Buca`da nüfusun sosyo-ekonomik özellikleri ve eğitim üzerindeki etkileri

Abstract

ÖZET Göç ve gecekondulaşmaya bağlı olarak ortaya çıkan sosyo-ekonomik yapının eğitim üzerinde yarattığı olumsuz etkilerin açıkça gözlenebilirliği, alansal gelişme ve genişleme imkanına sahip olmasıyla bu etkinin devamlılık arz etmesi Buca' yi Türkiye'nin 3. büyük kenti olan İzmir kentinin diğer anakent ilçelerinden ayrıcalıklı kılmaktadır. Buca' da nurusun sosyo-ekonomik özellikleri ve eğitim üzerindeki etkisini ortaya koymak için; kaçak yapı ve gecekondu bilgileri Buca Belediyesi'nden, demografik ve göç verilerinin bir kısmı Sağlık İl Müdürlüğü'nün yaptırmış olduğu ETF verilerinden, öğrenci başarısı ile ilgili bilgiler Milli Eğitim Bakanlığı'nın Merkezi smav sonuçlarından ve diğer veriler 38 mahallede uygulanan 1374 anket verilerinden derlenmiştir. Bu veriler Büyük Şehir Belediyesinden alınan ve düzenlenen sayısal haritalara veri tabam olarak işlenmiş ve CBS ortamında çapraz haritalama yöntemiyle sorgulanmıştır. Anket verilerinin önce basit korelasyonla ilişki düzeyleri belirlenmiş ve daha sonra aralarında ilişki olanlar regrasyona tabi tutularak ilişkinin yönü tespit edilmiştir. Türkiye'de 1950'li yıllarda hızlanan göç ve kentleşmeye bağlı olarak ortaya çıkan konut ihtiyacını gidermek için yapılan gecekondular gerek fiziki ortam şartlan ve gerekse sosyal, ekonomik ve demografik yapısıyla nüfusun eğitimi üzerinde önemli rol oynamaktadır. Başlangıçta Levanten nüfusunun sayfiye yeri olan Buca'mn da nüfusu 1950'lerden günümüze kadar sürekli artmaktadır. Bu artış gerek yatay ve gerekse dikey yönde kentleşmenin hız kazanmasına yol açmıştır. Hanehalkı sayısının (3,81) fazlalığı doğurganlık oranının (%o 48,39) yüksek olmasının yanı sıra göçlere de bağlıdır. Daha çok Doğu ve Güneydoğu Bölgeleri'nden göç alan Buca göç ile gelenlerin istek ve arzularına yetememekte ve gelenlerin çoğu göç etmek istemektedir. Göç nedenlerinin başında yer alan ekonomik gerekçelere karşılık bulamayan nüfus Buca' ya gelmeden önce yaşadığı merkezlere geri dönmeyi düşünmektedir.Çoğunluğu evli olan nüfusun dini nikahla evli olanların fazlalığı evlenme yaşı, eş seçimini dede-nine veya anne-baba gibi aile büyüklerinin yapması ve eşin akrabalık derecesi ile doğru orantılıdır. Baba ve annenin okur-yazarlık durumu ile öğrenci başarısı paralellik göstermektedir. Okur-yazarlık durumu ile öğrenci başarısının coğrafi dağılışında göç ve gecekondulaşma etkili olmaktadır. Çocukların çalışma durumları, etnik yapılan ve yaşam ortamları ile ilgili ortaya çıkan problemler buralarda yaşayanların sosyo-ekonomik, demografik ve eğitim durumlarının yeniden yapılandırılmasıyla giderilebilecektir. Nüfusunun yandan fazlası açlık sımnmn altında olan sahada çocukların çalıştınlması veya okutulamaması bu sahalarda yaşayanlann ekonomik yapılanımı eğitimi olumsuz etkilediğini ortaya koymaktadır. Bunun için geçici bir çözüm olsa da;. Okul öncesi eğitimi parasız ve zorunlu hale getirerek, zorunlu eğitimin liseleri de kapsayacak şekilde genişletilmesi. Öğrencilerin boş zamanlanın bir işte çalışmanın dışında kendi gelişimleri için değerlendirebilecekleri etüt merkezlerinin kurulması ve devamlılığın zorunlu hale getirilmesi,. Bu sahalardan etüt ve aktivite merkezlerine gelecek öğrencilerden ekonomik gücü yetersiz olanlara burs verilmesi. Okur-yazar olmayan anne ve gerekirse babalann öğrencilerin öğrenim gördükleri saatlerde halk eğitim merkezlerinde okuma yazma kursuna alınması, gibi bir takım önlemler hayata geçirilebilirse göç ve gecekondulaşamaya bağlı olarak ortaya çıkan bu sorunlann etkisi azaltılabilecektir. Sonuç olarak eğitim ortamım ailelerin sosyo-ekonomik özelliklerinden aynştırmak zordur. Ülkenin geleceğini elinde tutan kuşaklann eğitim ortamının iyileştirilmesi için ailenin olumsuz koşullanmn en aza indirilmesinin gerekliliği ortaya çıkmıştır.

ABSTRACT Buca is one of the important districts of İzmir metropolis area which is the third biggest city of Turkey. Having development and spatial enlargement opportunities make Buca privileged from all those districts. Positive and negative effects of socio-economic structure on the education which related to immigration and squatter housing process can be observed clearly. For putting forward to socio-economic features of population and its effects on the education in Buca, illegal building and squatter data got from the municipality of Buca, some of population and migration data got from household Information Cards done by İzmir Heath Care Centres, student accomplishment data got from central examination of National Education Centres and all of the other data's collected by 1374 public surveys which done in 38 wards of Buca. These data's penetrated to the maps which had got from Municipality of Izmir and arranged by us, interrogated and cross mapped with GIS. Firstly, for definite the public survey data's significant level, brivate correlation method, for definite the direction of the data's, which have important significant levels regration method have been applied. With the both physical environment condition and social, economic and demographic structure, the squatters which are built for necessity for housing devoted to accelerated migration and urbanization after 1950' s in Turkey, plays an important role on the education of population. At the beginning, being the summer house area of Levant's, the population of Buca has been continually increasing from 1950's till todays. This augmentation caused to increase of urbanization both horizontal and vertical direction. Increase of household (3,81) depend on high doğurganlık rate together with migration. Mostly getting migration from Eastern and South-eastern Anatolia Buca is insufficient to request and desire of the immigrants and most of them wish to move. The migrant, whose request of the first important reason of the migration doesn't come true, want to go back to the centres they had lived in before they moved to Buca. Superfluity of religious marriage population in the most of the marriedpopulation is linear with marriage age, selection of the mate by the paterfamilias like grandmother-grandfather or mother-father and the proximity rate of the mate. Literate rate of the mother and father is parallel with student accomplishment. Migration and squatter housing process are influential on geographical distribution of all mentioned matters. The problems concerned with working conditions of the infants, ethnical structure and lifetime environment can be eliminated by rearranging the socio-economic, demographic and educate condition of the people who living in those areas. To employed or uneducated of infants are bringing up the negative effects of the socio-economic structure on education of the population who is living under hunger limit in those areas. If both are temporary solution for solving those problems, if some prevent can be brought to life all these problems impression linked with migration and squatter housing process can be reduced as:. Preschool education must be free of charge and compulsory, compulsory education must be spread out covering the high school.. Research centres must be established and continuity must be compulsory for their personal development to evaluate the vacancy of the student outside of working in a job.. A scholarship can be given to the student who comes to these research centres and whose economic strength doesn't enough.. Illiterate mother and if need father can be taken to the reading and writing course while the students at the school in national education centres.. As a result, it is difficult to decompose socio-economic features of families and the training condition. That's come on the scene that families not constructive condition must be reduce for improving the young generation who is owner of the country's feature.