Büyük Selçuklu Dönemi turkuaz sırlı seramiklerinin özellikleri ve turkuaz sırlı yeni seramik tasarımları

Abstract

Büyük Selçuklu Dönemi seramikleri ve bu sekilde üretilen digerseramiklere benzer seramik üretimi, M.Ö 5. yüzyılda Uzakdogu'da kullanılmısbir tekniktir. Bu teknik, küçük figür ve boncuk gibi sırlı objeler için anamalzemeyi teskil etmistir. Ancak, kuvars oranı yüksek bu bünye ile seramiküretimi bir dönem durmus ve yaklasık 1000 yıl sonra, 12. yüzyıl veya dahaerken dönemde kuvars oranı yüksek bünyenin üretimi Suriye'de veyamuhtemelen ran'daki çömlekçiler tarafından tekrar canlandırılmıstır. Bucanlandırma, Çin porselenlerinin taklidi olan beyaz ve yogun bir bünye üretimiiçin gerekli malzemeyi saglamıstır.Bu seramik bünyenin gövde malzemesi için fayans, kuvarslı seramik,kuvarslı-fritli seramik, fritware, fritpaste ve stonepaste gibi bir çok terimkullanılmaktadır.Büyük Selçuklu yönetimindeki ran ve Suriye'de kuvarslı seramiküretimi 12. yüzyılda baslamıstır. Daha önceki sırlama ve dekorasyon teknikleridevam ettirilmis ve yeni bünye ile gelistirilerek mükemmel bir seviyeyegetirilmistir. çeriginde kuvars oranı yüksek olan bu çamur, oldukça zorsekillendirilen bir yapıda olmasına ragmen Büyük Selçuklu döneminde,ustalıkla kullanılmıs ve yeni tekniklerle zenginlestirilmistir.Büyük Selçuklu döneminde üretilen seramikler form ve dekorözelliklerinin yanında, bünye yapıları ile seramik tarihinde önemli bir yeresahiptirler. Büyük Selçuklu dönemi seramiklerinde önemli bir yer tutanturkuaz sır, hemen hemen her dekor teknigiyle uygulama alanı bulmustur.Alkali oranı yüksek olan sırlara bakır ilavesi ile elde edilen turkuaz renk,üzerine uygulandıgı bünyedeki alümina ve silis oranlarına göre de farklılıklargöstermektedir. Alümina miktarının az, silis oranının yüksek olusu ve sırdakibakır ilavesi, sırın renginin mavi olmasına; alümina oranının çok, silis oranınınaz olusu da rengin yesile yaklasmasına sebep olmaktadır. Yapılan arastırmalar,Büyük Selçuklu dönemi seramiklerinde kullanılan sırların alkali içerikli vekullanılan bünyelerdeki silis oranlarının yüksek oldugunu göstermektedir.Tezin Birinci Bölüm'ünde Büyük Selçuklu döneminde seramik üretimi,üretimde kullanılan hammaddeler, form ve bezeme özelliklerindenbahsedilmektedir. Ayrıca bu bölümde, kaynaklardaki analizler ve bilgilerdogrultusunda kuvarslı seramik bünye ile turkuaz sır denemeleri yapılmıstır.Tezin kinci Bölüm'ünde ise denenen bünyeler ve sırlar kullanılarak yenitasarımlar yapılmıstır.

The method applied in making pottery during the Great Seljuk Empireand those similarly produced dates back to the 5th century BC those used in theFar East. This method forms the main materials for glazed objects like smalldrawings and beads. But this kind of pottery production was suspended for awhile due to high quartz rate and after nearly 1000 years in the 12th century orin earlier times mentioned kind of production of structure with high quartz ratewas aroused by potteries living in Syria or most probably in Iran again. Thisstatus provided the necessary materials for production of white and intensivestructure that is imitation of Chinese Porcelain.Several terms like tile, ceramic with quartz, ceramic with quartz ? frit,frit ware, frit paste, stone paste are used for body material of this structure.Quartz ceramic production has started in Iran and Syria that wereunder the control of Great Seljuk Empire. Previous techniques of glazing anddecoration were kept on and mixed by new structure and attained successfulresults. Though it was so hard to shape the mud with high quartz rate, it wasachieved skillfully and enriched with new techniques during the Great SeljukEmpire reign.Ceramics produced during the Seljuk reign has an important role in thehistory of ceramic production not only their characteristics of form and decorbut also their body structure. Torques glazing which was commonly used in theceramics produced during the Seljuk reign was used in almost all techniques.Torques color which is obtained by adding copper to glazes with high alkalidiffers due to alumina and silicate rates of structure it is applied. In casealumina rate is low and silica rate is high including added copper the color ofglaze becomes blue and in case alumina rate is high and silica rate is low itbecomes nearly green. As an outcome of investigation it is asserted that glazedused in Seljuk reign has alkali and high silica rate considering the structure it isapplied.In the first section of abstract the ceramic production, its raw materialsand characteristics of form and decoration will be mentioned. Besides in thissection tests upon torques glaze with quartz ceramic structure is performed inaccordance with analysis and information in references. In the second sectionnew designs are carried out by using tried ceramic bodies and glazes.