Küreselde yerel tahayyül: Küyerelleşme bağlamında perdesiz gitar

Abstract

Bu çalışma, kültürel dönüşüm örneği olarak nitelendirilen perdesiz gitarın küyerelleşme bağlamında analizine odaklanır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde küyerelleşme olgusu temel kavramlar ve teorik yaklaşımlar açısından değerlendirilmiştir. İkinci bölüm perdesiz gitarın tarihsel gelişimi, farklı örnekleri ve küresel ölçekte kullanım alanları üzerine kurulmuştur. Üçüncü bölümde yerel müzisyenler ve çalgı yapımcılarının küresel kültüre özgü gelişmelere uyum sağlama girişimleri ve kendilerini küresel alanda nasıl tahayyül ettikleri 'kültürel aracılık' kavramı ve küyerelleşme yaklaşımları çerçevesinde ele alınmıştır. Çalışma, müzisyenler ve çalgı yapımcılarıyla yapılan kişisel görüşmelere ek olarak konserler, workshoplar ve çalgı yapım atölyelerindeki gözlemlerden elde edilen veriler ışığında kuramsal irdelemeye tabi tutulmuştur.Müzik kültürleriyle ilişkili olarak çalgılar, kültürün uğradığı değişimler ve teknolojik gelişmelerin etkisiyle sürekli bir değişim halindedir. Gitar, standartlaştırılmış form yapısına 19. yüzyılda ulaşmış ancak makamsal özellikler bakımından Türk müziğine uyarlanma süreci müzisyen Erkan Oğur'un 1976 yılında geliştirdiği 'perdesiz gitar' icrasıyla yön bulmuştur. Bu incelemede küresel kültüre ait olduğu düşünülen bir çalgı olarak 'gitar'ın yerel müzik pratikleri içerisinde nasıl eklemlendiği, icra üslubu ve tınısal özelliklerinin ne şekilde dönüşüme uğradığı ve müzisyenlerle çalgı yapımcılarının perdesiz gitar üzerine yaklaşımları incelenerek küresel alanda yerel kültürel formların dönüşüm süreçleri analiz edilmiştir.

This study focuses on the analysis of the fretless guitar, which is considered as an example of cultural transformation, in the context of glocalization. The study consists of three parts. In the first part, the phenomenon of glocalization is evaluated in terms of basic concepts and theoretical approaches. The second part dwells on the historical development, distinct examples and uses of the fretless guitar on a global scale. The third part examines the initiatives of local musicians and luthiers to adapt to the changes in the global culture and how they imagine themselves in the global sphere in the framework of the concept of 'cultural mediation' and the approaches of glocalization. In the study, the data obtained through the interviews with the musicians and luthiers as well as the observations at concerts, workshops and the workshops of luthiers are analyzed in a theoretical frame. Musical instruments in musical cultures continuously change under the impact of cultural changes and technological developments. Although the guitar reached its standardized form in the 19th Century, the adaptation process of the guitar to Turkish music in terms of modality was shaped by the performance of the 'fretless guitar' developed by the musician Erkan Oğur in 1976. In this study the transformation processes of local cultural forms in the global sphere are analysed through the examination of the integration of the guitar, which is considered a musical instrument belonging to the global culture, into the local music practices, the transformation of its performance style and timbral qualities and the approaches of musicians and luthiers towards the fretless guitar.