Ege bölgesinde yetişen bazı Thymus L. türleri üzerinde araştırmalar

Abstract

ÖZET Bu çalışmada Batı Anadolu'da yayılış gösteren Thymus longicaulis C. Presi, sub. chaubardii ( Boiss and Heldr. ex Reichb.fil. ) jalas var. chaubardii, Thymus longicaulis C. Presi sub. chaubardii ( Boiss and Heldr. ex Reichb.fil.) Jalas var. alternate, Thymus sipyleus Boiss sub. sipyleus var. sipyleus taksonları anatomik, morfolojik, sitotaksonomik olarak, Kazdağlan için endemik T.bommuelleri Velen. ise sitotaksonomik olarak incelenmiştir. İncelenen örneklerin anatomik özellikleri incelendiğinde, kök anatomilerinde tüm örneklerde dışta epidermis, bunun altında periderm yer alıdığı görülmektedir. Thymus sipyleus Boiss' de peridermden sonra diğer taksonlarda görülmeyen kortex kollenkiması ve kortex parankiması bulunur. Perisikl, Thymus sipyleus Boiss' de ince bir tabakayken, diğerlerinde oldukça geniş bir kuşak halindedir. Periksl tabakasının altında floem ve endodermis iç içe yer alır. Kambiyum üç türde ince bir tabaka şeklindedir. Ksilem tümünde geniş bir yer kaplamaktadır. Gövde enine kesitlerde; anatomik yapı genel hatlarıyla Metcalfe & Chalk ( 1957 )' da ve Tavukçuoğlu, Kaynak, Tuyji ( 1996 )' da belirtilen yapıya uygunluk göstermektedir. Gövde anatomik yapıda dışta tek sıralı epidermisin yanısıra ince kıvrımlı bir kutikula ile örtülüdür. Epidermisin altında Thymus sipyleus Boiss' de periderm tabakası bulunur. 2 kortex parankiması arasında plak kollenkiması sadece yine Thymus sipyleus Boiss' de yer alır. Thymus longicaulis C. Presi.' de epidermisten sonra kollenkima ve kortex parankiması gelir. Floem tümünde fazla gelişmemiş ve genellikle ezilmiş bir halka halindedir. Kambiyum üç taksonda da ince bir tabakadır. Ksilem hepsinde de geniş yer tutar. Yapraklar, kutikula, üst epidermis, genellikle tek sıralı ince uzun silindirik hücrelerden meydana gelen palizat parankiması 3-4 sıralı genel olarak oval, yuvarlak hücrelerden oluşan ve hücreler arası boşlukları fazla olan sünger parankiması ve alt epidermisten meydana gelmiştir.Yapılan incelemelerde morfolojik özelliklerin Davis ( 1982 ) verilerine benzerlik gösterdiği tespit edilmiştir. Bu çalışmada ele alınan 4 Thymus L. taksonu sitotaksonomik yönden ilk kez incelenmiş ve kromozom sayılan tespit edilmiştir. Thymus longicaulis C. Presi. sub. chaubardii var. chaubardii, Thymus longicaulis C. Presi. sub. chaubardii var. alteraatus taksonlannda kromozom sayısı 2n=28, endemik olan iki taksondan Thymus bornmuelleri Velen. kromozom sayısı 2n=32 ve Thymus sipyleus Boiss sub. sipyleus var. sipyles yaklaşık olarak 2n=50~52 olarak saptanmıştır. Bu araştırmada incelenen örnekler yanlızca Thymus sipyleus Boiss' de bir çift satellitli kromozom olduğu görülmüştür. Elde edilen bulgular orjinal şekil ve verilerle desteklenmiştir. TC DQKUMANXASYOK MEBWa

ABSTRACT In this study, the anatomical, morphological, and cytotaxonomical features of Thymus longicaulis C. Presl. sub. chaubardii Jalas var. chaubardii, Thymus longicaulis C. Presl. sub. chaubardii Jalas var. alternatus, Tyhmus sipyleus Boiss. sub. sipyleus var. sipyleus taxons which show spreading in area of western Anatolia were examined. Also, the ones belonging to Kazdağı examined in endemic and Thymus bornmuelleri Velen. in the cytotaxonimical way. When we look at the anotomic features of models being inspected, epidermis at the surface and periderm under the dermis cover a great place in root anatomies of all models. In Thymus sipyleus Boiss. there're cortex collenchyma and cortex paranchyma which are not seen in other taxons after the periderm. Perisikl is thin layer in Thymus sipyleus Boiss. but wide band in others. Beneath the perisikl layer, floem and endodermis is within the other. Combiums in 3 species are in thin layer form. Xylem occupies a wide place in all species. At the sten cross-section, the anatomical structure generally comply with the structure marked in Metcalfe & Chalk (1950) and Tavukçuoğlu, Source, Tuyji (1996). At the stem anatomical structure at the surface is covered with one line epidermis together with thin cutickle wrinkle. Beneath the epidermis at the Thymus sipyleus Boiss. is periderm layer. Between 2 cortex paranchymas only in Thymus sipyleus Boiss. there's plac collenchyma. At Thymus longicaulis C. Presl there are collenchyma and cortex parenchyma after epidermis. In all species floem is not much grown and generally in crushed ring form. Combium at all 3 taxons is thin layer. Xylem occupies great places in all species. Leaves, cuticle, upper epidermis, pallisade layer that is generally made from one line, thin, long cylindirical cells and spongy layer and lower epidermis generally oval and is made from round cells with much vascular piths. At the examination it was determined that the morphological features show similarities with Davis (1982) data.4 Thymus L. Taxon handled in this study, were examined first time in respect of cytotaxonomical aspect and their number of chromosome were determined. The chromosome numbers of Thymus logicaulis C. Presl. sub. chaubardii var. alternates taxons are 2n=28. But the one of the endemic taxons, Thymus bornmuelleri Velen's chromosome number is 2n=32. The other, Thymus sipyleus Boiss.. sub. sipyleus var. sipyleus is 2n=50~52 (approxiamately). It's also determined that, of samples examined in this research only. Thymus sipyleus Boiss.. has a double satellite chromosome The findings are supported with original shape and data.