Lise öğrencilerinin kullandıkları başaçıkma stratejileri ile kendini kabul düzeyi arasındaki ilişki

Abstract

ÖZET Bu araştırmada bir grup lise öğrencisinin cinsiyet, yaş, kardeş sayısı, anne-babanın hayatta olup olması, anne-babanın öz ya da üvey olması, annenin öğrenim düzeyi, babanın öğrenim düzeyi, ailenin ekonomik durumu, öğrencinin akademik basan durumu gibi değişkenlerin kendini kabul düzeyi ve stresle başaçıkma stratejileri arasındaki ilişkileri ile kendini kabul düzeyi ve stresle başaçıkma stratejileri arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırma, 2002-2003 öğretim yılında İzmir ili Buca ilçesinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı 7 lisede gerçekleştirilmiştir. Örnekleme farklı sosyo-ekonomik düzeylere sahip 160 kız, 150 erkek olmak üzere toplam 310 öğrenci seçkinsiz örneklem yoluyla alınmıştır. Araştırmada, öğrencilerin stresle başaçıkma stratejilerini ölçmek üzere Aysan (1988) tarafından geliştirilen `Stresle Başaçıkma Stratejileri Envanteri,` öğrencilerin kendilerini kabul düzeylerini saptamak üzere Kılıççı (1981) tarafından geliştirilen `Kendini Kabul Envanteri Lise Formu ( KKE-L)` kullanılmıştır. Ayrıca öğrencinin kendisi ve ailesi hakkında bilgiler toplayabilmek için araştırmacı tarafından geliştirilen `Kişisel Bilgi Formu` kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde t-testi ve varyans analizi (F) yapılmıştır. Anlamlı çıkan değerleri saptamak için Tukey testi kullanılmıştır. Bu araştırmada elde edilen bulgular aşağıda maddeler halinde özetlenmiştir. 1. Lise öğrencilerinin stresle başaçıkma stratejileri (problem çözme, sosyal destek arama, kaçınma) ile kendini kabul düzeyi arasındaki ilişki anlamlı bulunmuştur. Buna göre, kendini kabul düzeyi ile problem çözme ve sosyal destek arama stratejileri arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Kendini kabul düzeyi ile Kaçınma stratejisi arasında ise negatif bir ilişki olduğu görülmüştür. 2. Cinsiyet ile kendini kabul düzeyi arasındaki ilişki anlamlı bulunmuştur. Bun göre, kız öğrencilerin kendini kabul düzeyi erkek öğrencilerin kendini kabul düzeyinden daha yüksek bulunmuştur. 3. Öğrencilerin cinsiyetleri ile problem çözme ve sosyal destek arama stratejileri arasındaki ilişki anlamlı, Kaçınma stratejisi ile ilişki anlamsız bulunmuştur. Diğer bir değişle, kız öğrencilerin problem çözme ve Sosyal destek aramau stratejileri puan ortalamaları, erkek öğrencilerin puan ortalamalarından daha yüksek olduğu görülmüştür. 4. Öğrencilerin yaşlan ile kendini kabul düzeyi arasındaki ilişki anlamlı bulunmuştur. 16 yaş grubundaki öğrencilerin kendini kabul düzeyi 15 ve 17 yaş grubundaki öğrencilerin kendini kabul düzeyinden daha yüksek bulunmuştur. 5. Öğrencilerin yaşlan ile problem çözme ve kaçınma stratejileri arasındaki ilişki anlamlı; sosyal destek arama stratejisi ile ilişkisi ise anlamsız bulunmuştur. 15 ve 17 yaş grubundaki öğrencilerin` problem çözme stratejisine ilişkin puan ortalamalan 16 yaş grubu öğrencilerine göre daha yüksek bulunmuştur. 16 yaş grubundaki öğrencilerin kaşınma stratejisi puan ortalamalan 15 yaş grubu öğrencilerine göre daha yüksek bulunmuştur. 6. Kardeş sayılan ile öğrencilerin kendini kabul düzeyi arasındaki ilişki anlamsız bulunmuştur. 7. Kardeş sayılan ile öğrencilerin stresle başaçıkma stratejileri (problem çözme, sosyal destek arama, kaçınma) arasındaki ilişki anlamsız olarak bulunmuştur. 8. Öğrencilerin babalarının yaşayıp yaşamaması ile kendini kabul düzeyleri arasındaki ilişki anlamlı bulunmuştur. Babası yaşayan öğrencilerin kendini kabul düzeyleri, babası yaşamayanlara göre daha yüksek bulunmuştur. 9. Öğrencilerin babalarının yaşayıp yaşamaması ile problem çözme stratejisi arasındaki ilişki anlamlı; kaçınma ve sosyal destek arama stratejileri arasındaki ilişki anlamsız bulunmuştur. Babası yaşayan öğrencilerin problem çözme stratejisi puan ortalamalan, babası yaşamayanlara göre daha yüksek bulunmuştur. 10. Öğrencilerin babalannm öz ya da üvey olması ile kendini kabul düzeyi arasındaki ilişki anlamsız bulunmuştur. 1 1. Öğrencilerin babalannm öz ya da üvey olması ile öğrencilerin stresle başaçıkma stratejileri (problem çözme, sosyal destek arama, kaçınma) arasındaki ilişki anlamsızdır. 12. Öğrencilerin anne babalannm birlikte, ayn ya da boşanmış olmaları ile kendini kabul düzeyi arasındaki ilişki anlamlıdır. Buna göre, anne babası boşanmış öğrencilerin kendini kabul düzeyleri; anne babası birlikte ve ayn öğrencilerin kendini kabul düzeylerinden daha yüksek bulunmuştur.m 13. Öğrencilerin anne babalarının birlikte, ayrı ya da boşanmış olmaları ile stresle başaçıkma stratejileri (problem çözme, sosyal destek arama, kaçınma) arasındaki ilişki anlamsız bulunmuştur. 14. Annenin öğrenim durumu ile öğrencinin kendini kabul düzeyi arasındaki ilişki anlamsız bulunmuştur. 15. Annenin öğrenim durumu ile öğrencinin stresle başaçıkma stratejileri (problem çözme, sosyal destek arama, kaçınma) arasındaki ilişki anlamsız bulunmuştur. 16. Babanın öğrenim durumu ile öğrencinin kendini kabul düzeyi arasındaki ilişki anlamsızdır bulunmuştur. 17. Babanın öğrenim durumu ile öğrencinin stresle başaçıkma stratejileri (problem çözme, sosyal destek arama, kaçınma) arasındaki ilişki anlamsız bulunmuştur. 18. Ailenin ekonomik durumu ile öğrencinin kendini kabul düzeyi arasındaki ilişki anlamsız bulunmuştur. 19. Ailenin ekonomik durumu ile problem çözme ve kaçınma stratejileri arasındaki ilişki anlamsız; sosyal destek arama stratejisi ile ilişkisi ise anlamlı bulunmuştur. Ailesinin ekonomik durumunu `oldukça iyi` ve `iyi` olarak belirten öğrencilerin sosyal destek arama stratejisi puan ortalamaları, ailelerinin ekonomik durumunu `ortanın altı` ve `kötü` olarak belirten öğrencilerin ortalamalarından daha yüksek bulunmuştur. 20. Öğrencilerin akademik basan durumları ile kendini kabul düzeyi arasındaki ilişki anlamlı bulunmuştur. Akademik basan durumunu ` çok iyi` olarak belirten öğrencilerin kendini kabul düzeyi, akademik basan durumunu `iyi`, `orta`, `ortaya yakın`, `iyi değil` olarak belirten öğrencilerin kendini kabul düzeyinden daha yüksek bulunmuştur. 21. Öğrencilerin akademik basan durumlan ile stresle başaçıkma stratejileri (problem çözme, sosyal destek arama, kaçınma) arasındaki ilişki anlamsız bulunmuştur. 22. Öğrencilerin problem kaynaklan ile kendini kabul düzeyi arasındaki ilişki anlamlı bulunmuştur. Karşı cins ile problem yaşadığını belirten öğrencilerin kendini kabul düzeyi, `problem belirtmeyen, problemin kaynağını aile, ders- okul başansızlığı, öğretmenlerle anlaşmazlık, arkadaşlarla anlaşmazlık ve kişisel özelliklerle ilgili problemler` olarak belirten öğrencilerin kendini kabul düzeyinden daha yüksek bulunmuştur.IV 23. Öğrencilerin problem kaynakları ile problem çözme stratejisi arasındaki ilişki anlamlı; kaçınma ve sosyal destek arama stratejileri arasındaki ilişki ise anlamsız bulunmuştur. Kişilik özellikleri ile ilgili problem yaşadığmı belirten öğrencilerin problem çözme stratejileri puan ortalamaları, `problem belirtmeyen, problemin kaynağını aile, ders-okul başarısızlığı, öğretmenlerle anlaşmazlık, arkadaşlarla anlaşmazlık` olarak belirten öğrencilerin ortalamalarından daha yüksek bulunmuştur.

ABSTRACT In this study, the relation between the independent variables such as gender, age, number of brothers and sisters, parent's being alive or not, education level of parents, socio economic level of the family and academic success of the student and coping strategies and level of self-acceptance were examined. Also relationship between coping strategies and level of self-acceptance were examined as well. This research was carried about in 7 high schools of the Ministry of Education in Izmir Buca during 2002-2003 academic year. The sample consisted of total of 310 students, 160 of which girls and 150 of which are boys coming from different socio- economical background. Data was collected through the use of three measures. `Coping Strategies Inventory` (Aysan, 1988) was used to measure coping strategies of students. `Self-acceptance Inventory High School Form` (Kilicci, 1981) was used to measure the level of self-acceptance of students. Thirdly, ` Personal Information Form`, was developed by the writer of this study, was used to obtain information about students and their families. In the analysis of data t-test, analysis of variation and spearmen coefficient correlation were computed. Tukey was used to point out the source of variation among the groups. The findings of the research are as follows; 1. It was found out that the relationship between the level of self-acceptance and coping strategies (problem solving strategy, social support seeking and avoiding) of high school students is significant. Significant relationship between level of self-acceptance and problem solving strategy and seeking social support was found to be positive. Whereas; the relationship between level of self-acceptance and avoidance was negatively significant. 2. The relation between gender and level of self-acceptance was found significant. The self-acceptance level of girls are higher than that of boys. 3. The relation between gender and problem solving, seeking social support was found significant. However, the relation between gender and avoidance was found to be insignificant. The point average of problem solving and seeking social support was higher for girls in comparison to boys. *&£i oöi`VI 4. The relation between age and the level of self-acceptance is significant. The self-acceptance level of 16-year old students is higher than 15 and 17 years old students. 5. The relation between the age and problem solving and avoiding strategies is significant but its relation with seeking social support is not at significant level. Use of problem solving strategy of the 15 and 17 year old students was found to be higher than 16 year old students and the point average of avoiding strategy of the students 16 year old students is higher than 15 year old. 6. The relation between the level of self-acceptance and the numbers of brother/sisters was found to be insignificant. 7. The relation between coping strategies ( problem solving, seeking social support and avoiding) and number of brother/sisters was found to be insignificant. 8. The relation between the level of self-acceptance and parent's being alive or not is significant. The level of self self-acceptance of students whose fathers are alive was found to be higher than that of the students whose fathers are not alive. 9. The relation between problem solving strategy and parent's being alive or not is significant. Nevertheless, the relation between avoiding and seeking social support and parent's being alive or not is insignificant. The point average of problem solving strategy of students whose fathers alive was found to be higher than that of the students whose father are not alive. 10. The relation between the level of self-acceptance and the situation whether their fathers are own or step is insignificant. 11. The relation between coping strategies ( problem solving strategy, seeking social support and avoiding) and the situation whether their fathers are own or step is insignificant. 12. The relation between the level of self-acceptance and the situation whether their parents are together, separate or divorced is significant. It was found that the self-acceptance level of students whose parents are divorced higher than that of students whose parents are together and separated. 13. The relation between coping strategies ( problem solving, social support searching and avoiding) and the situation whether their parents are together, separate or divorced is insignificant.vıı 14. The relation between the level of self-acceptance and the education level of student's mother is insignificant. 15. The relation between coping strategies ( problem solving, seeking social support and avoiding) and the education level of student's mother is insignificant. 16. The relation between the level of self-acceptance and the education level of his/her father is insignificant. 17. The relation between coping strategies ( problem solving, seeking social support and avoiding) and the level of education level of his/her father is insignificant. 18. The relation between the level of self-acceptance and economic levels of the families is insignificant. 19. The relation between problem solving and avoiding and economic levels of the family is insignificant but the economic level of family and social support searching is significant. The point averages of seeking social support strategy of students whose stated his/her families economic level is `quite high` and `high` are higher than that of students whose stated the opposite. 20. The relation between the level of self-acceptance and academic success level of students is significant. The level of self-acceptance of students who stated that his/her academic level is `very good` is higher than the level of self -acceptance of students who stated that his/her academic success level is `good`, `medium`, or `not good`. 21. The relation between coping strategies ( problem solving, seeking social support and avoiding) and academic success level of students is insignificant. 22. The relation between the level of self-acceptance and problem sources of students is significant. The level of self-acceptance of students who stated she/he has `problems with opposite gender` is higher than that of the students who `not stated problems, `stated the source of problem is as his/her family`, `school failure`, `dispute with teachers and friends` and `some personal features`. 23. The relation between problem sources of students and problem solving strategy is significnt but its relation with social support and avoiding strategies is meaningless. The point averages of problem solving strategy of students who stated he/she has problems with his/her personal features are higher than that of students who stated he/she has no problem, and saw the problem sources as family, school failure, dispute with teachers and friends.