Seyyid Battal Gazi Külliyesi

Abstract

ÖZET Seyyid Battal Gazi Küliyesi Eskişehir ili'nin Seyitgazi llçesi'nde, şehir merkezinin güney-batısındaki Üçler Tepesi denilen alanda kurulmuştur. 1208 yılında I. Gıyasettin Keyhüsrev döneminde, sultanın hanımı Ümmühan Hatun tarafından yaptırılan iki türbe, bir medrese, bir cami külliyenin ilk yapılarıdır. Ümmühan Hatun'nun kendi adına yaptırdığı türbe ile medrese günümüze ulaşabilmiştir. Diğer iki yapıdan Seyyid Battal Gazi Türbesi ve cami ise, Osmanlı döneminde yenilenmiştir. Bu yapılar dışında iki çilehane ile Kesikbaşlar Türbesi Selçuklu döneminde yapılan yapılarıdır. 1464 yılında yenilen Seyyid Battal Gazi Türbesi ve 1511 yılında yenilenen cami ile birlikte, külliye içinde Osmanlı Dönemi'nde aşhane, fırın, Kırklar Odası, Halife Meydanı, Mihaloğulları Türbesi, Kadıncık Türbesi, önü Hayati ı Odalar (Bektaşi Dergahı), Müderris Odası, Zikirhane, Semahane ve depo yapıları yapılmıştır. Külliye Selçuklu dönemindeki ilk yapı etkinliklerine, Osmanlı Döneminde eklenen yapılarla giderek büyümüş bir yapı topluluğudur. Günümüze orjinal halleri bozulmadan gelmiş Selçuklu Dönemi yapıları, kendi yapı türlerine göre plan akımından grublanabilmektedir. Türbeler eyvan tipi türbeler içinde yer alırlar. Medrese ise, açık avlulu, çift yönden revaklı, tek katlı, iki eyvanlıdır. Osmanlı dönemi yapıları, semahane, Müderris Odası ve Bektaşi Odaları dışında tek mekanlı yapılardır. Semahane, Müderris Odası ve Bektaşi Odaları ise tek mekanlı birimlerin oluşturdukları yapılardır. Seyitgazi yerleşmesinin, Osmanlı dönemi önemli ticaret ve haç yolu üzerindedir. Külliyeye eklenen yapılar ile bu özellik arasında bağantı vardır. Osmanlı dönemi eklemeleri yapı topluluğunu bir menzil külliyesinedönüştürmüştür. 1534 yılında Kanuni Sultan Süleyman'ın Irak Seferi sırasında Osmanlı Ordusu'nun burada konaklamış ve Matrakçı Nasuh'un külliyenin bir minyatür resmini yapmıştır. Menzil küliyesi olma özelliği merkezi yönetimle bağlantılı bir durum olmasına karşın, külliyede her dönem heterodoks Islami gruplar etkin olmuştur. Günümüzde Hacı Bektaş Külliyesi'nden en büyük ikinci Alevi merkezi olan külliye, yapıları ile sağlam ve bakımlıdır.

ABSTRACT The Kulliya of Seyit Battal Gazi has been established in the Üçler Tepesi which is at the south-east of the city center in Seyitgazi in Eskişehir. The primary buildings of the Külliye are composed of a mosque, a medresse and two tombs which have been constructed during the period of Giyasaeddin Keyhusrev the first in 1208, by the Ümmühan Hatun who is the wife of the Sultan. Only a tomb which has been constructed by Ümmühan Hatun for herself and the medresse exist today. The other two buldings, the tomb of Seyit battal Gazi and the mosque have been renovated during the Otttoman Period. In addition to these buildings, there are two `Çilehane` ( a place of suffering) and the Tomb of Kesikbaşlar have been constructed during the Seljuks Period. During the Ottoman Period, the Tomb of Seyit Battal Gazi has been renovated in 1464 and the mosque has been renovated in 1511. Again the buildings of the Külliye are the `Aşhane` (kitchen), the Bakery, the Room of the Kırklar, the Square of the Caliph, the Tomb of theMihalogullan, the Tomb of the Kadıncık, the rooms which have courtyard infront of them ( Dervish Convent), the Room of the Müderris, the Zikirhane, (litanies), the Semahane and the store buildings have been constructed during the Ottoman Period. Külliye is the compactness of buildings consists of primary buldings that have been constructed during the Seljuks Period and the other buildings which have been added during the Ottoman Period. The buildings which have been constructed during the Seljuks Period exists in their original forms today and they have been classifed according to their architectural plans and their building characteristics. Tombs are characterised as Eyvan type. The medresse is a one floor building that has an open courtyard, two Eyvans and owns Revak in double direction.All of the buildings of the Ottoman Period have been constructed as one site buildings except the Semahane, the Room of Müderris and the Dervish Convents. The Semahane, the Room of Müderris and the Dervish Convents have been formed as the units that have one site. The Seyitgazi settlement had been on the way of pilgrimage and important commercial ways. There is an important relation between this characteristic of Külliye and the buildings which have been added to it. The additional buildings that have been constructed during the Ottoman Period transformed the collection of buildings to a Menzil Kuliiya ( a place of destination). During the Iraq Safer of Süleyman the Magnificant, the army of Ottoman Empire stayed in this Kuliiya and the miniature of Kuliiya was illustrated by Matrakçı Nasuh. Although, it had always have been relations to the center of the government, heterodox islamic goups were being active in the Kuliiya. Today, it is the second center of Alawi sect after the Kuliiya of Hacı Bektaş. The buildings of Kuliiya are safe and well-kept.