medeni hukukun genel kuralları uygulanmakla beraber iş hukukunun genel karakteri, toplu iş sözleşmesinin normatif niteliği ve sürekli ilişkilerdeki zorluk gibi nedenlerle hükümsüzlüğün kural olarak geçmişe etkili olmayacağı kabul edilmektedir. Diğer yandan, geçersiz toplu iş sözleşmesinin normatif hükümleri, yeni sözleşme yapılıncaya kadar hizmet akdi hükmü olarak devam etmemelidir. Aksine düşünce, mahkeme kararıve hükümsüzlük kavramına hiçbir etki tanımamak anlamına gelecektir. Ayrıca, toplu iş sözleşmesinde yokluk yada butlan halleri gerçekleştiğinde diğer şartların da varlığı halinde tahvil prensibi uygulanarak geçersiz yada yok hükmündeki bir sözleşme, umumi mukavele yada hizmet akdine dönüştürülebilir. Toplu iş sözleşmesi, kuşkusuz hata, hile ve ikrah gibi irade fesadı halleri yada gabin nedeniyle iptal edilebilir. Ancak, toplu iş sözleşmesinin özellikleri nedeniyle bu hallerin gerçekleşme ihtimali düşüktür. Ayrıca, TÎSGLK.16/2.m. göre bir toplu iş sözleşmesi, yetki belgesi alınmadan yapılmışsa yada yetki belgesi hükümsüzse iptal edilebilir. Diğer yandan, yasal düzenleme karşısında toplu iş sözleşmesinin bozucu şarta bağlı olarak yada BK.106/2.m. uyarınca feshi mümkün değildir. Ancak, çok istisnai durumlarda, taraflar için edimlerin ifası beklenemeyecek ölçüde farklılaştığı zaman, sözleşmenin yeni şartlara uyarlanması kabul edilebilir. Koşullan gerçekleştiğinde butlan ve iptal hallerinde de işyeri şartı tahakkuk edebilir. Toplu iş sözleşmesi ehliyet ve yetkisine sahip olanlar adına sözleşmeyi imza edenlerin temsil yetkileri bulunmuyorsa, yetkisiz temsil kurallarının uygulanacağı tabiidir.

A collective labor agreement must be accorded to the main rules of the legal order as is the case for all legal transactions. Otherwise, not only the agreement shal be considered null and void, but it can also be abolished because of absolute nullity or cancellation sanction. Incapacity, lack of written form and noneexistence of normative part causes collective labor agreement to be regarded as absolute nullity. The rights and obligations would not arise from a void collective labor agreement. In spite of this, if a employer unilaterelly and intentionally provides some interests to workers, if other conditions also exist, it can be mentioned from a jobsite practice. Circumstances such as an agreement's being in violation of law, good morals, public order or in breach of the uniqueness principle of the collective labor agreement, conclusion apart from the concept and level stipulated in the law, can cause partial or total nullitiy of the collective labor agreement. Although simulation is accepted as a nullity reason according to civel law, it shouldn't be accepted as a nullity reason because of collective labor agreement has qualifications bearing public law characteristic in the law of collective agreement. The partial nullity of collective labor agreement may also occure. In this case, it musn't take into account whether the parties of the agreement will make that agreement without invalidated part of agreement. It is generally accepted that nullity doesn't essentially retroact for reasons such as general characteristic of the labor law, normative particularity of collective labor agreement and hardness inIV the continual relations, although the rules of the civil law are to applied the absolute nullity. On the other hand, the normative terms of an invalidated collective labor agreement shouldn't last as term of contract of service until a new agreement is concluded. Opinion on the contrary means that the court decision and concept of nullity isn't given not even one effect. In addition, when absence or absolute nullity circumstances in collective labor agreement occur if other conditions also exist by applying the principle of transportation, the agreement which is taken into consideration absent or invalidate can be transformated to general agreement or contract of service. A collective labor agreement can be without a doubt terminated for reasons such as mistake, fraud and duress or unconscionability. But realization probability of such circumstances is low because of particularities of collective labor agreement. In addition, according to Article 16/2 of the Code of Collective Labor Agreement Strike and Lockout, the agreement can be terminated if an agreement is made without an authority certificate or if the authority certificate is invalidate. On the other hand, according to the legal regulation, the termination of an agreement isn't possible in respect of Article 106/2 Code of Obligations or being depended on suspensive condition. But in the extremely exceptional circumstances, when the fullfilment of considerations differentrate to extent of not to be expected for parties it can be accepted that the agreement adopts to new conditions. Jobsite practice can be also realized even circumstances of absolute nullity and cancellation when conditions occur. If those who have signed the agreement on behalf of those who have authority and capacity of the collective labor agreement haven't authority to represent, it is natural that principles of the agency without authority will be applied in the case.