Biyoloji öğretiminde laboratuvar kullanımı ve laboratuvar çalışmalarında karşılaşılan problemler

Abstract

V ÖZET Diğer fen bilimlerinde olduğu gibi, biyoloji öğretiminde de, öğrencilere bilimsel düşünme ve davranma becerileri kazandıran, yapıcı, yaratıcı ve eleştirici düşünme, araştırma ve yorumlama yeteneklerini kazandıran ve geliştiren en etkin öğretim yöntemi şüphesiz laboratuvar yöntemidir. Bu araştırma, biyoloji derslerinde laboratuvar kullanımı ve laboratuvar çalışmalarında karşılaşılan problemleri belirleyerek problemlerin çözümü için öneriler oluşturabilmek amacıyla yapılmıştır. Araştırma örneklemini, İzmir ilinde bulunan ortaöğretim kurumlan arasından seçilen 56 lisede 2000-2001 eğitim ve öğretim yılında görev yapan 118 biyoloji öğretmem ve yine aynı yılda Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğilim Fakültesi Biyoloji Öğretmenliği ve Fen Bilgisi Öğretmenliği bölümlerinin son sınıflarında öğrenim gören öğretmen adayları oluşturmakladır. Araştırmada veri toplama aracı olarak ön araştırmalar ve literatür ışığında geliştirilen Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı,92 olan öğretmen tutum ölçeği ve Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı,83 olan öğretmen adayı tutum ölçeği ile kişisel bilgi formları kullanılmıştır. Öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının laboratuvar tanımlan ölçülmüş ve öğretmenin kişisel özellikleri, biyoloji öğretiminde tercih edilen öğretim yöntemi, öğrenci görüşleri gibi 19 farklı bağımsız değişken ile laboratuvar tutumlarım arasındaki ilişkilere bakılmıştır. Araştırmanın sonuçlarından bazıları şu şekilde özetlenebilir: Araştırma verilerine göre biyoloji öğretmenlerinin derslerinde laboratuvar yöntemini kullanıp kullanmamalarının ve laboratuvar tutumlarının, görev yaptıkları okulun türüne, biyoloji öğretiminde laboratuvardan yararlanma sıklıkları ve laboratuvar çalışmalarında yapılan deneylerin uygulanış biçimi gibi bağımsız değişkenlere göre anlamlı bir biçimde farklılaştığı saptanmıştır. Ancak, öğretmenlerin cinsiyeti, yaşı, öğretmenlik mesleğindeki hizmet süresi, mezun olduğu üniversite, en son bitirdiği okul, çalışma suresi ( haftalık ders saatleri ) gibi bağımsız değişkenler açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılaşmanın olmadığı belirlenmiştir. Ayrıca öğretmen ve öğretmen adaylarının görüşlerine göre biyoloji öğretimi ve biyoloji öğretiminde laboratuvar kullanımı ile ilgili sorunlar tesbit edilmiş ve çözüm önerileri oluşturulmaya çalışılmıştır.

VI ABSTRACT It is certain that the most effective teaching method in biology education (just like the teaching of other scientific fields) is laboratory method. Students acquire scientific manner and the way of thinking, attainments of constructive, creative and critical ability of thought by laboratory method that develops students' investigative and discussion skills. The aim of this research is to determine todays' conditions of laboratory use in biology lessons and the problems teachers lace with in the laboratory works and to present some solutions and constructive recommendations in order to solve the problems. The sample for the research consists of 1 18 biology teachers that work in 56 different high schools in Izmir and 100 prospective teachers that are the seniors in the Biology and Science Teaching Programs at Buca Faculty of Education of Dokuz Eylül University. A newly developed scale for teachers' attitudes towards laboratory works in biology lessons (the Alpha Reliability Coefficient of this scale is,92 ), another newly developed scale for prospective teachers' attitudes towards laboratory works in biology lessons (the Alpha Reliability Coefficient of this scale is,83 ) and Personal Information Forms were used to collect the data for the research. The attitudes of teachers and prospective teachers were measured and the results were analyzed to get idea whether there were statistically significant relationships between laboratory attitudes and 19 different independent variabiles such as personal characteristics of teachers, kinds of teaching methods teachers prefer in biology lessons, opinions of students on laboratory works. Some of the results obtained at the end of the research can be summarized like this: the attitudes of the biology teachers towards laboratory works were found out to vary significantly in terms of such independent variables as the kinds of schools that teachers work, frequency of using laboratory in biology lessons, aplication way of experiments in the laboratory works. However, no statistically significant differences were found in terms of such independent variables as gender, age, period of employment, the university that the teachers had graduated, departments of university, weekly working period of teachers. In adition to these, problems on biology teaching and the problems in use of laboratory method in biology teaching were determined and tried to constitute suggestions to solve the problems.