Doğudan batıya kültür nesnesi olarak porselen

Abstract

Porselen, beyazlığın, gösterişliliğin, ışık geçirgenliğinin yanısıra, doğudan batıya toplumları tarih boyunca etkileyen, onların yaşam biçimlerinden etkilenen, insanların birbiriyle iletişim kurmasını sağlayan prestijli bir kültür nesnedir. Tez araştırması sırasında literatür taraması yapılmış, İngilizce, Almanca, İtalyanca, Çekçe kaynaklardan yararlanılmıştır. Tez kapsamında porselenin sosyo-ekonomik boyutu, sosyo-politik ve sosyo-kültürel boyutu olduğu araştırılmıştır. Birinci bölümde porselenin ihtişamından yola çıkarak, bunun ötesinde bir anlamı olduğu vurgulanmıştır. Sosyo-ekonomik boyutunun alt başlıkları içerisinde porselenin evlilik, çeyiz ve düğün kültürününde önemli rol oynadığına değinilmiştir. Koleksiyonerleri önemli ölçüde etkilediğinden ve doğudan batıya bir kültür yarattığından bahsedilmiştir. Porselen Odalar bunun en güzel örnekleri arasındadır. Ekonomik bir değeri olduğundan, takas nesnesi, para, kumar fişi olarak kullanıldığından da bahsedilmiştir.İkinci bölümde porselenin sosyo-politik boyutu olduğu vurgulanmış, diplomatik hediye nesnesi olarak kullanıldığı, iktidarın gücüyle ilişkilendirildiği ve propaganda nesnesi olarak kullanıldığı ifade edilmiştir. Üçüncü bölümde ise porselenin sosyo-kültürel boyutu olduğu, inanç nesnesi olarak kullanıldığı dile getirilmiştir. İnanç nesnesi altında; heykelcikler, sunak kapları, tütsü kapları, pipolar ve çay kapları, şifa kapları olarak sınıflandırılmıştır. Sosyal yaşamı betimleyen porselen heykelcikler kategorisi ise, tiyatro ve dans kültürü, müzik kültürü, günlük yaşam, soylular ve köleler, porselen bebekler olarak alt başlıklar altında incelenmiştir. Bununla birlikte porselenin mimari, resim gibi diğer sanat dalları ile kurduğu ilişki örnekler aracılığıyla ortaya konmuştur.Son olarak, araştırılan konular arasından tütsü kapları seçilerek, hazır porselen nesneler üzerine rezinat lüsteri ile uygulama yapılmıştır. Hazır nesneler arasında mırra fincanı, reçellik, yumurta altlığı olarak kullanılabilen mini formlara yer verilmiştir. Bu nesnelerin seçilmesinin sebebi Osmanlı döneminde de var olan, hazır nesnelerin buhurdan olarak kullanılmasıdır. Yapılan örneklerde doğu ve batı kültürünün köprü oluşturması amaçlandığı için, ağır süslemelerden kaçınılmıştır ve sadeliğe yer verilmiştir. Uygulamalarda farklı gruplara yer verilmiştir. Çin sanatından ve fırça darbelerinden etkilenilmiştir ve bu doğrultuda seriler oluşturulmuştur. Bazılarında doğunun egzotik havasını yansıtan doğa temalı hazır dekaller uygulanmıştır.Anahtar Sözcükler: porselen, kültür, doğu, batı, tütsülük, lüster

In addition to its whiteness, showiness, light transmission, porcelain is a prestigious cultural object that enables people to communicate, affects societies from east to west and is influenced by societies' life styles. During the research, literature-search was made, English, German, Italian, Czech sources were used.In this thesis, it is investigated that the porcelain has socio-economic, socio-political, socio-cultural dimensions. Firstly, starting from the splendor of porcelain, it is emphasized, porcelain has a meaning beyond its splendor. Under the socio-economic dimension, it is mentioned porcelain plays an important role in marriage, dowry, wedding culture. It influenced collectors significantly, created a culture. Porcelain rooms are among the best examples of this. Porcelain is used as exchange object, money, gambling chips, because of its' economic value.Secondly, porcelain has a socio-political dimension. Porcelain was used as a diplomatic gifts, propaganda object. Porcelain is associated with the power of government.Thirdly, porcelain has a socio-cultural dimension, it is used as an object of faith. Under the object of faith; figurines, altar pots, incense burners, pipes, tea and healing pots were classified. The category of porcelain figurines depicting social life were examined under the titles of theater, dance, music culture, daily life, nobles and slaves, porcelain dolls. Porcelain were defined in architecture and painting. Finally, incense burners were selected for application. Ready-made objects, sugar-bowls, eggcups, coffee-cups, bowls, were used, applied resin lustre on them. The reason for the selection of these objects was the use of ready-made porcelain, as incense burners that existed in the Ottoman period. Since the eastern and western cultures were intended to form bridges, viscous ornaments were avoided. Chinese art, brush strokes has influenced, series was created accordingly. In some of them, the decals, which reflect the exotic atmosphere of the east, have been applied. Key words: porcelain, culture, east, west, incense burner, lustre