Güncel tarihsel oyunlar bağlamında Gezi oyunları

Abstract

Kentli bir toplumsal hareket olarak sınıflandırılan Gezi Parkı eylemleri kent hakkı tartışmaları çerçevesinde ortaya çıkmış, süreçte toplumsal ve siyasal taleplerin de eklemlendiği geniş tabanlı bir toplumsal ittifaka dönüşmüştür. Kısa sürede bir fenomen haline gelen Gezi, toplumsal muhalefetten, sosyal yaşama, güncel siyasetten sanata kadar pek çok alanda eşi görülmemiş depremler yaratmıştır. Ülkemizde Gezi parkı eylemleriyle birlikte başlayan süreç özelde ekolojistlerin ve kadın hareketinin, genelde toplumsal muhalefetin ezberini bozarak yeni bir dil yaratma zorunluluğunu gözler önüne sermiştir. Bu bağlamda çağın sanatının da alımlayıcıyla kurduğu ilişki yeniden tartışma konusu olmuş, sanatsal üretimlerde çağın ruhunu yansıtan yeni bir dil arayışı gündeme gelmiştir. Eylemlerin başından beri bir direniş aracına dönüşen sanatsal üretimler Gezi'ye özgün kimliğini kazandırırken tarihsel birer belge yerine geçerek Gezi'nin geleceğe taşınmasında rol oynamıştır. Çalışmamızın giriş bölümünde tarih algısının nasıl şekillendiğini tartışmaya açarak tiyatro sanatının tarihsel oyunlarla olan ilişkisini tanımlamaya çalıştık. İlk bölümde Neo-liberal politikalar sonucu dünya çapında meydana gelen küresel ayaklanmaları tartışarak Gezi Parkı örneğini bir direniş estetiği bağlamında inceledik. Son bölümde ise Gezi Parkı direnişinin tiyatro oyunlarına nasıl yansıdığını süreçte kaleme alınan oyunları inceleyerek tartıştık.Gezi Parkı eylemlerinin yaşandığı süreçte yazılan ve sahnelenen oyunlar literatüre olduğu kadar toplumsal belleğe katkılarından dolayı bu çalışma kapsamında `Güncel Tarihsel Oyunlar` olarak değerlendirilmiştir. Söz konusu oyunlarda gözlenen; çağının tanığı olan yazarların, yaşananları sanatın süzgecinden geçirerek çağdaş bir dil ve yeni bir estetik algıyla geleceğe aktarma sürecidir.

The `Gezi Park` movements, classified as an urban social movement, emerged as a debate on the right to the city and turned into a broad-based social contract, in which social and political demands were incorporated. The `Gezi Park` movements which became a phenomenon in a short period of time created unprecedented tremors in many areas, from public opposition to social life, and from politics to art.The process that began with the `Gezi Park` movements which puzzled both the ecologists and feminists in particular, and the public opposition in general in Turkey revealed the necessity to create a new language. In this context, the relation the contemporary art established with the receptive has become a matter of debate, and in the artistic productions, a need for a new language which reflects the spirit of the present age has taken its place on the agenda.The artistic productions transformed into a means of resistance since the beginning of the movements not only gained the `Gezi Park` movements a unique identity, but also played a part in conveying the concept of `Gezi Park` movements into the future as historical documents. In the introduction section of our study, we tried to define the relationship between the art of theater and historical plays by bringing the notion how the perception of history has been shaped into discussion. In the first part, we analyzed the `Gezi Park` movements within the context of the aesthetics of resistance by discussing the global upheavals having arisen as result of Neo-liberal policies. In the last part, we discussed how the `Gezi Park` movements are reflected in the theatrical plays by examining the plays written out in the process. Within the scope of this present study, the plays written and staged during the `Gezi Park` movements were considered as `Current Historical Plays` due to their contribution not only to the social memory but also to the literature. What is observed in these plays is the process of conveying the current events into the future by the playwrights who are the witnesses of the present age with a contemporary language and a new aesthetic perception.