Mal ticareti açısından kuzey-güney ticareti ve Türkiye

Abstract

Kuzey ve Güney ülkeleri arasında yapılan mal ticaretinin, ilksel mallar ve mamul mallar çerçevesinde, bu mal gruplarının kendine özgü üretim ve pazar koşullan gözetilerek ayrı ayrı incelenmesi tez çalışmasının konusunu oluşturmaktadır. Kuzey ve Güney ülkelerinin dünya ticaretinde konumlarını belirleyen özelliklerinin ve Doğu Asya ülkelerinin geçirdiği dönüşümün, Güney ülkelerinin `ekonomik bağımlılık` sorunlarını aşmalarına ışık tutacağı düşünülmektedir. Kuzey ülkeleri, teknolojiyi geliştiren, imalat sanayileri ve mamul mallar ihracatları büyük ölçüde çeşitlenmiş ülkelerdir ve dünya mamul mallar ihracatının büyük bölümünü ellerinde tutmaktadırlar. Ayrıca, dünya ticaretinde, Kuzey ülkelerine ait çokuluslu şirketler önemli roller üstlenmektedir. Güney ülkeleri ise, ilksel mallar ve bazı düşük teknolojili mamul mallar ihraç edebilmektedir. İhracat kompozisyonları, Güney ülkelerinin çoğunda bir ya da iki ilksel maldan oluşmaktadır. Bir kısım Güney ülkeleri tekstil, dokuma, gıda gibi emek-yoğun ve düşük teknolojik içeriğe sahip az sayıda mamul mal ile ihracatlarını biraz çeşitlendirebilmişlerdir. Ancak, teknolojiyi kendileri geliştiremediklerinden, Kuzey'den ithal etmek zorunda kalmaktadırlar. Daha açık deyişle, Kuzey' e karşı önemli bir `teknolojik bağımlılık` içindedirler. Bu tez çalışmasında, Güney içinden bir grup Doğu Asya ülkesinin, `dış ticarette daha açık olunarak daha hızlı büyünebileceği` yönündeki neoklasik savların aksine, devletin aktif şekilde stratejik müdahalelerde bulunmasıyla kalkınabileceğini göstermeleri üzerinde önemle durulmuştur.140 Türkiye bölümünde, ampirik bir çalışma yapılarak, Türkiye'nin ihracat kompozisyonunun başta tekstil, demir-çelik vb. olmak üzere az sayıda düşük teknolojili mamul maldan ve bazı tarım ürünlerinden oluştuğu ortaya konmuştur. Türkiye'nin ihracatının büyük ölçüde tek bir pazara (AB pazarı) yönelik olması da gözönüne alındığında, Türkiye'nin bir an önce teknolojik kapasitesini geliştirmesinin, ihracatını teknoloji-yoğun ürünlere doğru çeşitlendirmesinin ve tek bir pazara olan bağımlılığını azaltmasının gerekliliği açıktır. Bu tez çalışmasında, Güney ülkelerinin ve Türkiye'nin, ancak `büyüme` kavramı yerine, tekrar `kalkınma` kavramını hedef seçerek, teknolojik altyapılarını geliştirebilecekleri ve ihracat kompozisyonlarını daha teknoloji- yoğun mamul mallara doğru çeşitlendirebilecekleri sonucuna ulaşılmıştır. Bu konuda, devlete önemli görevler düştüğü düşünülmektedir.

The subject of the thesis is North - South trade in goods. According to their peculiar production and market conditions, goods are classified as primary commodities and manufactured goods. Special features which determine the position of the Northern and Southern countries and the transformation which the East Asian countries had gone through may give some clues to the Northern countries to cope with their `economic dependency` problems. The Northern countries has high technological capabilities and their manufactured goods production and exports are thoroughly diversified. A great part of the world's manufacture exports is held by the Northern countries. In addition to that, transnational corporations stemming from the North have an important role in world trade. In contrast to the Northern countries, most of the Southern ones are stuck into exports of just one or two primary commodities. Some of them managed to diversify their export composition into several low- technology, labour - intensified goods such as garments, textile, steel and food, but they are still technologically dependent upon North. In the South, a group of East Asian countries diversified their exports into manufactured goods by using strategical government interventions. The East Asian success stories demonstrate the importance of government in economic development rather than prove the neoclassical claim suggesting that `the more a country liberalises its trade, the higher its growth rate can be`.142 The empirical study about Turkey's export composition shows that Turkey's exports consist of some agricultural commodities and low - technology manufactured goods. Textile has the biggest share in Turkey's exports and Europian Union (EU) is the main export market for Turkey. In the light of these facts, it's obvious that Turkey must improve its technological capacity, diversify its exports into more sofisticated goods and reduce its geographical dependency on EU market. In this thesis it is concluded that, in order to be able to improve their technological capacities and diversify their export compositions into more sofisticated manufactured goods, the Southern countries and Turkey must concentrate on the concept of `development` rather than `growth`.