Sümer halı üretim desenleri kataloğu

Abstract

Isparta'da halıcılık faaliyetleri 1872 yılında Kız Rüştiyesinin açılmasıyla başlamış, 1890'lı yıllarda Zihni Paşa'nın halıcılığı teşvik için şirket kurdurmasıyla tüm köylere kadar yayılmıştır; ancak, bu çalışma uzun ömürlü olmamıştır. Buna rağmen Dr. Bodosaki ile Etrelizade Mehmet Efendi yeni tezgâhlar satın alıp bir desen atölyesi ve boyahane kurarak halıcılığı sürdürmeye çalışmışlardır. Halıcılığın gelişmesinde, Isparta'da sürgün bulunan Hacip Usta ile İzmir'de oturan Isparta Agapoğlu ve oğullarıyla ilişki kurarak Şark Halı Kumpanyası'nın Isparta şubesinin açılması etkili olmuştur. Aynı yıllarda, Isparta'ya bağlı bütün ilçelerde Şark Halı Kumpanyası'nın şubeleri açılmış, buralarda dokunan halılar İzmir'e sevk edilmiştir. 1912?13 yıllarında, Isparta Mutasarrıfı Şevket Bey, Etreli Halı Ticarethanesi'ni iflastan kurtararak yeniden canlandırılması için girişimde bulunmuş; ancak başarılı olamamıştır. Bu arada İmamzade Tahir Efendi bir ticarethane açarak, halıcılığa başlamıştır. 1916-17 yılları Mutasarrıfı Cemal Bey döneminde, Isparta'da halı ipliği üretimi hususunda girişimlerde bulunulmuş ve 1924 yılında, Isparta'da Isparta İplik Fabrikası kurulmuştur.1924 yılında Isparta İplik Fabrikası olarak kurulan ve 1943 yılında Sümerbank'a devredilen, 1990'da Sümer Halı Organizasyonu içine alınan Isparta Sümer Halı Fabrikası, 2000'li yılların başına kadar Isparta halıcılığında lokomotif görevini üstlenmiştir.Isparta Halı Fabrikasında el halıları için kaliteli iplik üretimi yapılmıştır. Bu iplikler hem Sümer Halı hem de kurumlaşmış özel sektör müesseseleri tarafından kullanılmıştır. Sümer Halı tarafından desen, renk olarak halının otantik özelliklerine sadık kalınmaya çalışılarak dokunan el halıları, bitim işlemlerine tabi tutulup yurtiçi ve yurtdışı satış kanallarına sunulmuştur. Isparta Sümer Halı Fabrikasında %100 yün halılar için çözgü, atkı, ilme ipliği üretimi, çözgü ve atkı ipliklerinde kullanılmak üzere çok katlı pamuk ipliği üretimi yapılmıştır. Ayrıca fabrikada bir tasarım ofisi, bitim işlemleri ünitesi, kalite kontrol, AR-GE ve pazarlama birimleri yer almıştır. Isparta Sümer Halı Fabrikasında yapılan araştırma sırasında yirmi beş farklı halı tipine ulaşılabilmiştir. Bunlar; Başmakçı, Bergama, Bünyan, Çanakkale, Demirci, Döşemealtı, Gördes, Hereke, Isparta, İnce Anadolu, Kars, Kula, Lâdik, Milas, Sivas, Sümerkars, Şark, Taşkale, Taşpınar, Türkmen, Uşak, Uygur, Yağcıbedir, Yahyalı ve Yuntdağı halılarıdır. Bu desenlerin boyut, kalite, düğüm şekli, kullanılan malzeme gibi teknik özellikleri incelenmiştir.

The carpet manufacturing in Isparta started in 1872 when the junior high school for girls opened. It expanded through the villages when Zihni Pasha founded a company for the aim of encouraging the carpet manufacturing; however this effort did not last long. On the contrary, Dr. Bodosaki and Etrelizade Mehmet Efendi tried to maintain the carpet manufacturing by establishing a design studio and a dye workshop and also they bought new carpet weaving looms. Hacip Usta who had been exiled to Isparta and Agapoglu and his sons who were living in Izmir was effective in the opening of the branch office of Oriental Carpet Manufacturers for the development of carpet manufacturing in Isparta. During the same years, branch offices of Oriental Carpet Manufacturers were opened in all the towns of Isparta, and the carpets which were woven there were sent to Izmir. In the years of 1912-13, Şevket Bey, the governor of Isparta, launched an initiative to save the Etreli Carpet Firm from bankruptcy, but the result was unsuccessful. Meanwhile, İmamzade Tahir Efendi established a firm to start carpet manufacturing. When Cemal Bey was the governor of Isparta in 1916-17, some entrepreneurs tried to establish a carpet yarn producing factory in Isparta and in 1924 they were succeeded establishing Isparta Yarn Factory.Isparta Sümer Halı factory, which was established as Isparta Yarn Factory in 1924 and assigned to Sümerbank in 1943, was taken into Sümer Halı Organization in 1990, acted as a locomotive in Isparta carpet manufacturing up until 2000?s.In Isparta Halı Factory yarns of high quality for handmade carpets were produced. These yarns had been used by Sümer Halı and institutionalized private sector organizations. Sümer Halı produced handmade carpets without changing their original designs, and the colors, these carpets were sent to the foreign and domestic markets after the finishing processes. Isparta Halı Factory, produced wool yarns to be used as knot, warp and weft yarns in 100% wool carpets, plied cotton yarns to be used as warp and weft yarns, furthermore the factory had a design office, the finishing process ( washing-trimming- repairing) department, R&D department, marketing department, and quality control department.During the research twenty five different types of carpets were revealed. These were; Başmakçı, Bergama, Bünyan, Çanakkale, Demirci, Döşemealtı, Gördes, Hereke, Isparta, İnce Anadolu, Kars, Kula, Lâdik, Milas, Sivas, Sümerkars, Şark, Taşkale, Taşpınar, Türkmen, Uşak, Uygur, Yağcıbedir, Yahyalı and Yuntdağı carpets. These designs and their production details were examined and the technical specifications such as dimensions, knot density, type of knot and raw materials were given.