Gömeç Ovası`nda bugünkü arazi kullanımı ile arazi sınıflandırılması arasındaki ilişkiler

Abstract

ÖZET Araştırma alanı, Edremit Körfezi güneyinde, Kazdağı ile Madra Dağlan arasında uzanan Gömeç Ovası ve yakın çevresidir (Kuzeybatı Türkiye). İnceleme alanında Permiyen kireçtaşlarına Karaağaç Beldesi'nin kuzeydoğusunda rastlanmakta, metakumtaşlan ise belirtilen beldenin güneyinde uzanmaktadır. Sahamızda Üst Miyosen'e ait andezit, dasit, tüf ve bazaltlardan oluşan volkanik seri, ova çevresinde yüksek alanlarda yer almaktadır. Alt Pliyosen'e art tortul kökenli örtü formasyonları Gömeç Ovası'nın çevresinde geniş yer tutmaktadır. Gömeç Ovası ve yakın çevresi jeomorfolojik özellikler itibariyle üç ana morfolojik birime ayrılabilir: yüksek, alçak alanlar ve kryı şeridi. Bu birimler içerisinde dağlık alanlarda eğimin % 10 ve üzerinde olduğu sahalar tarımsal faaliyetler açısından uygun değildir. Çalışma alanında Akdeniz iklim şartlan hüküm sürmektedir. Yıllık ortalama sıcaklık 16.5 °C, yıllık ortalama yağış miktan 630 mm civarındadır. Sahamızda yaz döneminde atmosfer aktivitesi azaldığı için belirgin bir kuraklık yaşanmaktadır Öte yandan kıyı kesimi turistik tesislerle işgal edilmiş durumdadır. Sahamızda kırmızı renkli Akdeniz topraklan kristalize kireçtaşlannın çatlak ve tabaka yüzeylerinde gelişmiştir. Sahamızdaki topraklar henüz olgun toprak profiline ulaşamadığı için toprak erozyonu gerçekleşmektedir. İnceleme alanının klimaks vejetasyonu kızılcam (Pinus brutia)âat. Ancak tahribat nedeniyle kızılcam ormanlan önemli ölçüde ortamdan kaldırılmış yerine maki türleri, onların tahrip edilmesi ile de garig/frigana formasyonlan regresif süksesyon olarak sahaya yerleşmiştir. Tarımsal açıdan önemli olan I. ve II. sınıf araziler Gömeç Ovası'nda bulunmaktadır. Ovayı kuşatan alçak tepelik alanlar üzerinde tarım yapılan III. ve IV. sınıf araziler yer almaktadır. V. sınıf araziler genellikle neojen tortul formasyonlarından oluşmakta ve üzerinde yoğun olarak zeytin-kuru tarım fâaliyetleri yürütülmektedir. VI. sınıf araziler ise genellikle degrade arazilerden oluşmaktadır. Taşlık ve kayalık alanlar VIII. sınıfa dahil edilmiştir.VI Bugün bazı tarım alanları turistik tesislerle işgal edilmiş durumdadır (II, V, VI. sınıf araziler). Sahamızda genellikle arazi kabiliyet sınıflarına uygun olmayan arazi kullanım şekilleri söz konusudur. Örneğin eğimli ve yüksek alanlarda (V., VI. ve VII. sınıf araziler) tarım yapılmaktadır. Bu faaliyetler (Özellikle kuru tarım) erozyon, taşkın ve sedimantasyon olaylarına neden olmaktadır. İnceleme alanında sürdürülebilir kalkınma açısından toprakların arazi yetenek sınıflarına göre kullanılması gerekmektedir. Örneğin konglomera, neojen gölsel tortul ve kolüviyal depoların zeytinlik olarak kullanılması gerekmektedir. Öte yandan eğimli ve yüksek alanlar orman alam olarak kullanılmalıdır.

VII THE RELATIONSHIPS BETWEEN LAND-USE and LAND CAPABILITY CLASSIFICATION IN GÖMEÇ PLAIN, NW TURKEY ABSTRACT Study area covers the plains extending between Madra and Kaz mountains in the southern part of Gulf of Edremit, NW of Turkey. Geologic structure; Permian limestones are outcropped on the NE of Karaağaç town, metamorphic sandstones are found on the Karaağaç of the town. In The upper of the plain andesite, dacite, ruffe and basaltic rocks belonging to upper Miocene appear. The sedimentary formations of lower Pliocene are found in the Gömeç Plain Alluvions occur on the large part of the plain. Geomorphic properties of the Gömeç Plain and its surrounding com be devoted into three main geomorphic units: lowlands, highland and coastal belt. In the mountainous areas are divided to agricultural fields, especially on the slopy parts attaining 10 %. The typic mediterranean climate prevails the study area. The mean annual temperature is about 16.5 °C, the mean yearly precipitation is 630 mm. Irrigation activities are necessary during the summer period due to the aridity. The coastal belt is occupied by the touristic plants. Red mediterranean soils which is the climatic soil type is found on the cristalized limestones and flat surfaces of the other parent material. But must of the soil has been subject to soil erosion for this reazon mature soil profile has not been developed. The climax vegetation composed of Pinus brutia has been destroyed in general. Maquis and gariques vegetation have spread in the places where red pine forests have been cleared. Agricultural fields which are land capability class of I and II are found in the Gömeç plain. The remaining agricultural areas belonging to III. and IV are common on the undulating areas encircling the plain: The V. land capability class extending on theVIII neogene sedimentary terrain is generally devoted for the olive plantation. VI. class land is found on the deteriorated land. Stony and rocky lands are of the VIII. land capability class. Some of the agricultural areas (I. and II. class) are occupied by touristic plants. III. and IV. land capability classes are devoted for olive production. As a general rule, the land use system in the study areas does not used according to land capability classification. For example misuse of land on the slopy and undulating areas for agricultural purpore has led to the soil erosion and land degradation. Namely the land capability classes of V, VI and VII are being for agricultural activities. This situation is the main responsible of the erosion, torrential events and sedimentation. In accordance with the sustainable development lands should be used according to land capability classification. For instance the lands which are composed of sedimentary (conglomerate, neogene marly sediment and coluvial deposits) should be devoted for the olive gardens. The slopy and hilly areas should be planted for the forestry utulizations.