Servet-i Fünun devri roman ve hikayesinde kadın ve kadın eğitimi

Abstract

ÖZET Bu araştırmanın konusu, Servet-i Fünun roman ve hikâyesinde kadın ve kadın eğitimi meselesidir. Kaynak tespiti sırasında Servet-i Fünun topluluğu üyelerinin 1896-1901 yıllan arasındaki roman ve hikâyeleri esas alınmıştır. Adapte ve çeviri eserler bu kapsamın dışında tutulmuştur. Servet-i Fünun roman ve hikâyesinde kadının önemli bir yeri vardır. Dönemin roman ve hikâyesinde toplum yapısı içerisinde kadın haklan ve evlilik ile ilgili sorunlar dile getirilir. Evlilik içerisinde eşler arası ve gelin kaynana arasındaki problemler göz önündedir. İhanet kavramı ve görücü usulü evlilik, çiftlerin mutluluğunu etkiler. Eşler arası sevgi bağı evliliğin yürümesinde temel unsurdur. Bununla beraber dönemin roman ve hikâyesinde ideal olarak tanımlanan kadınların fedakâr, namuslu, yuvasına bağlı, ailesini ve çocuğunu her şeyin üzerinde tutan, affedici yanı olduğu görülmektedir. Olumlu özellikler taşıyan kadınlar karamsar, fedakâr, içli, iyi aile kadını ve anne olarak sınıflandırılabilmektedir. Bencil, züppe kadınlar, kıskanç kaynanalar, düşmüş kadınlar olumsuz olarak nitelendirilebilmektedir. Bencil ve maddî değerlere aşırı düşkünlük, ahlâk zayıflığı olumsuz kadınların ortak yönleridir. Özellikle modern Türk roman ve hikâyesinin başlangıcından itibaren en temel sorunlarından biri olan kadın eğitimi meselesinin, batılı eğitimin yol göstericileri olan mürebbiyelerin ve batılılaşma adına dönemin en önem verilen unsurlarından biri olan müzik eğitiminin bu dönemin roman ve hikâyesinde yer almakla beraber, bir önceki dönem olan Tanzimat edebiyatı ve bir sonraki dönem olan II. Meşrutiyet dönemi ve Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatından daha az yer aldığı görülmektedir. Bu da Servet-i Fünun dönemi edebiyatının ferdî ve fikir yönünün az olmasıyla ilgili olmalıdır. Ev içi eğitimin ağırlıklı olması nedeniyle babaların ve mürebbiyelerin kadın eğitimine katkısı büyüktür. Bununla beraber kadınların büyük bir çoğunluğunun piyanoyu ustalıkla çalmaları, batılı eğitimin önemini gösterir. Sonuç bölümü içerisinde Servet-i Fünun roman ve hikâyesindeki kadınların özellikleri ve kadın eğitimi konusu ile ilgili tespitler yer almaktadır.

ABSTRACT The subject of this research is about women and education of woman in the novels and stories of Servet-i Fiinun. The novels and stories of the members of Servet-i Funiin between the years 1896-1901 are used as a basis for the determination of the references. Adapted or translated works aren't excluded. The research has two main parts. In the first part the place of woman in the novels and stories of Servet-i Funun is explained. Here woman rights and problems of women in marriage, relations of husband/wife and bride/mother-in-law, concept of betrayal, traditional marriage procedure, love between spouses and the place of children in the family and the social life of woman are emphasized. Also the types of woman that appear in these works are mentioned in this part. Thus, woman from the point of view of this period and in which ways women are seen positively or negatively is came into the picture. In the second part, one of the most important problems from the beginning of the modern Turkish novels and stories; the education of woman, the place of governess which are the guides of western education and the place of music education which in that period was thought to be one of the most important aspects in westernization are studied in the literature work of the period.