Kültürel senkretizm bağlamında çalgılar:`Çağlama` örnek olayı

Abstract

Bu yüksek lisans tezinde 'kültürel senkretizm' kavramı merkeze alınarak, çalgılarda bu kavramın günümüzdeki yansımaları ve senkretik/melez bir çalgı olan 'çağlama' hakkında gerçekleştirilen araştırmanın sonuçları sunulmaktadır. Çalışmada alan araştırma yöntem ve teknikleri, etnografik betimleme ve alana ilişkin temel kaynakların incelenmesi yapılarak; tez konusunun odağını oluşturan çağlama çalgısının yapımcıları, icracıları ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, günümüzde bu türden çalgıların icra edildiği ortamlardan elde edilen kayıtlar üzerinde gözlemler yapılıp çalgılardaki bu değişimin nedenleri sistematik olarak değerlendirilerek, sonuçlar ortaya konulmuştur.Küreselleşmenin etkisiyle kültürel unsurlar günümüzde yerel ve/veya küyerel bir nitelikte görünürlük kazanmış olup bu süreçte kültürel üretimlerin senkretik bir yapı ve tanımlamayla öne çıktığı görülmektedir. Dilimizde 'bağdaştırmacılık' olarak da ifade edilen 'senkretizm' kavramı, eklektisizm, melezleşme sözcükleriyle de müzikoloji ve diğer sosyal bilimler alanlarında kullanıma girmiştir. Senkretik unsurların müzik özelinde görünürlük kazandığı başlıca uygulamalardan biri ise farklı kültürlerin araçları olan çalgıların tek bir çalgı özelinde bir araya getirilmesidir. Bu uygulamaların sonucunda ortaya çıkmış senkretik çalgılardan birisi de bu çalışmanın odağında yer alan ve gitar ile bağlamanın birleştirilmesi düşüncesi sonucunda ortaya çıkmış olan 'çağlama'dır. Çağlama gerek yapısal özellikleri bakımından gerekse icrası bakımından geleneksel ile modern arasında bir köprü durumundadır.Bu araştırmada senkretik/melez çalgıların yapımcıları olarak tespit edilen kişilerin aynı zamanda icracı kimlikleriyle de öne çıktığı görülmüştür. Bu yapımcı/icracıların senkretik çalgılar konusunda; tınısal olanaklar, farklı müzik pratiklerinin bağdaştırılması, senkretik çalgılarının kullanımındaki pratik yararlar, farklı müzik kültürlerinin harmanlanması, izler/dinler kitlenin melez müzik türlerinde buluşturulması gibi parametreleri öne çıkardıkları görülmüştür. Ayrıca, yerel ve küresel müzik türlerinin sentezi, yeni tını arayışları, yeni müzisyen stratejileri ve kastlarının belirginleşmesi, ulusal ve/veya uluslararası alanda yeni müzik tarzlarının ortaya konulması yoluyla günümüzde kültürel ve müziksel pratiklerin de melezleşme sürecine devam ettiği konusu bu araştırmanın önemli bulguları arasındadır. Çağımızın teknolojik olanakları sayesinde yerel unsurlardan küresel bağlamlara giden yolda 'çağlama' adlı senkretik çalgının kullanıma girmesi uluslararası müzik etkinliklerine bir katkı olarak görülmektedir.

In this master thesis, the concept of cultural syncretism is centered and the current reflections of this concept in the instruments and the results of the research on 'The Çağlama' which is a syncretic instrument are presented. In the study, field research methods and techniques, ethnographic description and basic resources related to the field are examined; the interviews were conducted with the producers, performers of the instrument, which is the focus of the thesis. In addition, observations have been made on the records obtained from the environments where such instruments are performed today and the reasons for this change in the instruments have been systematically evaluated and the results have been put forward.Under the influence of globalization, cultural elements have gained a local and/or empirical visibility and it is seen that cultural productions come to the fore with a syncretic structure and definition. The concept of syncretism, which is also referred to as 'reconciliation in our language, has been used in the fields of ecology, hybridization, musicology and other social sciences. One of the main applications in which syncretic elements gain visibility in music is the bringing together of instruments from different cultures into a single instrument. One of the syncretic instruments that have emerged as a result of these practices is 'The Çağlama' which is the focus of this study and which has emerged as a result of the idea of combining the guitar and the bağlama. The Çağlama is a bridge between traditional and modern in terms of its structural features and performance.In this study, it has been seen that individuals identified as producers of syncretic instruments also stand out with their performer identities. These producers/performers in syncretic instruments; It is seen that they emphasize the parameters such as sound possibilities, harmonization of different music practices, practical benefits in the use of syncretic instruments, blending of different music cultures, bringing together the track mass in syncretic music genres. In addition, the synthesis of local and global music genres, the search for new timbre, the new musician strategies and caste clarification, national and/or international arena through the introduction of new musical styles, cultural and musical practices continue to hybridize are among the important findings of this research. Thanks to the technological possibilities of our age, the introduction of syncretic instrument called The Çağlama, on the road from local elements to global contexts, is seen as a contribution to international music events.