Eylem ve ad olarak kullanılan ve Türkçe sözlükte bulunmayan öbekler ve bunların Türkçenin yabancı dil olarak öğretimindeki yeri

Abstract

Bu çalışmada, eylem ve ad olarak kullanılan ama Türk Dil Kurumu'nun Türkçe Sözlük'ünde sözlüksel bir birim olarak bulunmayan öbekler belirlenmiştir. Bu öbeklerin Türkçe Sözlük'te, neden bulunması gerektiği tartışılmış, öbekler, biçimsel ve anlamsal özelliklerine göre irdelenmiştir.Çalışmanın ilk bölümünde dilin tanımı ve önemi konusunda yaklaşımlar ve değerlendirmeler belirtildikten sonra, dilin ulusal işlevi ve kültür ile arasındaki sıkı bağlar ortaya koyulmuştur. Yine bu bölümde, sosyo-kültürel hayattaki ve teknolojideki gelişmelere bağlı olarak dilin de gelişebilme ve değişebilme özelliği tartışılmıştır. Sözcükselleşmenin evrelerine, diller arası sözcük alışverişinin sözvarlığına etkilerine ve buna bağlı olarak oluşan yeni sözcüklere değinilmiş, Türkiye'deki sözlükçülük çalışmalarının tarihine inilmiştir.Çalışmanın ikinci bölümünün ilk aşamasında, öbek yapı ya da bileşik sözcük konusunda tanım geliştirenlerin yaklaşımları ele alınmıştır. Bu bölümde, sorunun da ortaya konulmasına ve tartışma zemininin sağlanmasına yardımcı olunması açısından geleneksel ve çağdaş dilbilgisindeki yaklaşımlar bir arada açıklanmıştır. İkinci aşamada, yine tek sözcük olarak ele alınıp incelenen kalıplaşmış öğeler ile kalıp sözler (ilişki sözleri) irdelenmiştir. Üçüncü aşamada ise deyimler ve deyimleşmenin evreleri saptanmıştır. Özellikle deyimlerde görülen anlamsal değişimler ve yananlamlaşma olgusunun, bu çalışma için belirlenen sözlüksel birimlerle benzer özellikler sergiledikleri ortaya çıkarılmıştır.Çalışmanın üçüncü bölümünde öbek yapılar biçimindeki yeni sözcüklerin belirlenmesinde izlenilen yollar ve veri tabanı açıklanmıştır. Sorun ortaya konulup tartışılırken bu öbek yapıların neden birer sözcük oldukları üzerinde durulmuştur.Çalışmanın dördüncü bölümünde ise, bu öbek sözcüklere, Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde de yer verilebileceğine değinilmiş, bu sözcükleri ilgilendiren alıştırmalar yabancı dilde dilbilgisi ve sözcük öğretimiyle ilgili yaklaşımlar verildikten sonra gözler önüne serilmiştir.

Phrases which are used as verb and noun but are not included in Turkish Dictionary (Turkish Language Association) are identified in this study. It is discussed why these phrases should be included in Turkish Dictionary and they are examined according to their morphological and semantic features.In the first part of the study, after the approaches and evaluations to the definition and the importance of the language are explained, the close relationship of the language between the national function and culture is expressed. It is also discussed that the language has the features of change and develop based upon the developments in technology and socio-cultural life. The phases of the Lexicalization, the effect of inter-languages word borrowings for the vocabulary and new words which occur in accordance with these are discussed and the history of the lexicography is retraced.In the first phase of the second part, the approaches of those who develop definitions on the issue of phrase structure or compound word are carried out. In this part, the traditional and contemporary approaches are explained together in order to put out the problem and provide a discussion platform. In the second phase, stereotyped words (function word) alongside with the stereotyped components that are carried out as a one word are studied. In the third phase, idioms and the phases of idiomization are identified. Meaning changes and connoted meanings which are observed especially in idioms are observed to display similarities with lexical units which are chosen for this study.In the third part of the study, methods and data base that are used to determine the new word in the form of phase structure are explained. While the problem is put out and discussed, the issue of why phrase structures are single words is also carried outIn the fourth part of the study, it is told about that phrase structures may be used in education of the Turkish as a foreign language and the studies which are related to these words are displayed after the approaches which are related to education of grammar and lexicon in foreign language are explained.