İzmir`de ilköğretim okullarının ve yöneticilerinin özellikleri ile örgütsel çatışma düzeyleri

Abstract

ÖZET Bu araştırmada, ilköğretim okullarında algılanan örgütsel çatışmaların düzeyleri ve bu düzeylerin ilköğretim okullarının özelliklerine ve yöneticilerin ile öğretmenlerin bireysel ve mesleki özelliklerine göre değişip değişmediği belirlenmeye çalışılmaktadır. Bir başka deyişle, zorunlu eğitimin sekiz yıla çıkarılmasına ilişkin olarak 16.08.1997 tarihinde kabul edilen 4306 sayılı Kanun ile eğitim sistemimizde meydana gelen değişmenin, ilköğretim okullarında yönetici ve öğretmenler arasında ne düzeylerde örgütsel çatışma yarattığının da saptanması amaçlanmaktadır. Araştırma, 1998-1999 öğretim yılında İzmir ili ölçeğinde gerçekleştirilmiştir, örnekleme 20'si merkez ve 36'sı diğer ilçelerde olmak üzere 56 ilköğretim okulu alınmıştır, örneklem seçiminde merkez okullarının yanı sıra, köy okullarının da seçimine özen gösterilmiştir. Aynı şekilde örneklemde merkezde bulunan okullarının oranında özel okulların da yer almasına dikkat edilmiştir. Araştırmada, öğretmenlere yönelik `Örgütsel Çatışma Düzeyleri Envanteri` uygulanmış ve okul müdürlerinden de hem ilköğretim okulunun özelliklerini ve hem de kendi bireysel ve mesleki özelliklerini belirlemeye yönelik `İlköğretim Okullarının özellikleri ile Yöneticilerin Bireysel ve Mesleki özellikleri Anketi`ni doldurmaları istenmiştir. Yapılan uygulamalar sonucunda geçerli, 688 öğretmen ve 56 yönetici anketi geri dönmüşün Araştırmada, 24 alt problem yanıtlanmaya çalışılmış ve verilerin analizinde aritmetik ortalama, `t` testi, `F` testi ve `Tukey Anlamlılık` testi uygulanmıştır. Araştırmanın bulguları aşağıdaki gibi özetlenebilir: V1. İlköğretim okullarında algılanan örgütsel çatışma düzeyleri; okulların türüne (resmi ya da özel), bulunduğu yere, hizmet yılına, sekiz yılık zorunlu eğitimin kabul edildiği tarih olan 16.08.1997 tarihinden önce ya da sonra ilköğretim okulu olmasına, bu okullarda her iki kademenin birlikte bulunup bulunmamasına, yapılan eğitim-öğretim şekline, görev yapan müdür yardımcısı ve öğretmen sayısına ve her iki kademenin aynı öğretmenler odasını kullanıp kullanmamasına göre 0.05 düzeyinde önemli farklılık göstermektedir. 2. İlköğretim okullarında algılanan örgütsel çatışma düzeyleri; yöneticilerin cinsiyetine, yaşma, kıdemine ve onların okul yöneticiliği konusunda eğitim alıp almamasına göre 0.05 düzeyinde önemli farklılık göstermektedir. 3. İlköğretim okullarında algılanan örgütsel çatışma düzeyleri; öğretmenlerin yaşma ve hizmet süresine göre 0.05 düzeyinde önemli farklılık göstermektedir. VI t£ VÛKSEKÖĞRCTİM KÜRCTLO DOKÜMANTASYON MERKEZİ

ABSTRACT In this research, the levels of perceived organizational conflicts at primary schools and the matter of whether they show differences according to the features of the primary school or individual and professional qualifications of the administrators and teachers, are tried to be determined. In other words, what kind of organizational conflicts have been caused, among the administrators and teachers by the great change in our primary education system which is a result of the Law, accepted on 16th August in 1997 and numbered as 4306 are tried to be determined. The research was made in İzmir in 1998-1999 educational year. 56 primary schools 20 of which are in city center and 36 of which are in other counties have been taken as samples. When choosing samples village schools have been given importance as well as the schools which are in city center. Besides, private schools have been used as examples among the schools which have been used in the study as samples from the city center. In the research, an inventory, called as `Organizational Conflict Levels Inventory` was given to the teachers and principals of the schools were wanted to fill an another inventory called as `The features of the primary schools and professional and individual qualifications of administators` which is used in order to determine the features of the primary schools' and the administrators' both professional and individual qualifications. After the implementations, 688 valid inventory those of teachers and 56 valid inventory those of principals returned back. In the research 24 sub-problems were tried to be solved and in the analysis of data; arithmetic avarage, `t` test, `F` test and `Tukey` Significance Test were implemented. vnFinding derived from analysis of the data are summarized below: 1. The levels of the organizational conflict perceived at primary schools shows at 0.05 level significant difference according to; the type (official or private) of the schools, the place of the schools, the serving year of the schools, their situation the that they became a primary school before or after 16th of August 1997 which is the date of the acceptance of eight years compulsory educations, situation that whether two grade are together or not, the type of education and teaching implement in these schools, number of assistant principals and teachers who are employed in that school and the situation that whether two grade are using the same staff room or not 2. The levels of the organizational conflict perceived at primary schools shows at 0.05 level significant difference according to; sex, age and rank of the administrators employed in these schools and the situation that whether theirs have been educated on the subject of school management or not. 3. The levels of the organizational conflict perceived at primary schools shows at 0.05 level significant difference according to;ages and serving periods of teachers employed in these schools. VIII