Ebeveyn tutumları ve kişilik özelliklerinin tanrı tasavvuru ile ilişkisi üzerine bir araştırma

Abstract

Bu çalışmanın amacı ebeveyn tutumları ve kişilik özelliklerinin Tanrı tasavvuru ile ilişkisini incelemektir. Bu çerçevede çalışma, teorik ve ampirik olmak üzere iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde ele alınan konu başlıklarının kavramsal ve kuramsal alt yapısı irdelenmiş; ardından ise elde edilen tecrübî veriler analiz edilerek değerlendirme yoluna gidilmiştir.Araştırma, nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeline göre tasarlanmıştır. Çalışmanın evreni Trabzon ve Gümüşhane ili ve ilçelerinde yaşayan 15-64 yaş aralığındaki tüm bireyleri kapsamaktadır. Araştırma verileri tesadüfî örneklem yoluyla seçilen katılımcılardan elde edilmiştir. Örneklem grubu %48,3'ü erkek (n=525), %51,7'si (n=563) bayan olmak üzere toplam 1088 kişiden oluşmaktadır. Araştırmada, Algılanan Ebeveyn Tutumları Ölçeği, Beş Faktör Kişilik Ölçeği ve Tanrı Tasavvuru ölçeğinden oluşan bir anket formu kullanılmıştır. Araştırma bulguları, (a) sosyo-demografik değişkenler ile Tanrı tasavvuru, (b) ebeveyn tutumları ile Tanrı tasavvuru ve (c) kişilik özellikleri ile Tanrı tasavvuru arasında anlamlı düzeyde ilişkiler olduğunu göstermektedir. Bu çerçevede duygusal sıcaklık eksenli ebeveyn tutumları ile dengeli ve sevgi yönelimli Tanrı tasavvuru arasında; reddedici ebeveyn tutumları ile korku-ceza yönelimli ve ilgisiz Tanrı tasavvuru arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Ayrıca ebeveyn tutumlarının Tanrı tasavvuru üzerinde yordayıcı bir etkiye sahip olduğu görülmüştür. Kişilik özelliklerinden deneyime açıklık, dışadönüklük, uyumluluk ve sorumluluk alt boyutları ile dengeli ve sevgi yönelimli Tanrı tasavvuru arasında pozitif yönlü; uyumluluk ve sorumluluk kişilik özellikleri ile korku-ceza yönelimli ve ilgisiz Tanrı tasavvuru arasındaki negatif yönlü anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Nevrotiklik alt boyutu ile korku-ceza yönelimli ve ilgisiz Tanrı tasavvuru arasında pozitif; sevgi yönelimli Tanrı tasavvuru arasındaki negatif yönlü anlamlı ilişkiler görülmektedir. Ayrıca kişilik özelliklerinin Tanrı tasavvuru üzerinde yordayıcı bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir.

This study aims to examine the relationships between parental attitudes, personality traits, and the image of God. In this regard, it consists of two main sections which are theoretical and empirical. In the first section, the study addresses the conceptual and theoretical background regarding the research topics, and then, it assesses the findings by analyzing the data collected from the participants.This research has utilized the relational survey model which is one of the quantitative research methods. The research population comprises all individuals aged 15 to 64, living in Trabzon and Gümüşhane and their towns. The study sample consists of 1088 people, 48.3% (n=525) male and 51.7% (n=563) female. The data set was collected from random probability sampling participants by using a questionnaire that included Perceived Parental Attitudes Scale, Five-factor Personality Scale, and God Image Scale.Research findings demonstrated that there was a statistically significant association between (a) socio-demographic variables and God image, (b) parental attitudes and God image, and (c) personality traits and God image. Accordingly, emotional warmth-oriented parental attitudes were positively associated with balanced and love oriented God images; rejectionist parental attitudes were positively associated with fear/punishment-oriented and dismissive God images. Also, parental attitudes were a significant predictor of the image of God.The study reported that openness to experience, extraversion, and compatibility and responsibility as personality characteristics were positively associated with balanced and love-oriented God images; compatibility and responsibility were negatively associated with fear/punishment-oriented and dismissive God images. In addition, neuroticism was positively associated with fear/punishment-oriented and dismissive God images and was negatively associated with love-oriented God image. The findings also demonstrated that personality traits had a predictive effect on the image of God.