Matematik öğretmen adaylarının öğrenme etkinliklerine yönelik algılarının ve etkinlik geliştirme becerilerinin belirlenmesi

Abstract

Ülkemizde çağın gerekliliklerine ayak uydurmak için eğitim sistemlerimizde değişime gidilmiştir (Eğitim Programları ve Öğretim Alanı Profesörler Kurulu [EPÖAPK], 2005). Bu değişim 2005-2006 eğitim öğretim yılında başlamış ve kademeli olarak uygulanmıştır. Değişim ile birlikte öğretmen ve öğrenci rolleri ile tüm öğrenme-öğretme süreci yeniden tanımlanmıştır. Öğretmen öğretici konumundan alınarak öğrencinin öğrenmesine yardımcı konumuna getirilmiştir (Saylan ve Yurdakul, 2005). Öğrenci ise, pasif durumdan aktif duruma, kendi öğrenmesinin sorumluluğunu alan ve önceki bilgilerinden yola çıkarak yeni bilgisini yapılandıran konumuna getirilmiştir (Umay, Duatepe ve Akkuş-Çıkla, 2005). Bu değişim sürecinde, özellikle matematik dersi öğretim programları kapsamında öne çıkan ana kavram etkinliklerdir. Etkinlik kavramına yüklenen anlamların alansal çeşitliliğinin çok olması nedeniyle bu çalışmada (Uğurel ve Bukova-Güzel, 2010 çalışmasına paralel olarak) `matematik(sel) öğrenme etkinliği [MÖE]` teriminin kullanılması tercih edilmiştir. Öğretim programlarını, ders kitaplarını, öğretmenlere yüklenen görevler açısından yeni öğretim anlayışını en genel ifadesiyle 'etkinlik temelli' olarak nitelendirmek mümkündür (Ekici, Yıldırım, Akın, Öter ve Özdaş, 2010). Etkinliklerin öğrenme-öğretme sürecindeki öneminin bu noktaya ulaşması ile MÖE gerek alan araştırmacılarının gerekse bugünün ve geleceğin matematik öğretmenlerinin daha fazla üzerinde durması ve tartışması gereken bir kavram haline gelmiştir. Bu sonuç ve alanda yapılmış olan çalışmalar dâhilinde bu araştırmada nitel araştırma paradigmasının, örnek olay yöntemine uygun bir çalışması tasarlanmıştır. Çalışmada matematik öğretmen adaylarının MÖE algıları ile MÖE geliştirme becerilerinin süreç içerisinde değişimleri ve katılımcıların sürece yönelik düşünceleri belirlenmeye çalışılmıştır. Katılımcılar Dokuz Eylül Üniversitesi, Buca Eğitim Fakültesi, Ortaöğretim Matematik Eğitimi Anabilim Dalı'nın 4. sınıfında öğrenim gören 19'u kız 8'i erkek toplam 27 matematik öğretmeni adayıdır. Çalışmanın verileri altı gruptan oluşmaktadır. Birinci grupta katılımcıların MÖE kavramını tanımladıkları bireysel serbest yazıları, ikinci grupta MÖE'nin yapısı ve sahip olması gereken özellikler ile ilgili yürütülen tartışma oturumuna ait gözlem notları, üçüncü grupta öğretmen adaylarının kendi bilgisi dâhilinde hazırladığı ilk etap MÖE örnekleri, dördüncü grupta öğretmen adaylarının birinci etap etkinlikleri geliştirmesi ve sınıfta sunumu sırasında elde ettikleri deneyim sonucu geliştirdikleri ikinci etap MÖE örnekleri, beşinci grupta öğretmen adaylarına yapılan bilgilendirme sunumunun ardından verilen etkinlik geliştirme şablonuna uygun olarak katılımcıların tasarladıkları 3. etap MÖE örnekleri ve son grupta sürece ait izlenimleri elde etmek için hazırlanan görüş formunun sonuçları yer almaktadır. Yapılan analiz sonucu katılımcıların MÖE'yi tanımlarken birden fazla özellik kullandığı ve kullanılan özelliklerin oldukça çeşitli olduğu tespit edilmiştir. Tartışma oturumunda elde edilen özellikler incelendiğinde etkinlik tanımlarındaki özelliklerle aynı paralelde olduğu, hatta katılımcıların bireysel serbest yazılarında yer vermedikleri bazı noktalara sınıf içi tartışmalarda yer verdikleri görülmüştür. Katılımcıların etkinlik tasarlama becerileri süreçte gelişim göstermiştir. Öğretmen adaylarının süreci değerlendirdiği görüş formunun analizinden elde edilen veriler, katılımcıların kendilerine yapılan uygulamayı yararlı bulmasına rağmen bazı noktalarını sınırlı bulduklarını ortaya koymuştur. Öğretmen adayları için en büyük sınırlılığın ise çalışmanın gerçek sınıflarda uygulama ayağının bulunmaması olduğu görülmüştür.

In our country, in order to adapt the necessities of the age, changes were performed in the education system (Education Programs and Education Area Council of Professors, 2005). This change started in 2005-2006 academic year and was gradually applied. Together with the change, teacher and student roles as well as whole teaching-learning process were redefined. Teacher was taken from the position of teaching and placed to the position of `helper` to the student for learning (Saylan & Yurdakul, 2005). On the other hand the student was placed from passive stance to active and to a position where he takes the responsibility of his own learning and structuring his knowledge based on his previous information (Umay, Duatepe & Akkuş-Çıkla, 2005). In the course of this change, the main concept is the activities that are on the fore front especially in math teaching programs. As the meanings attributed to activity concept have many areal varieties, `Mathematics Learning Activity [MLA]` phrase (in line with Uğurel & Bukova Güzel, 2010) was preferably used in this study. It is possible to evaluate the teaching programs, text books and the new teaching understanding in terms of the duties assigned to teachers as `activity based` which is the most general expression (Ekici, Yıldırım, Akın, Öter & Özdaş, 2010). As the importance of activities in teaching-learning process reached up to that point, MLA has become a concept which should be emphasized and discussed by field researchers as well as math teachers of today and the future. Within this conclusion and the studies made in this field, a study was designed for qualitative research paradigm that is compliant to sample space method. In the study, the aim was to determine the changes in MLA perceptions and MLA development skills of math teacher candidates during the course and the ideas of the participants related with the process. Participants are 27 math teacher candidates (19 of which are female and 8 of which are male.) that have education in Dokuz Eylul University and Buca Faculty of Education, Secondary School Math Education Department 4th grade. The data of the study consists of 6 groups. 1st group consists of the free writings of the participants where they defined the MLA concept, 2nd group consists of observation notes of the discussion meeting held related with the structure of MLA and the and its necessary features, 3rd group consists of first phase MLA samples prepared by the teacher candidates by using their existing knowledge, 4th group consists of the second phase MLA samples developed by teacher candidates as a result of the experience they gained during the develoment and presentation of first phase activities in the class, 5th group consists of 3.phase MLA samples prepared by the participants compliant to the activity development template provided after the informative presentation made to teacher candidates and the final group consists of the results of the feedback form prepared in order to obtain the impressions of the participants about the process. As a result of the analysis made, it was determined that participants use more than one property while defining MLA and that the properties used show great variety. When the features obtained in the discussion meeting were examined it was observed that they are parallel to features in activity definitions and moreover it was observed that participants emphasize some points in the interclass discussions which they did not mention in the individual free writings. The activity design skills of the participants developed in the due course. The data obtained from the analysis of the feedback form where the teacher candidates evaluated the process, showed that participants found the application made to them to be useful but that they found some points to be limited. It was observed that the most important limitation for teacher candidates was that the study did not have an application step in the real classes.