Algı fenomenolojisi bağlamında haptik sanat nesnesi

Abstract

Dokunma eyleminin varlığı sorgulanmaksızın, algıda dokunsal unsurların bilgi üretimine dâhil olduğu bir algı türü olarak haptik algı terimi, dokunsal ve görsel algıya eşit bir mesafede konumlanmaktadır. Haptik kavramı ile sanat nesnesinin bir arada ele alınabilirliğini malzeme algısı ve dokunsal algı/deneyim odağında fenomenolojik bir yaklaşım ile araştırma fikri, bu çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Araştırma ve çalışmanın motivasyonu, dokunma duyusuna fenomenoloji ve moleküler biyofizik odaklı bir yaklaşım ile `haptik` teriminin çerçevesinin yeniden tanımlanması ile sanat nesnesi üzerine yeni bir okuma, eleştiri, yorumlama, deneyimleme yöntemini geliştireceğinin ve bu yaklaşımın sanat teorisi ve felsefesi bağlamında potansiyel barındırdığının düşünülmesidir. Bu bağlamda Merleau-Ponty'nin algı fenomenolojisi temelinden çıkışla sanat eserleriyle kurulan ilişki, etkileşim ve ilişkisellik üzerinden şekillenen bir sanat eseri eleştirisi/incelemesi yaklaşımının imkânını sorgulamak bu çalışmanın hedefi olarak belirlenmiştir. Göz hegemonyasının bir eleştirisi olarak anti-oküler yaklaşımın altında, duyulararası işbirliği ve eşitliği zemininde, görme ve dokunmanın birbirine içkin olarak ele alınması ve bu yaklaşımın literatür için henüz yeni sayılabilecek bir terim olan `haptik` çerçevesinde geliştirilmesinin 20. yüzyıla değin göz hegemonyasının neden olduğu boşluğu doldurması amaçlanmıştır.Sanat felsefesi çerçevesinde bir estetik teorisi geliştirmek amacıyla tanımlanan haptik sanat nesnesi eleştirisi ile farklı dönemlerden sanat eserleri ele alınmıştır. Bu bağlamda Jan van Eyck'in `Arnolfini'nin Portresi` ve Hans Holbein'in `Elçiler` tablosu, Edith Clifford Williams'ın `Marius de Zayas'ta Dokunma için Alçı`, Meret Oppenheim'ın `Kürk Kaplı Çay Fincanı` ve Louise Bourgeois'nın `Çift` serisi haptik eleştiri perspektifinden yola çıkılarak ayrıntılı bir şekilde çözümlenmiştir. Çağdaş sanat ortamında haptik stratejiler etkin bir rol oynamaktadır. Plastik sanatlar, sinema, yeni medya ve interaktif sanat, endüstriyel tasarım, robotik ve artırılmış gerçeklik bu konuda geniş bir olanaklar ve olgular yelpazesi sunmaktadır.

Without questioning the existence of the tactile action, the haptic perception term as a type of perception in which tactile elements are included in information production, is located at an equal distance from tactile and visual perception. The idea of researching the coexistence of the concept of haptics and the art object with a phenomenological approach in the focus of material perception and tactile perception/experience forms the basis of this study.The motivation of this research and study includes phenomenology and Molecular Biophysics-oriented approach on the sense of touch, with the framework of a redefinition of the term haptic of the art object would improve a new reading, criticism, interpretation, and experimentation, and that hosts potential method in the context of contemporary art theory and philosophy. In this context, the aim of this study was to question the possibility of a critique/review approach of a work of art shaped by the relationship, interaction and relatedness established by Merleau-Ponty with the works of art based on the phenomenology of perception. Under the anti-ocular approach as a critique of as eye hegemony, on the basis of inter-sensory cooperation and equality between vision and touch should be treated as immanent and this approach should be developed within the framework of `haptic`, a new term for the literature. 20th century it was intended to fill the void caused by eye hegemony until the century.In order to develop an aesthetic theory within the framework of the philosophy of art, art works from different periods are discussed with the criticism of haptic art object. In this context, `The Arnolfini Portrait` by Jan van Eyck, `Ambassadors` by Hans Holbein, `Plâtre à Toucher chez Marius de Zayas` by Edith Clifford Williams, `Fur-Lined Teacup` by Meret Oppenheim, and `Couple` series by Louise Bourgeois are analyzed in detail from the perspective of haptic criticism. Haptic strategies play an active role in the contemporary art environment. Plastic arts, cinema, New Media and interactive art, industrial design, robotics and augmented reality offer a wide range of possibilities and phenomena in this regard.