Iğdır`da Yaşayan Azerbaycan Türklerinin Yaşam Tarzının Kültürel Coğrafya Açısından İncelenmesi

Abstract

Iğdır ili Doğu Anadolu Bölgesi'nin en doğusunda Erzurum-Kars Bölümü'nde bulunan depresyonlardan Iğdır Ovası'nın güneyinde yer alır. Jeopolitik öneme sahip bir konumda olan Iğdır ili kuzey ve kuzeydoğu tarafındaki sınırı Aras Nehri ve bu nehrin devamı boyunca geçen Ermenistan sınırı belirler. Güneydoğu ve doğu tarafında Nahçıvan ve İran, güneyinde ve batısında Ağrı ili, kuzeybatısında ise Kars ili yer almaktadır. Iğdır ili merkez ilçeyle beraber olmak üzere 4 ilçe, 8 belediye, 166 köy ve 27 mahalleye sahiptir. Yüzölçümü 3.588 km2 büyüklüğündedir. Iğdır ilinin 2017'deki nüfusu TÜİK verilerine göre 194.775'tir. Yükseltisi, güneyden-kuzeye ve batıdan-doğuya doğru azalarak devam eder. Iğdır ilinin %26'sını ovalık alan kaplarken %74'ünü dağlık alan oluşturmaktadır. İlde yer alan Dil Ovası (Dil Ucu), aynı zamanda ülkemizin en doğu uç noktasını (4448') oluşturmaktadır. Aras Nehri ile bölgeyi drene eden akarsuları oluşturmaktadır. Doğu Anadolu platosunda 800-900 m rakımı ile mikroklima iklime sahip bir çukurluğu oluşturduğu için birçok meyve ve sebzenin yetiştirilebildiği saha pamuk yetiştirmesi ile meşhur olduğu için `Doğu'nun Çukurovası` olarak bilinir. Genel olarak karasal iklimdir. Bitki örtüsü bakımından İran-Turan flora bölgesinde yer alıp step bitki örtüsü özelliği taşımaktadır. Iğdır ilinin fiziki şartları ile coğrafi konumunun uygun oluşu tarım, hayvancılık, hizmet, ticaret ile nispeten sanayi sektöründen meydana gelen ekonomik yapıyı oluşturmuştur. Iğdır ili asırlar boyunca zorlu mücadeleler ile farklı uygarlıklara ev sahipliği yapmış olması bu yörenin çok kültürlü bir yapıya sahip olmasının temelini oluşturmaktadır. Antik Çağ'dan günümüze kadar sayısız uygarlığın beşiği olan Iğdır bu medeniyetlerin izlerini taşımaktadır. Bununla beraber farklı uygarlıklara ait inançların, sanatın, edebiyatın, yaşam şekillerinin kısaca farklı kültür dünyalarının bu coğrafyada yaşamasına olanak tanımıştır. İl nüfusunun çoğunluğunu oluşturan Azerbaycan Türklerinin kültürlerini oluşturan ögelerin ve ögelerin yaşatılma şekli, kültürel coğrafyanın perspektifinde incelenmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Iğdır İli, Azerbaycan Türkleri, Kültür, Kültürel Coğrafya.

Iğdır province takes part in the South part of Iğdır plain which is located in the of Erzurum-Kars Section in the easternmost part of the Eastern Anatolia region. Iğdır province, which is in a position of geopolitical importance, determines its border on the north and northeast side along the Aras River and its continuation along the border with Armenia. It is located in the southeast and east of Nakhchivan and Iran, in the south and west of Ağrı province, and in the northwest of Kars province. Iğdır province has 4 districts, 8 municipalities, 166 villages and 27 neighborhoods, including the Central District. Its square measure is 3.588 km2 in size. The population of Iğdır province in 2017 is 194,775 according to TSI (Turkish statistical institute) datas.Iğdır province covers 26 % of the lowland area while 74 % of the mountainous area constitutes. The Dil Plain (tongue tip) which takes part in the province also constitutes the easternmost point of our country (440 48'). The Aras River and its tributaries, constitute the streams which drains the region. The area where many fruits and vegetables can be grown is known as `Çukurova of the East` because it is famous for its cotton cultivation and because it forms a hollowness with a microclimate climate with an altitude of 800-900 m on the Eastern Anatolian plateau. It has continental climate in general. In terms of vegetation, it is located in Iran-Turan flora region and has the characteristics of step vegetation. The physical conditions and geographical location of Iğdır formed the economic structure consisting of Agriculture, Animal Husbandry, service, trade and relatively industrial sector.The fact that Iğdır has been home to different civilizations through the centuries with hard struggles forms the basis of this region having a multicultural structure. Iğdır, which has been the cradle of countless civilizations from ancient times to today, bears the traces of these civilizations. However, it has allowed different cultural worlds of different civilizations, beliefs, art, literature and life forms to live in this geography. The elements that make up the cultures of the Azerbaijani Turks, who make up the majority of the population of the province, and the way how these elements are kept alive, were tried to be examined in the perspective of cultural geography.Key words: Iğdır Province, Azerbaijan Turks, Culture, Cultural Geoghraphy.