Nakkaş Osman minyatürlerinde kompozisyon düzeni ve sanatsal üretimler

Abstract

Nakkas Osman, 16. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı saray nakkashanesindeçalısmıs önemli nakkaslardan biridir. Günümüzde farklı el yazmalarında bulunanbirçok minyatür nakkas Osman'a mal edilmektedir. Fakat söz konusuminyatürlerin çogunun üretilme süreçlerine iliskin belgelere ulasılamamıstır. Bunedenle Nakkas Osman'a mal edilen minyatürlerin tamamının sanatçı ilebaglantıları hakkında kesin bir bilgi vermek mümkün degildir. Diger taraftan,Nakkas Osman'a ait oldugu (belgeler yardımı ile) bilinen birçok portre ve konulu(meclis) minyatür mevcuttur. Bu minyatürler: Kıyâfetü'l-insâniye fî semâ'ilü'losmaniye,1579 (TSM. H. 1563), Sehnâme-i Selim Hân, 1581 (TSM. H. 3595),Sûrnâme-i Hümâyûn, 1587 (TSM. H1344), Zübdetü't-tevârîh, 1583 (TEM. T.1973) ve Hünernâme I. Cilt, 1584 (TSM. H. 1523) adlı el yazmalarındabulunmaktadır.Tez çalısması, yukarıda adı geçen elyazmalarında bulunan Nakkas Osmanminyatürleri arasından seçilen (bir grup) minyatür üzerinde yürütülmüstür.Kompozisyon düzeni arastırması ile minyatürlerde nesnel ortamın organizasyonunailiskin grafik mantıgın çözümlenmesi amaçlanmıstır. Bu amaç dogrultusundaminyatürlerde kompozisyon elemanlarının katman, boyut, konum, hareket ve renkaçısından hiyerarsik düzenleri degerlendirilmis; elemanların, mekân olusturma vemekânda bulunma durumlarına baglı olarak dagılımı, sıralanma tarzı ve birbiri ilekaynasarak olusturdukları kompozisyon düzenleri çizimler esliginde incelenmistir.Birinci bölüm, Nakkas Osman'ın hayatı ve eserleri, yayınlarda minyatürüntanımı ve kelime anlamına iliskin bilgiler ve minyatür sanatında kompozisyonkonuları ile ilgilidir. kinci bölümde Nakkas Osman minyatürlerinin kompozisyondüzenleri incelenerek genel bir degerlendirmesi yapılmıstır. Üçüncü bölüm ise, tezinuygulama asamasına ayrılmıstır. Uygulamalar kapsamında T.C.Cumhurbaskanlarının portreleri yapılmıstır.

Nakkas Osman was one of the most important painters of the 16th centuryOttoman court ateliers. Today, a certain number of miniature paintings that arefound in different kind of manuscripts are usually attributed to Nakkas Osman.However, documents about the production processes of these paintings do not exist.For this reason, it is not possible to give definite information or connection aboutwhether these paintings were produced by Nakkas Osman. On the other hand, withthe help historical documents, we know that there are many paintings (includingportraits and feature paintings) produced by Nakkas Osman. These paintings arefound in the manuscripts with the titles of: Kıyâfetü?l-insâniye fî semâ?ilü?losmaniye,1579 (TSM. H. 1563), Sahnâme-i Selim Han, 1581 (TSM. H. 3595),Sûrnâme-i Hümâyûn, 1587 (TSM. H1344), Zübdetü?t-tevârîh, 1583 (TEM. T.1973) and Hünernâme I. Volume, 1584 (TSM. H. 1523).In this thesis, the research was executed on the miniature paintings ofNakkas Osman, that are in certain manuscripts which are mentioned above. With aclose look at the compositional order of the paintings, it is intended to investigate thegraphic approach, concerning the organization of the objective medium throughoutthe paintings. In accordance with this view, the work was done on evaluating thelayer, dimension, act and colour as hierarchical adjustments. The distribution andlining up of elements in the composition, which are subject to creating space andexisting in that space, are examined with schematic drawings.The First Chapter deals with the life of Nakkas Osman and his works; inaddition there is information about miniature painting referring to its definition andits themes. In the Second Chapter, a general evaluation is made on thecompositional adjustments of Nakkas Osman?s paintings. And, the Third Chapter isthe applied part of this thesis. In this aspect, there are the portraits of all the formerand present Presidents of the Republic of Türkiye.