18. yüzyıl klasik Türk şiirinin estetik çözümlemesi ve yapılandırmacı eğitim sürecinde kullanımı

Abstract

`XVIII. Yüzyıl Klâsik Türk Şirinin Estetik Çözümlemesi ve Yapılandırmacı Eğitim Sürecinde Kullanımı` konulu doktora alan araştırmamız altı bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde estetik, şiir dili, şiir dilinin özelliklerini ortaya çıkarmada metin merkezli yöntemlerin işlevi, stilistik (üslûpbilim) ve estetik çözümleme hakkında genel bilgiler verilmektedir. İkinci bölümde, ilgili yayın ve araştırmalar; üçüncü bölümde şairlerin ve şiirlerin nasıl tespit edildiği açıklanmaktadır. Dördüncü bölümde XVIII. yüzyıla ait klâsik Türk şiirinden seçilmiş örneklem gazellerin anlatım ve anlam düzlemleri üzerinde durulmaktadır. Anlatım düzlemini oluşturan vezin, duygu ve heyecan ifadesi olarak seslenmeler, istifhâm, söz tekrarları, redif, iştikâk, konuşma dilinden yararlanma, deyimler ve atasözleri, tamlamalar ve birleşik yapılar, stilistik açıdan yüklem öncelemeleri; anlam düzleminde ise eş anlamlı, yakın anlamlı kelimeler, benzetmeli anlam (teşbih/istiare), tezat, mübalağa, hüsn-i ta'lîl, tevriye, kinâye, telmih, tenâsüp başlıkları altında örneklem gazellerin incelenmesi yer almaktadır. Her başlık altında XVIII. yüzyıl klâsik Türk şiirinin genel anlamda hangi estetik değerler sistemine sahip olduğu, şiir dilini biçimlendirmede şairlerin izledikleri yollar, yapıyla anlam arasındaki ilişki ve genel itibariyle bu şiiri güzel yapan unsurlar sorgulanmaktadır. Beşinci bölümde edebiyat eğitimi ve yapılandırmacı eğitim üzerinde durulmuş, XVIII. yüzyıl klâsik Türk şiirinin anlatım ve anlam düzleminde sahip olduğu estetik değerlerin eğitim süreciyle ilişkisi tartışılmıştır. Daha sonra altıncı bölümde bu çalışmadan çıkan sonuç ve konuyla ilgili öneriler açıklanmıştır.Anahtar Kelimeler: XVIII. yüzyıl, klâsik Türk şiiri, estetik, stilistik.

Our doctorate research with subject of `Aesthetic Resolution of XVIII. Century Classical Turkish Poetry and Its Usage in Configurative Education Process` consists of 6 parts. In first part general info is given about aesthetic, poem language, function of text oriented methods for revealing the properties of poem language, stylistic and aesthetic resolution. In second part related publications and researchs are given. In third part the way how poems and poets are detected is explained. In fouth part interpretation and meaning platforms of sample lyrics selected from XVIII. Century Classical Turkish poetry is emphasized. Sample lyrics were examined under the headlines of addressings (forming the narration platform) as an expression of prosody, emotion and excitement, askance, word repetitions, ryhme, etymology, taking advantage of spoken language, idioms and proverbs, propositional phrases and combined structures, verb prominences from stylistic point of view takes place. In terms of meaning platform, lyrics are examined under the headlines of synonyms, homoionyms, simile/metaphor, contradiction, exaggeration, hüsn-i ta'lîl, double entendre, allusion, reference, symmetry. Under each headline the aesthetic value system of XVIII. Century Classical Turkish poetry, the paths followed by poets in configurating poem language, relation between structure and meaning and elements in general which makes the poem pleasant are discussed. In fifth part literature education and configurative education are emphasised, relations of aesthetic values of XVIII. Century Classical Turkish poetry in narrative and meaning platforms with education process is discussed. Finally in sixth part the conclusion of the study and suggestions related with the subject are explained.Key Words: XVIII. Century Classical Turkish poetry, aesthetic, stylistic.