Farklı kayıt stüdyosu formlarının akustik parametre dağılımlarının ı̇ncelenmesi

Abstract

Ses kayıt stüdyolarının önemli bir parçası olan kontrol odaları, kayıt ve miks mühendislerine referans dinleme ortamı sağlayan mekanlardır. Kontrol odalarının önemi, stereo dinlemenin ticari olarak yaygınlaşmaya başladığı 50'li yıllardan sonra artmıştır. O yıllardan günümüze farklı kontrol odası tasarımları önerilmiş ve bunlardan bazıları tasarımcılar tarafından daha fazla kabul görmüştür. Bu tasarımlarda emici malzemelerin oda içerisindeki kullanılış biçimleri ve miktarları, hoparlör yerleşimi ve bunlara bağlı geometrik unsurlarda benzerlikler olmakla birlikte farklılıklar da dikkat çekmektedir.Her ne kadar literatürde birçok kontrol odası tasarımı bulunsa da, bunlar arasında en dikkat çekici olanları, LEDE (Live End-Dead End), RFZ (Reflection Free Zone), Toyoshima ve DDA (Directional Dual Acoustics) tasarımlarıdır. Bu çalışma yukarıda adı geçen kontrol odalarının, EDT ve T30 parametre farklılıklarının tasarım yaklaşımı, hacim, kaynak-alıcı uzaklığı perspektifinden değerlendirilmesini amaçlamaktadır.Geometrik unsurları ve emici/yansıtıcı malzeme kullanımları farklı olduğu için, söz konusu kontrol odalarının karşılaştırılmaları oldukça güç olacaktır. Bu nedenle ilk olarak farklı hacimlerde (yaklaşık 120 ve 310 m3'lük) iki temel oda formu yaratıldı. Küçük ve büyük temel oda formları için referans dinleme noktaları belirlendikten sonra, bu noktalara göre ön duvarlarda form değişikliği yapıldı. Ön duvarlardaki form değişikliği küçük ve büyük odaların kendi kategorileri içinde özdeştir. Buna bağlı olarak tezdeki tüm küçük kontrol odası modelleri kendi içlerinde aynı ön duvar formunu; tüm büyük kontrol odası modelleri de kendi içlerinde aynı ön duvar formunu paylaşmaktadırlar. Ek olarak tüm kontrol odalarında, hesaplamada gerçek koşulları sağlamak adına; miks masası, sandalye, kanepe ve kapı gibi harici malzemelerin olduğu varsayılmıştır.Üç boyutlu modelleme programı ile çizilen kontrol odaları hesaplama aşamasında kullanılmak üzere Odeon akustik benzetim yazılımına aktarıldı. Tüm odalarda EDT değerlerinin yaklaşık 500 ms'den daha az olması hedeflendi ve bunagöre yüzeylere malzeme atamaları yapıldı. ODEON programında benzetim için kabuller belirlendikten sonra hesaplamalar yapıldı.Yapılan hesaplamalar sonucunda küçük hacimlerde 250, 500 ve 1000 Hz EDT ve T30 ortalamaları arasındaki farklar 0.1-0.15 sn aralığındayken, büyük hacimlerde bu parametre farklarının 0.15-0.32 sn. aralığında yer aldığı görülmüştür. Büyük hacimli modellerin aynı tasarımlara sahip küçük hacimli modellere göre, aynı frekans bantlardaki emicilik miktarlarının yaklaşık iki kat daha fazla olduğu görülmüştür. Bu tez kapsamındaki kabuller ile yapılan hesaplamalarda, büyük hacme sahip olan RFZ ve küçük hacme sahip olan DDA kontrol odalarında en iyi sönümleme eğrileri elde edilmiştir.Türkçe Anahtar Kelimeler: 1- Ses Kayıt Stüdyoları 2- Stüdyo Kontrol Odası Tasarımları 3- Stüdyo Akustiği4- Akustik

Control rooms are significant parts of recording studios and they provide a critical listening environment to sound engineers. In fifties, importance of control rooms was considerably increasing after stereo playback systems were made available for consumers. Since that time, different control room designs had been proposed and some design approaches were well accepted by designers. Sometimes these control room designs have common features in terms of usages of absorptive materials and its quantities, loudspeaker replacements and geometric similarities, but sometimes not.Although there are many control room design approaches in acoustic literature, a few can be characterized as remarkable which are LEDE (Live End-Dead End), RFZ (Reflection Free Zone), Toyoshima and DDA (Directional Dual Acoustics). The aim of this dissertation is to assess differences of EDT and T30 parameters of aforementioned control rooms from the points of design approaches, room volumes, differences between source and receiver distances.Since there are quite a few differences in geometric factors and absorptive/reflective material choices, comparison of these control rooms is quite difficult. For this reason, firstly, two different basic control rooms were created in approximately 120 and 310 m3 volumes, separately. After estimation the reference listening positions for these small and (relatively) large two basic room forms, their front walls were shaped according to the listening positions. Shapes of the front walls are equal in their own categories. It means, in this thesis, all small rooms share same front wall geometry and all large rooms share same front wall geometry, individually. Additionally, while doing calculations, for the sake of that to provide real conditions, it was assumed that in all control rooms have same extended materials; such as a mix console, a chair, a sofa and a door.The control rooms were drawn with a 3D modelling software and transferred to Odeon file formats in order to calculation. It is aimed that all results of EDT values less than 500 ms in all rooms, therefore material assignments to surfaces made by this approach. After made some calculation preferences started to calculations in ODEON acoustic simulation program for all rooms.In conclusion, differences between EDT and T30 values found in 0.1-0.15 seconds for small volumes and 0.15-0.32 seconds for large volumes. Sabin values which are in the same frequency bands of large rooms are two times more than smaller rooms for same designs. In this thesis, through acceptances, big RFZ and small DDA control rooms gave best decay curves, in results.İngilizce Anahtar Kelimeler:1-Recording Studios2-Studio Control Room Designs3-Studio Acoustics4-Acoustics