Dinar depreminin sosyo-ekonomik faaliyetler üzerindeki etkisi ve deprem bilincinin geliştirilmesi

Abstract

VI ÖZET Depremler, yer yüzünü şekillendiren ve insan yaşantısı üzerinde önemli bir etkisi olan iç kuvvetlerdendir. Dünyada ve Türkiye'de meydana gelmiş olan depremler sonucunda çok sayıda insan ölmüş ve büyük ekonomik kayıplar ortaya çıkmıştır. 1 Ekim 1995 yerel saat ile 17.57'de Afyon'un Dinar ilçesinde orta büyüklükte (Ms=6,0) bir deprem meydana gelmiştir. Deprem 90 kişinin ölümüne, 200 den fazla kişinin yaralanmasına yol açmıştır. Dcprem'de 4340 bina ağır hasar görerek oturulmaz hale gelirken, 3712 bina orta derecede ve 6104 bina hafif derecede hasar görmüştür. Depremin odağı KB-GD doğrultulu Dinar- Çivril fayı üzerinde bulunmaktadır. Bu depremin Doğu Akdeniz'deki dalan Afrika levhası ile üzerleyen Ege levhası arasındaki etkileşimden kaynaklanan gerilimlere bağlı olarak geliştiği düşünülmektedir. Dinar, Alp-Akdeniz orojenik kuşağı içinde yer alan 'Göller Bölgesi' kuşağının en aktif kısmıdır. Bundan dolayı bölgede deprem etkinliği yoğundur. Dinar depremi, oluşumu itibariyle göller yöresinin tektonik özelliklerini taşımaktadır. Deprem 55-60 km uzunluğundaki KB-GD doğrultulu Dinar-Çivril fayının 10-15 km'lik kısmında oluşmuştur. Deprem sonrasında kısa süreli de olsa ilçede büyük bir göç yaşanmıştır. Kırkbine varan ilçe nüfusu birkaç gün içinde onbeşbine kadar düşmüştür. Daha sonra afet evlerinin yapımı ile nüfusun büyük bir kısmı geri dönmüştür. Ancak bazı memurlar, emekliler ve birikimi olan esnaf geri dönmemiştir. Bunların yerine köylerden Dinar merkeze göçler artmış ve bu bakımdan sosyo ekonomik açıdan bir gerileme yaşanmıştır. Gerek deprem sonrası göç ile oluşan yeni sosyal doku ve gerekse aynı dokunun içinde bulunmakla beraber değişen komşular, mahalleler, evler (Afet evleri nedeni ile oluşan apartman hayatı) nedeni ile kent halkı, yeni şartlara uymakta zorluk yaşamıştır. Ekonomik bakımdan ilçede büyük zararlar yoktur. Ancak bir süre de olsa ekonomik hayat kesintiye uğramıştır. Bu bakımdan ilçenin depremden ekonomik olarak çok fazla etkilendiği söylenemez. Bunun nedeni Dinar'ın ekonomisinin tarıma dayalı olmasıdır. Yapılan anketten anlaşıldığı üzere, halkın büyük kısmının deprem hakkında bilgiye sahip olduğunu deprem ile ilgili kavramları, depremin oluşumunu bilmektedir. Ancak depreme karşı önlem almak söz konusu olduğunda yeterince duyarlı olmadıklarını, önlem almayı daha çok devlet ve belediye gibi kurumlardan bekledikleri görülmektedir.

vıı ABSTRACT Earthquakes are the parts of inner forces which have a great value on the life of human and the shape of the surface. With the result of earthquakes around the world and Turkey many people have died; great economical losses happened. One moderate earthquake took place in Dinar, the province of Afyon, south-west of Turkey, at 5.57 p.m. local time October 1. 1995. In this earthquake 90 people died and more than 200 injured and 4340 buildings heavily, 3712 moderately and 6104 slightly damaged. Epicenter of the earthquake is located on NW-SE trending Dinar-Çivril fault line, its mechanism is linked to the tensional stress field arising from the interaction between the subducting African plate and the overlaying Aegean plate in eastern Mediterranean. The Lakes Region of southwestern Turkey is located in the Alp-Mediterranean orogenic belt, which is a seismically most active part of the Alpine seismic belt Dinar earthquake has the seismotectonic features of the Lakes Region. Field studies showed that a rupture of 10-15 km long occured in the earthquake. This rupture constitutes a 10-15 km long segment of the NW-SE trending Dinar-Çivril fault of 55-60 km in length. There happened a very big deal of temporary migration after the earthquake. The population approaching forty-thousands decreased to fifteen-thousands. After disaster buildings had been built, most of the migrated turned back; however some working or retired or tradesmen who had a buildup did not prefer returning. Instead of that Dinar got migrations from the villages near and that's why it had a recession in social and economical cases. The native had difficulty to ' get used to new situations not only because of new social structure after the quake resulted migrations but also because of the changed streets, houses, neighbourhoods (appartment lives in disaster houses). Actually there was not a big loss in the aspect of economy, it only stopped for a while. That's why, it can not be said that the city was not economically affected by the earthquake.