Hatti güneş kurslarının biçimsel olarak incelenmesi ve çağdaş seramik formlarına yansımaları

Abstract

Erken Tunç Çağı'nda Orta Anadolu'da yaşamış ve zengin bir uygarlığa ev sahipliği yapan Hattilerin, günlük hayatlarında ve mezar buluntularında kültsel işlevleri olan güneş kurslarının önemli bir yeri vardır. Çalışmaya konu olan güneş kurslarının, malzeme, teknik, bezeme ve formları açısından incelenmesi, çağdaşları ve diğer çağlarda bulunan eserlerle karşılaştırmalı olarak incelenerek bilgi edinilmesi ve bu kült nesnelerle çağdaş seramik formların oluşturulması amaçlanmıştır.M.Ö. 3. bin yıl içinde ve M.Ö. 2. bin yıl başlarında, Erken Tunç Çağı döneminde, İç Anadolu'da Kızılırmak yayı içinde yaşadığı düşünülen Hatti uygarlığı, Horoztepe ve Alacahöyük mezar buluntularıyla dönemin sanat anlayışını en iyi şekilde yansıtmaktadır. Bu mezarlardan ve Hattilerin kültürünü ve dini inançlarını benimsediği düşünülen Hititlere ait tabletlerden, Hattilerin düşünce ve inanç sistemi hakkında birçok bilgiye ulaşılmaktadır. Çalışma kapsamında biçimsel ve işlevsel olarak incelenen güneş kursları, Alacahöyük kral mezarlarında ele geçirilen güneş kurslarının ikonografik ve ikonolojik açıklamaları üzerinden incelenerek sınırlandırılmıştır.Güneşi ve evreni sembolize eden güneş kursları, üzerlerinde bulunan hayvan heykelcikleriyle tanrıları betimlediklerinden dolayı Hattiler için önemli bir yere sahiptir. Güneş kursları, günlük hayatta dini törenlerde rahipler tarafından kullanılmasının yanı sıra, Hattilerin ölü gömme adetlerinde de kullanılmıştır. Prens ve prenseslerin mezarlarında kullanılan bu kült nesnelerinin günümüze kadar ulaşmasında Alacahöyük kral mezarlarının önemli bir yeri bulunmaktadır.Güneş kursları kendi çağının içerisinde ve kendi çağının dışında yer alan diğer sanat eserleriyle değerlendirildiğinde benzerlikler göstermektedir. Gerek güneş kurslarının üzerinde bulunan birimler gerekse bezeme özellikleri birçok uygarlık tarafından kullanılmıştır. Günümüzde de popüler Türk kültürünün içine dâhil edilen güneş kursları sembol olarak varlıklarını devam ettirmektedir. Bu özellikleriyle güneş kurslarının hem geçmişte hem de gelecekte birçok uygarlığı etkisi altına aldığı ve birçok sanat alanına esin kaynağı olduğu görülmektedir.Anahtar Sözcükler: Hattiler, Güneş Kursu, Alacahöyük, Sistrum, Seramik

Hattians that lived in Early Bronze Age in Central Anatolia, rich civilization hosts, has an important role in the sun discs cultic function in their daily lives and tomb findings. It is aimed to build contemporary ceramic forms about to the sun disks, materials, technique, decoration and analyzed in terms of forms available information examined in comparison with works in contemporary and other time lines.3000 B.C. and in the beginning of 2000 B.C., the Early Bronze Age period, Hattian civilization lived around the Red River in Central Anatolia, Horoztepe and Alacahoyuk tomb findings reflect the art of understanding the period in the best way. These tombs and hittite tablets which is thought to be adopted Hattians' culture and religion shows many information about view and belief system of Hattians.Sun discs, examined formally and functionally in our study, seized in Alacahoyuk royal tombs was limited iconographic and iconological statement.Sun discs symbolizing the sun and the universe, because they describe gods with animal figurines on them has an important role for the Hattians. Sun discs used by priests in rituals in everyday life as well, is also used in the burial of Hattie. Alacahoyuk royal tombs are important in achieving the cult object used in prince and princess tombs until today.The sun discs show similarities when considered by works of art located outside of its own era and in its own era shows similarities. Both units on the sun discs as well as decorative features have been used by many civilizations. Today, popular Turkish sun discs has been included into the culture continues to exist as a symbol. It is observed that the properties of the sun discs' under the influence of many civilizations both past and future.Keywords: Hattians, Sun Disk, Alacahöyük, Sistrum, Ceramic