Abbasi halifesi Muktedir Dönemi ve Türkler (907-932)

Abstract

150 ÖZET Halife Muktedir Dönemi Abbasî Devletinin Tarihinde Önemli bir dönemdir. Halife Muktefi ölümünden önce, Kendisinden sonra küçük yaştaki kardeşi Muktedirin hilafet makamına geçmesini vasiyet etmiştir. Muktedir halife öldükten sonra yaşının küçüklüğü ve tecrübesizliği nedeni vezirler, komutanlar ve kadınların etkisi altında kalmıştır. Devletin idaresi bu kişilerin eline geçmiştir. Halife Muktedir döneminde bir çok siyasi ve askeri olay ortaya çıkmıştır. Hilafet merkezinden uzakta olan vilayetlerde isyanlar çıkmış ve bu isyanlar Abbasî Devletini parçalanmaya karşı karşıya bırakılmıştır. Bu olayların önemli sebebi devletin otoritesinin zayıflığıdır. Halife Muktedir döneminde Abbasî Devletinin ezeli düşmanı Bizans İmparatorluğu ile askeri çatışmaları devam etti. Zaman zaman duraksamış ve iki taraf arasında ateş kes anlaşmaları imzalanmıştır. Mağrib'te kurulan Fatımî Devleti sınırlarını genişletmek için Abbasî Devleti ile askeri çatışmalara girmiştir. Halife Muktedir döneminde devletin idaresi zayıflamış, bunun sebebi İdari müessesenin başında, devletin işlerinde tecrübesi olmayan ve menfaatperest kişilerin getirilmesidir. Devletin gelirleri ile giderleri arasında denge bozulurken devletin hazinesi iflas noktasına gelmiştir. Halîfe Muktedir döneminde devlette Türkler görev almışlardır. Halife Mu'tasım döneminden itibaren Türkler Abbasî Devletinin hizmetine girmiştir. Bu durum Halife Muktedir devrinde ve daha sonra gelen halifelerin dönemlerinde de büyük bir gelişme ile devam etmiştir. Türklerin devletteki ağırlıklarını özellikle askeri alanda görüyoruz.151 Halife Muktedir döneminde Abbasî ordusunda hizmet eden Türkler gün geçtikçe yüksek makamlara ulaşmışlar ve orduyu kontrolleri altına almışlardır. Abbasî ordusundaki askeri birliklerin büyük bir kısmı Türklerden oluşmaktaydı. Orduda bir çok komutan Türklerden idi. Halife Muktedir döneminde Türklerin varlığı yalnız askeri ve idari alana mahsus kalmamış, ilim ve kültür alanında birçok Türk asıllı alim ortaya çıkmış ve bunların ilim kültür alanında büyük hizmetleri olmuştur.

152 Summary During the Abbasi era, Khalifa Muktedire period was an important period. Before Khalife Muktefi dies, he left a will appointing his younger brother Muktedir as the khalife who comes after him. After Muktedir's becoming a khalife, he remained under the affect of the ministers, leaders and women because of his young age and lock of experience. The ruling of the estate was controlled by those people. During his period there happened many political and military incidents. There happened many uprising in the states away from hilafet center and left the Abbasi estate face to face with division, and the reason for these incidents was the weakness estate'a autority. During Muktedire period the greatest enemy of the estate was Byzantine empire. There were military clashes between the two and from time to time there have been cease-fire, in order to increase the boundaries of the founded. Fatime estate in Morrocco, the Abbasi estate had gone through many Military clashes, in Khalife Muktadirs period the administration of the estate was very weak because of the staffs being inexperienced and seeking for personal interests. After the balance between the income and expenses of the estate ruined, the estate was nearly brought to bankruptcy-in this period Turks had been assigned for work. Since Khalife Mutasam's period, the Turks had startedserving the Abbasi estate. This situation had continued throughout the periods of Khalife Muktadir and the other khalifes who had followed, especially in military fields. They had an eminent role in the army. A big part of the army units were made up by Turks, and had many leaders. The role of the Turks was not just limited to military and administrative duties, but also in the fields of culture and science. They had a good role in these fields too. vl!A^*ü£ «£#&**