Yaşar Kemal`in romanlarında mahalli söyleyişler ve Türkçe bakımından değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışma Yaşar Kemal'in romanlarında geçen mahalli söyleyişlerin belirlenmesi ve Türkçe bakımından değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada Yaşar Kemal'in 22 romanı okunmuş ve romanlarda geçen mahalli söyleyiş unsurları doküman incelemesi yöntemiyle tespit edilmiştir. Belirlenen mahalli söyleyiş ifadeleri fişleme yöntemiyle kartlara aktarılmış, her ifade için bir fiş oluşturulmuştur. Fişlerde ifadenin anlamına, toplam kullanım sayısına ve kitap bazında ifadenin geçtiği sayfa numaralarına yer verilmiştir. Mahalli söyleyiş ifadeleri sözcük türü bazında ayrı ayrı ele alınmıştır. Sözcük türleri ve her sözcük türünden belirlenen mahalli söyleyiş ifadesi sayıları; ad (408), bitki adı (75), hayvan adı (52), sıfat (106), zamir (2), zarf (19), edat (3), bağlaç (4), ünlem (9), tekrar (12), ikileme (18), argo (66), alkış (12), kargış (34), fiil (183), deyim (295), atasözü (55), ses olayı (171) şeklindedir. Toplam 1524 mahalli söyleyiş listelenmiştir. Sözcük ya da sözcük gruplarının anlamları TDK Derleme Sözlüğü ve Ali Püsküllüoğlu'nun Yaşar Kemal Sözlüğünden alınmıştır. Ancak bu sözlüklerde anlamları yer almayan ifadeler için Yaşar Kemal'in doğup büyüdüğü Osmaniye'nin Kadirli ilçesinin Hemite köyündeki ve aynı coğrafyadaki diğer tanıklardan yararlanılmıştır.Sonuç olarak romanlarda geçen mahalli söyleyişlerin sözcük türleri ve alt türlerine göre çeşitlilikleri, toplam sayıları ve kullanım sıklıklarına göre Yaşar Kemal'in romanlarında bu ifadelere yoğun biçimde yer verdiği görülmüştür. Kendisinin halk edebiyatı ve âşık geleneğinin ürünlerinden yararlanarak sözlü kültürdeki bu kavramların yazılı edebiyata geçirilmesi, ilgili kavramlara işlerlik kazandırılması, mahalli söyleyişlerin kaybolmasının önlenmesine katkı sağladığı ve onun romanlarının Türkçenin gelişiminde önemli bir yeri olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Yaşar Kemal, roman, mahalli söyleyiş, Adana ağzı.

This thesis has been prepared for identifying local utterance in Yaşar Kemal's novels and evaluating of these for Turkish language. Firstly 22 novels of Yaşar Kemal have been read and local utterances in his novels have been identified by reviewing the documents. Local utterances have been written to the cards using tagging method. One card has been prepared for each of local utterances. It has been included that local utterances' meaning, total usage and number of the page in the cards. Local utterances have been made on according to the sort of words. The sort of words and their quantities: noun (408), plant nouns (75), animal nouns (52), adjective (106), pronoun (2), adverb (19), preposition (3), conjunction (4), exclamation (9), repetition (12), reiterative (18), slang (66), applause (12), curse (34), verb (183), locution (295), proverb (55), occurrence of phonetics (171). Totally 1524 of local utterances have been listed. Words' or the group of the words' meanings have been found in TDK Dictionary of Compilation and Yaşar Kemal Dictionary which was written by Ali Püsküllüoğlu. On the other hand the words which had no meanings in those dictionaries have been asked to people in Osmaniye, in Kadirli, in the village of Hemite.Finally, it has been identified that Yaşar Kemal had used the local utterances in his novels. Yaşar Kemal had used tradition of minstrel and literature of folk. Also thanks to him the local utterances have been lived in the novels and this situation have showed importance of his novels for improvement of Turkish language.Key Words: Yaşar Kemal, novel, local utterance, Adana accent.