Kısmî farklılık içeren lafzî müteşâbih âyetlerin belâgat ilmi ve filolojik açıdan değerlendirilmesi

Abstract

Biçimsel benzerliğe sahip olup kelime ve terkib düzeyinde kısmî farklılık içeren lafzî müteşâbih âyetleri konu edinen çalışmamız bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde tezin amacı yöntemi önemi ve sınırlılıklarından bahsedilmiştir. Birinci bölümde lafzî müteşâbihin de içine dahil edildiği müteşâbih kavramının tanımı ve türleri, ikinci bölümde kelime düzeyinde kısmî farklılık içeren âyetler, üçüncü bölümde ise cümle düzeyinde kısmî farklılık içeren lafzî müteşâbih âyetler ele alınmıştır. Kelime düzeyinde kısmî farklılık içeren âyetler ibdâl, ta'rif-tenkîr, tezkîr-te'nîs ve ifrad-cem' kavramları, cümle düzeyinde kısmî farklılık içeren âyetler ise hazf-zikr, takdîm-te'hîr ve fasl-vasl kavramları üzerinden ele alınmış, ilgili farklılıklar lafzî müteşâbih alanında yazılmış beş temel eser rehberliğinde sarf-nahiv ve belâgat ilmi açısından incelenmiştir. Âyetler hakkında açıklama yapılmadan önce ilgili kavramların delâlet edebileceği muhtemel mânâlar ayrıca verilmiş, bu kavramlar ve kavramların anlam özellikleri perspektifinden âyetlerdeki anlam inceliklerinin ve edebi hususiyetlerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Her ne kadar bir kusur ve ifade zaafiyeti olduğu iddia edilse de belâgat ilmi içerisinde edebi bir sanat türü olarak görülen Kur'ân lafızlarındaki benzerliklerin mutlaka edebi bir gayeye matuf olduğu, iddiaların aksine ilgili tekrarların kusurdan ziyade bir ifade güzelliği olduğu çalışmamızda açıkça ortaya konulmuş, lafzî müteşâbih adına yeni bir tasnife gidilmiştir.

Our study, which has a formal similarity and contains partial differences at the level of words and sentences, consists of an introduction part and three chapters. In the introduction part, the purpose, the importance and limitations of the thesis were mentioned. In the first chapter, the definition and types of the mutashabih concept which contains Lafzi mutashabih, in the second chapter verses containing partial differences at word level and in the third chapter verbal mutabih verses which are partially different at sentence level were discussed.Verses containing partial differences at the word level were discussed through the concepts of ibdâl, ta'rif-tenkîr, tezkîr-te'nîs and ifrad-cem and verses that contain partial differences at the sentence level were discussed through the concepts of hazf-zikr, takdîm-te'hîr and fasl-vasl. The related differences were examined in terms of rhetorical science and philology with the guidance of five basic works written in the field of verbal intervention. Before making explanations about verses, possible meanings that related concepts can signify, were also given and it was aimed to reveal meaning subtleties and literary features in the verses from the perspectives of the concepts and the meaning features of these concepts.Although it is claimed that there are a flaw and weakness of expression, the repetitions in the Quranic words, which are seen as a literary art form within the science of rhetoric, contrary to the claims, in this study, it was demonstrated that the related repetitions were a beauty of expression rather than a flawed and a new classification was made on behalf of it.